سکسکه جنین در شکم مادر چگونه است؟ علت و خطرات آن

سکسکه‌ در نوزادان و کودکان بسیار طبیعی است. حتی ما بزرگسالان نیز هر ازگاهی دچارش می‌شویم. اما شاید ندانید که جنین در رحم نیز می‌تواند دچار سکسکه شود. دوران بارداری پر از شگفتی‌ها است. اتفاقات زیادی می‌تواند در این دوران رخ دهد و در حالی که بسیاری از آنها طبیعی است، با این حال ممکن است عدم آگاهی منجر به نگرانی مادر شود.علت سکسکه جنین در واقع یک نشانه‌ی مثبت از تکامل سیستم تنفسی و عصبی اوست. جنین با بلعیدن مایع آمنیوتیک، حرکات تنفسی را تمرین می‌کند. ورود این مایع به ریه‌ها باعث انقباض دیافراگم (عضله‌ی اصلی تنفس) می‌شود که این انقباض به صورت ریتمیک سکسکه احساس می‌گردد. این تمرین‌ها برای تقویت ریه‌ها و آمادگی برای تنفس در خارج از رحم ضروری هستند.  در این مقاله از گهواره قصد داریم در مورد علت سکسکه جنین و روش‌های مقابله با آن بیشتر توضیح دهیم. با ما همراه باشید.

با نصب اپلیکیشن گهواره، در جریان تغییرات هفته به هفته بارداری خود قرار می‌گیرید. این برنامه، اطلاعات تخصصی درباره رشد جنین، سلامت مادر و تغذیه ارائه می‌دهد و تمامی آزمایشات و معاینات بارداری را یادآوری می‌کند و هر روز یک پیام مشاوره‌ای متناسب با سن بارداری خود دریافت خواهید کرد.

سکسکه جنین در شکم مادر چیست و چگونه اتفاق می افتد؟

کودک شما در رحم در حال تکامل است و در این در دنیای خود در چرخش و حرکت است. با اینکه به خاطر حرکت جنین در رحم او مدام در حال تغییر وضعیت است اما شما حدوداً از هفته‌ی 18 تا 20 هفتگی متوجه‌ی حرکاتش خواهید شد. این زمانی است که حرکات تند شده و شدت می‌گیرند. اگر بارداری اول شما باشد ممکن است کمی طول بکشد متوجه شوید که این احساس شبیه ترکیدن حباب در دلتان همان ضربات جنین کوچک شماست. در بارداری‌های بعدی هوشیارتر هستید. البته شدت حرکات و ضربات به وزن و موقعیت جفت بستگی دارد. 

حرکات اولیه جنین حرکاتی شبیه بال پروانه یا ترکیدن یک حباب یا حتی پرش یک پاپ کورن در قابلمه هستند! با گذشت زمان قدرت گرفته و محکم‌تر می‌شوند. زمانی که این حرکات ریتمیک و منظم در یک نقطه احساس شوند، این همان سکسکه جنین است. 

اصلی‌ترین تفاوت سکسکه و ضربات جنینی همین ریتیمک بودن حرکات است. ضربات ریتمیک نیستند و می‌توانند به صورت نامنظم در هر بخشی رخ دهند. اما سکسکه ریتم دارد و با فاصله‌ی منظمی در نقطه‌ی خاصی احساس نبض می‌کنید تا زمانی که سکسکه تمام شود.

با اپلیکیشن گهواره، هفته به هفته بارداریت رو دنبال کن.

نصب اپلیکیشن گهواره

از چه زمانی سکسکه جنین شروع می‌شود؟

حالا که علت حرکات نبض مانند جنین را متوجه شدیم سوال بعدی این است که چه زمانی باید منتظر این حرکات باشیم؟ به طور کلی ممکن است در سه ماهه دوم یا سوم بارداری متوجه سکسکه جنین‌تان شوید اما این بدین معنا نیست که قبل از آن جنین سکسکه نمی‌کرده است، شما فقط آنها را حس نمی‌کردید. بعضی نوزادان چند بار در روز سکسکه می‌کنند. 

به نقل از Healthline

Fetal hiccups may start in the second or third trimester. But if they change suddenly or last a long time in later pregnancy, you may want to check in with a doctor.

