دلایل بدغذایی و بی اشتهایی کودکان

یکی از مهمترین مشکلاتی که والدین با فرزندان خود دارند، مسئله‌ی بدغذایی آنهاست. در این مشکل کودک از خوردن غذا سرباز می‌زند و والدین نگران هستند که نوزاد یا کودکشان مواد مغذی کافی را دریافت نکرده و دچار بیما‌ری‌ها شوند. به عنوان والدین شما می‌دانید که مسئله‌ی تغذیه چقدر مهم است و تا چه حد می‌تواند بر عملکرد کودک در بزرگسالی تاثیر بگذرد. از این رو بهتر است از همان مراحل ابتدایی دلایل بدغذایی کودکان را شناخته و با راه‌های غذا دادن به کودکان بی‌اشتها آشنا شوید. در ادامه بیشتر در مورد دلایل بدغذایی کودکان و راهکارهای اصلاح آن توضیح می‌دهیم.

علت بد غذایی کودکان چیست؟

قبل از این که به توضیح دلایل بدغذایی کودکان بپردازیم شما باید بدانید که این مرحله یک فاز گذراست که در بسیاری از کودکان رخ می‌دهد و در بیشتر موارد جای نگرانی وجود ندارد. اولین نکته‌ای که باید بدانید این است که چه زمانی نگران شوید و یا چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد. زمانی بدغذایی کودک مشکل ساز می‌شود که:

1. کمتر از 20 نوع غذا می‌خورد
2. در حال کاهش وزن و لاغری است
3. کل گروه‌های غذایی (غلات، لبنیات، پروتئین‌ها و غیره) را دوست ندارد یا نمی‌پذیرد
4. چندین روز بدون غذا خوردن می‌گذرد
5. تنها به برندهای غذایی خاص یا انواع بسته بندی متعهد است
6. همیشه به یک وعده غذایی متفاوت از بقیه اعضای خانواده نیاز دارد
7. واکنش‌های احساسی قابل توجه به غذاهای نامطلوبش نشان می‌دهد مانند فریاد زدن، فرار کردن یا پرتاب اشیا

با این حال اگر به دنبال دلیل اصلی بدغذایی کودکان هستید باید بدانید دلایل زیادی دخیل هستند که در ادامه در چهار بخش آنها را بررسی می‌کنیم.

دلایل پزشکی بی اشتهایی در کودکان

اگرچه ممکن است این گروه از دلایل، بدیهی‌ترین دلایل بدغذایی کودکان به نظر برسند، اما اغلب نادیده گرفته می‌شوند. هنگامی که کودکان مشکلات پزشکی داشته باشند و چه به صورت طولانی یا موقت بیمار باشند، بدیهی است که غذا خوردن آنها می‌تواند تحت تأثیر قرار گیرد، اما گاهی اوقات مسائل مخفی‌تری وجود دارد که نادیده گرفته می‌شوند. رفلاکس نوزادان و یبوست (مدفوع نکردن نوزاد) دو مورد از بزرگترین دلایل بدغذایی کودکان هستند. هر دوی این مشکلات باعث می‌شود که کودک بلافاصله اشتهای خود را از دست بدهد.

اگرچه رفلاکس اسید در نوزادان شایع است، اما می‌تواند بر کودکان بزرگتر نیز تأثیر بگذارد، حتی اگر آنها به عنوان یک نوزاد تشخیص داده نشوند. متأسفانه، بسیاری اوقات این مورد نادیده گرفته می‌شود زیرا بچه‌ها از درد شکم خود شکایت نمی‌کنند. بسیاری از آنها حتی متوجه‌ی این مشکل هم نمی‌شوند زیرا مدتهاست چنین احساسی دارند یا خیلی جوان هستند در حدی که نمی‌توانند احساسات خود را با کلمات بیان کنند. خبر خوب این است که به محض رفع این مشکلات، روند غذا خوردن نوزاد به حالت عادی برمی‌گردد. اگر امتناع کودک از خوردن بیشتر به صورت دوره‌ای است، شاید آغاز مراحل دندان در آوردن نوزاد، ناراحت بودن یا خستگی را بتوان از دلایل بدغذایی کودکان در نظر گرفت. اگر هیچکدام از این مشکلات را ندارد، باید مشکلات معده را در نظر بگیرید که این کار باید زیر نظر متخصص انجام شود.

احساسات ناخوشایند و بد نسبت به غذاها در کودکان

پردازش حسی، عمل مهمی در کودکان است. اگر چیزی را در دست یا دهان خود بگیرند و حس ناخوشایندی از بافت یا جنس آن پیدا کنند، حالت دفاعی پیدا می‌کنند. اگر چیزی را بجوند که طعم یا بافتش را دوست ندارند سریعاً آن را به بیرون تف می‌کنند. نشانه‌هایی مبنی بر اینکه کودک شما به دلیل احساسات بد از خوردن غذا امتناع می‌کند، عبارتند از: قوز کردن، مدام تکان خوردن یا حسی شبیه به ترس از دیدن، بوییدن، لمس کردن یا مزه کردن یک غذای خاص. این عامل یکی از اصلی‌ترین دلایل بدغذایی در کودکان است و می‌تواند به این علت باشد که یا کودک شما از مزه‌ی خاصی خوشش نمی‌آید یا خاطره‌ی خوبی از خوردنش ندارد. برای رفع این مشکل نه تنها می‌توانید غذاهای مختلفی را امتحان کنید یا بین غذاهایی که دوست ندارد به یک الگو برسید، بلکه می‌توانید از غذاهای روان‌تری مانند پوره‌ی سیب زمینی که زمان زیادی در دهان نمی‌ماند استفاده کنید.