سکسکه‌ جنین ممکن است در سه‌ماهه‌ دوم یا سوم بارداری آغاز شود. اما اگر در اواخر بارداری، الگوی آن‌ها به‌طور ناگهانی تغییر کند یا مدت زمان طولانی ادامه پیدا کند، بهتر است با پزشک مشورت کنید.

تعداد و مدت زمان طبیعی سکسکه جنین

سکسکه‌ی جنین یک پدیده متغیر و کاملاً طبیعی است و الگوی مشخص و ثابتی برای همه‌ی جنین‌ها ندارد. در حالت عادی، هر دوره‌ی سکسکه معمولاً کوتاه و گذرا بوده و می‌تواند از چند ثانیه تا حدود ۵ تا ۱۰ دقیقه طول بکشد. جنین ممکن است این سکسکه‌ها را چند بار در روز (معمولاً یک تا سه بار) تجربه کند. تا زمانی که این حرکات ریتمیک و منظم بوده و با کاهش محسوس حرکات کلی جنین همراه نباشد، نشانه‌ای از رشد سالم و تکامل دیافراگم و سیستم عصبی او تلقی می‌شود و جای نگرانی ندارد. در صورتی که سکسکه‌ها به طور غیرعادی طولانی (مثلاً بیش از ۱۵ دقیقه) یا بسیار مکرر شوند، مشورت با پزشک توصیه می‌شود.

علت سکسکه جنین چیست؟

مانند سکسکه‌ی بزرگسالان، دلیل سکسکه جنین در شکم مادر نیز هنوز مشخص نشده است. با این حال سه دلیل از بقیه محتمل‌تر به نظر می‌رسد:

رشد و نمو سیستم تنفسی نوزاد

توانایی کودک در دم و بازدم مایع آمنیوتیک منجر به بروز سکسکه جنین می‌شود که نشانه خوبی است و نشان می‌دهد که دیافراگم آنها به خوبی در حال رشد است. این اتفاق در حدود هفته‌ی دهم آغاز می‌شود، اگرچه احتمالاً تا چند ماه بعد نمی‌توانید سکسکه جنین را احساس کنید.

* مراحل رشد جنین هفته به هفته با عکس در رحم مادر 

رشد و نمو سیستم عصبی کودک

بعضی متخصصین معتقدند سکسکه جنین نشان دهنده فعال شدن عصب کنترل کننده دیافراگم است. اینها نشانه‌هایی است که نشان می‌دهد مغز و نخاع سالم بوده و کار خود را درست انجام می‌دهند. به عبارت دیگر، سکسکه جنین به این معنی است که کودک از نظر عصبی به اندازه کافی رشد کرده تا در خارج از رحم زنده بماند. 

رفلکس‌های کودک

جنین در رحم علاوه بر نفس کشیدن، مکیدن شست و خمیازه کشیدن را نیز انجام می‌دهد. همه این فعالیت‌ها می‌تواند منجر به سکسکه جنین نیز شود.

 در هر حال، علت ضربه‌های متوالی جنین هر چه باشد یک رفلکس طبیعی بوده و جای نگرانی ندارد و حتی بسیاری سکسکه جنین را یک نشانه خوب و علامتی از در جریان بودن مراحل رشد جنین در نظر می‌گیرند. 

رشد و تکامل سیستم تنفسی جنین

این دلیل اصلی بروز سکسکه در نظر گرفته می‌شود. توانایی کودک در دم و بازدم مایع آمنیوتیک (آب دور جنین) منجر به بروز سکسکه می‌شود. این نشانه خوبی است و نشان می‌دهد که جنین به طور فعال برای تنفس پس از تولد آماده می‌شود. این فعالیت معمولاً در حدود هفته‌ی دهم بارداری آغاز می‌شود، هرچند ممکن است مادر تا چند ماه بعد آن را احساس نکند.

تمرین تنفس و بلع مایع آمنیوتیک

جنین به طور مداوم مقداری از مایع آمنیوتیک اطراف خود را می‌بلعد تا دستگاه گوارش خود را تمرین دهد و مواد مورد نیاز را جذب کند. وقتی این مایع بلعیده یا دم و بازدم می‌شود، گاهی اوقات می‌تواند باعث اسپاسم یا انقباض ناگهانی در مجاری هوایی و دیافراگم شود که به صورت سکسکه بروز می‌کند.