مشکل در روند غذا خوردن یا ضعف در مهارتهای دهانی

فهمیدن این مورد ممکن است برای والدین کمی مشکل باشد زیرا باید جویدن و بلعیدن غذا توسط کودک را بررسی کنید. درمانگران به مهارت غذا خوردن، مهارتهای دهانی می‌گویند. این عامل بیشترین علت بد غذایی کودک دو ساله به پایین است. کودکی که در این مهارت ضعف داشته باشد به سختی غذا می‌خورد، مدام دچار سرفه می‌شود، غذا را در دهانش نگه می‌دارد یا غذایی که از دهانش به بیرون می‌ریزد خیلی کم جویده شده است. 

در این شرایط بچه‌ها از خوردن غذاها امتناع می‌کنند زیرا نمی‌دانند چگونه آن را بجویند یا می‌ترسند که دوباره باعث سرفه‌شان شود. آنها اغلب رژیم محدودی را رعایت می‌کنند زیرا می‌دانند که می‌توانند آن غذاها را با خیال راحت بخورند. اگر به دنبال علت بد غذایی کودک زیر یک سال مانند علت غذا نخوردن کودک ۷ ماهه یا علت غذا نخوردن کودک ۹ ماهه و حتی کودکان بزرگتر یعنی علت غذا نخوردن کودک 18 ماهه هستید، بعد از مشکلاتی مانند رفلاکس و یبوست، احتمالاً اصلی‌ترین دلیل همین دلیل است. 

نداشتن برنامه منظم و روتین غذایی

داشتن یک روتین سرو، برای خوب غذا خوردن بچه‌ها بسیار مهم است. متاسفانه این موضوع به شدت مورد بی‌توجهی قرار می‌گیرد. بی نظم غذا دادن به کودکان یا ارائه‌ی اسنک‌ها یا میان‌وعده‌های تفریحانه باعث می‌شود که کودک میلی به خوردن وعده‌های غذایی اصلی نداشته باشد. این عامل یکی از مهمترین دلایل بد غذایی کودک یک ساله به بالاست که از غذای کمکی استفاده می‌کنند. اگر یک روتین برای کودک خود تنظیم کنید که شامل غذاهای اصلی و میان وعده باشد می‌تواند به درمان بدغذایی کودکان کمک کند.

دلایل رفتاری

اگرچه این عامل آخرین گزینه در لیست ماست، اما دلیل بسیار مهمی است. اگر علت بدغذایی کودکان، دلایل رفتاری باشد، شما مسیر درمانی طولانی‌تری در پیش دارید. بچه‌ها به طور کلی در حال آزمایش مرزهای ما و گذراندن مراحل رشدی هستند آنها می‌خواهند بدانند تا کجا می‌توانند کنترل اوضاع را در دست داشته باشند در نتیجه ممکن است عامدانه و برای آزمایش کردن شما، غذای خود را نخورند. خوشبختانه این عامل با اصلاح رفتارها قابل درمان است.

با کودک بد غذا چه کنیم

براساس لیستی که در بالا توضیح دادیم شما می‌توانید به ترتیب کارهای زیر را برای برطرف کردن مشکل بدغذایی کودک انجام دهید:

• در ابتدا به دنبال مشکلات پزشکی بگردید. مشکلات شایع و واضحی مانند یبوست و رفلاکس را بررسی کرده و برطرف نمایید اما اگر این احساس را دارید که کودک شما بیمار است اما نمی‌دانید بیماری او چیست، به پزشک مراجعه کنید.
• هرگز کودک خود را به غذا خوردن مجبور نکنید و اگر احساس می‌کنید او غذای خاصی را دوست ندارد سعی کنید از غذاهای دیگر که هضم سریعتر یا آسانتری دارند استفاده کنید. زیرا در غیر این صورت عوارض غذا دادن اجباری به کودک را تجربه خواهید کرد.
• در مقابل بدغذایی رفتاری، کودک را تنبیه نکنید. با یک مشاور در این زمینه مشورت کنید و ببینید مناسب‌ترین برخورد با آنها چیست.
• اگر کودک شما هنوز بسیار کوچک است، به او فرصت دهید تا مهارت‌های دهانی خود را تقویت کند.
• با تعیین یک روتین غذایی، به کودک کمک کنید تا برای غذا خوردن مشتاق‌تر شود.
• قاشق را هرزگاهی به خودش بدهید و اجازه دهید از غذا خوردن لذت ببرد.
• از تزیین غذاها غافل نشوید و تا می‌توانید شکل ظاهری غذا را برای کودک جذاب کنید. (مقاله تزیین صبحانه سالم برای مدرسه را مطالعه بفرمایید)

نکته‌ی مهم این است که از ادامه دادن ناامید نشوید.

درمان بدغذایی کودکان در طب سنتی

دلایل بدغذایی کودکان در طب سنتی به طبع می‌گردد. از نظر این طب، کودکانی که با این مشکل رو به رو می‌شوند، دچار غلبه‌ی طبع صفراوی شده‌اند که باید برطرف شود. در نتیجه توصیه می‌شود که این مشکل را با رژیم غذایی با طبع دموی و مصرف عرقیجاتی مانند عرق کاسنی، شاه‌تره، انگبین، ترخون و سکنجبین رفع کرد. شما می‌توانید این عرق‌ها را در مقدار کم در آب آشامیدنی کودک بریزید. همچنین مکمل زینک و ویتامین‌های گروه B نیز می‌تواند به افزایش اشتهای آنها کمک کند.