تکامل دیافراگم جنین (انقباضات طبیعی عضله دیافراگم)

سکسکه در واقع نتیجه انقباضات ریتمیک عضله دیافراگم است. دیافراگم عضله‌ای گنبدی‌شکل است که زیر قفسه سینه قرار دارد و نقش اصلی در تنفس را ایفا می‌کند. این انقباضات ریتمیک، به منزله تمرینی حیاتی برای تقویت دیافراگم جنین است تا پس از تولد بتواند کار تنفس مستقل را انجام دهد.

تحریک عصب واگ (Vagus nerve) در جنین

بعضی متخصصین معتقدند سکسکه جنین نشان دهنده فعال شدن عصب واگ (بزرگترین عصب مغزی که از ساقه مغز تا اندام‌های شکمی امتداد دارد و کنترل دیافراگم را بر عهده دارد) است. تحریک این عصب که بخشی از سیستم عصبی خودکار است، می‌تواند منجر به انقباض دیافراگم شود.

حرکات طبیعی و رشد مغز و سیستم عصبی

سکسکه جنین نشانه‌ای از این است که مغز و نخاع سالم بوده و کار خود را درست انجام می‌دهند. حرکات رفلکسی مانند سکسکه به معنی این است که کودک از نظر عصبی به اندازه کافی رشد کرده تا بتواند در خارج از رحم زنده بماند. علاوه بر این، جنین در رحم فعالیت‌های دیگری مانند مکیدن شست، خمیازه کشیدن و کشش را نیز تمرین می‌کند که همگی بخشی از رفلکس‌های طبیعی او هستند.

تغییرات در جریان خون بند ناف (در موارد نادر)

در اکثریت قریب به اتفاق موارد، سکسکه جنین دلیلی برای نگرانی نیست. با این حال، در موارد بسیار نادر، سکسکه‌های مکرر، طولانی و شدید (بیش از ۴ بار در روز و طولانی‌تر از ۱۵ دقیقه) در سه ماهه سوم می‌تواند نشان‌دهنده یک مشکل موقتی در جریان خون بند ناف باشد که جنین را مجبور به تنفس شدیدتر و در نتیجه سکسکه‌های مکرر می‌کند. در چنین شرایطی، ارزیابی سونوگرافی داپلر توسط پزشک ضروری است.

واکنش طبیعی به صدا یا حرکات مادر

در حالی که این دلیل به اندازه موارد بالا قوی نیست، برخی محققان گمان می‌کنند که سکسکه می‌تواند واکنشی رفلکسی به صدای بلند ناگهانی، حرکت شدید مادر یا تغییرات وضعیت بدنی مادر باشد. این تغییرات می‌توانند جنین را تحریک می‌کند و باعث شروع انقباضات دیافراگم شوند.

افت یا افزایش ناگهانی قند خون مادر (به‌ندرت)

تغییرات ناگهانی و شدید در سطح قند خون مادر، به خصوص در مادرانی که دیابت بارداری دارند یا دچار هیپوگلیسمی می‌شوند، می‌تواند به طور غیر مستقیم بر شرایط داخل رحمی و فعالیت جنین تأثیر بگذارد و در موارد بسیار نادری، موجب تغییر در الگوهای حرکتی از جمله سکسکه شود.

تفاوت بین سکسکه جنین با حرکات جنین چیست؟

تفاوت اصلی میان سکسکه جنین و حرکات طبیعی جنین (مانند لگد زدن یا غلتیدن) در ریتم و تکرار آن‌هاست. حرکات طبیعی معمولاً نامنظم، قوی و گسسته هستند و ممکن است شامل ضربه‌های شدید یا تغییر جهت در سراسر شکم باشند. در مقابل، سکسکه جنین به صورت ضربات کوچک، ریتمیک، منظم و متوالی احساس می‌شود؛ این حرکات شبیه به یک تپش یا نبض مداوم هستند که برای چند دقیقه در یک نقطه‌ی خاص از شکم تکرار می‌شوند و نشان‌دهنده انقباضات غیرارادی و تمرینی عضله دیافراگم هستند. در واقع، منظم بودن و توالی دقیق این ضربه‌ها، بهترین راه برای تشخیص سکسکه از سایر فعالیت‌های جنین است.

چه زمانی سکسکه زیاد جنین غیرطبیعی و خطرناک است؟ 

با گذشت زمان و بزرگ شدن جنین انتظار می‌رود میزان سکسکه‌های او کم شود زیرا کم شدن حرکات جنین طبیعی است. پس اگر پس از هفته 32 کودک شما هر روز به سکسکه ادامه می‌دهد، و این دوره‌ها بیش از 15 دقیقه طول می‌کشد، یا اگر کودک شما سه بار یا بیشتر در روز دچار سکسکه می‌شود، بهتر است پزشک را در جریان بگذارید. آنها می‌توانند تشخیص دهند چه حرکات از جنین خطرناک است.

تأثیر وضعیت بدن مادر بر سکسکه جنین

به طور کلی، وضعیت بدن مادر تأثیر مستقیم و قاطعی بر شروع یا قطع سکسکه جنین ندارد، زیرا سکسکه یک رفلکس غیرارادی است که عمدتاً به تکامل دیافراگم و سیستم عصبی جنین مربوط می‌شود. با این حال، برخی مادران گزارش می‌دهند که تغییر وضعیت (مانند ایستادن، راه رفتن کوتاه یا دراز کشیدن به پهلوی چپ) می‌تواند به طور غیرمستقیم بر حرکات و فعالیت‌های جنین تأثیر بگذارد، و در نتیجه ممکن است به طور موقت الگوی سکسکه را تغییر دهد. این تأثیر بیشتر به دلیل تغییر در نحوه جریان خون یا کاهش فشار روی رحم است که می‌تواند جنین را تحریک به حرکت یا تغییر در تمرینات تنفسی خود کند، اما این تغییر وضعیت یک راهکار درمانی یا قطع‌کننده قطعی سکسکه محسوب نمی‌شود.

چطور می‌توان جلوی سکسکه جنین را گرفت؟

در حالی که سکسکه در رحم طبیعی است، تمام این سکسکه‌ها می‌تواند کاملاً حواس‌تان را پرت کند، به‌خصوص اگر می‌خواهید مثلاً یک جلسه کاری را پشت سر بگذارید یا بخوابید. بسیاری از مادران در اثر سکسکه جنین بیش از قبل دچار احساس حالت تهوع می‌شوند. اما متاسفانه همانطور که در مورد سکسکه خود ما وجود دارد، راه مطمئنی برای جلوگیری از سکسکه جنین در رحم نیز وجود ندارد. با این حال به نظر می‌رسد که تغییر وضعیت مانند راه رفتن و نوشیدن آب شاید بتواند موثر باشد، زیرا هر محرک جدیدی کودک را تشویق می‌کند تا وضعیت خود را عوض کند. اما بهترین راه برای مقابله با سکسکه جنین این است که آن را پذیرفته و کنار بیایید. سکسکه جنین یکی از بخش‌های بارداری است. در نهایت به جایی می‌رسد که شما دیگر متوجه این حرکات ریتمیک جنین نخواهید شد.

نکات پایانی

به‌عنوان نتیجه‌گیری، سکسکه‌ی جنین در شکم مادر یک پدیده فوق‌العاده طبیعی و یک نشانه‌ی مثبت از رشد و تکامل سالم اوست. این حرکات ریتمیک، که ناشی از تمرین دیافراگم و سیستم عصبی جنین برای آماده شدن جهت تنفس مستقل پس از تولد هستند، نباید باعث نگرانی مادر شوند. در بیشتر موارد، سکسکه‌ها گذرا و کوتاه‌مدت بوده و بهترین راهکار برای مادر، پذیرش و لذت بردن از این ارتباط کوچک و منظم با کودکش است. تنها زمانی که سکسکه‌ها در سه‌ماهه‌ی سوم بسیار طولانی، مکرر و غیرعادی (بیش از سه بار در روز یا هر بار بیشتر از ۱۵ دقیقه) شوند، باید برای اطمینان بیشتر با پزشک متخصص مشورت کرد.