آندومتریوز و بارداری چه ارتباطی به هم دارند؟

آندومتریوز و بارداری دو اتفاقی هستند که در رحم رخ می‌دهند؛ همچون پارگی رحم که با بارداری ارتباط زیادی دارد. بسیاری از بیماران مبتلا به آندومتریوز به راحتی و بدون درمان خاصی باردار می‌شوند؛ اما حدود یک سوم مبتلایان، بدون درمان قدرت باروری ندارند و نیاز به دریافت دارو و روش‌های کمک باروری دارند. خانم‌هایی که به آندومتریوز شدید دچار هستند، وجود توده‌ها و زخم های ناشی از آن، مشکلاتی نظیر انسداد لوله‌های رحمی و اختلال در عملکرد لوله‌های رحمی ایجاد می‌کند؛ همین دو عامل برای باردار نشدن کافی است. بنابراین حتما باید این عارضه درمان شود تا بارداری اتفاق بیفتد. 

آندومتریوز چیست؟ 

آندومتریوز یک بیماری وابسته به استروژن است، به این معنی که استروژن رشد کرده و التهاب ایمپلنت‌ها را تشدید و وضعیت را دردناک‌تر می کند. تغییرات طبیعی چرخه قاعدگی در سطح استروژن منجر به تشدید علائم می شود. کیست آندومتریوز تخمدان و بارداری می‌توانند از یکدیگر تاثیر بگیرند.

در بیماری آندومتریوز ، سلول‌های بافت رحم در بخش‌های مختلف رحم یا دیگر عضوهای مجاور رحم، به خصوص در لگن رشد کرده و تکثیر یافته و غده‌هایی را به وجود می‌آورند. در زمان سیکل قاعدگی، این سلول‌ها رشد کرده و تقسیم سلولی مکرر انجام می‌دهند. در برخی مواقع این سلول‌ها از بین رفته و در بافت درگیر شده، ایجاد زخم می کنند. این بیماری در برخی از خانم‌ها با علامت و در برخی دیگر بدون علامت است. 

قرص ضد بارداری خوراکی ترکیبی معمولا برای درمان دردهای ناشی از اندومتریوز تجویز می‌شود، اما نحوه عملکرد آن مشخص نیست. آندومتریوز و قرص ضد بارداری از لحاظ درمان می‌توانند به هم مرتبط باشند.

اندومتریوز در بارداری چه تداخلی ایجاد می‌کند؟

تاثیر اندومتریوز در بارداری از دو جهت است؛

• یکی تاثیر بر آناتومی رحم 
• دیگری تاثیر بر تولید هورمون‌ها

آندومتریوز با ایجاد اختلال در بافت رحم منجر به ایجاد چسبندگی بین رحم و تخمدان می‌شود و بر عملکرد دو ناحیه یاد شده تاثیر زیادی می‌گذارد. همچنین این عارضه با ترشحات خود موجب ایجاد التهاب در رحم شده و عملکرد ارگان‌های لگنی را نیز مختل کرده و بر لانه‌گزینی جنینی نیز تاثیر منفی می‌گذارد.

اساسا کیست‌های آندومتریوزی یکی از  مهمترین دلایل ناباروری در زنان هستند. در خانم‌های نابارور، یکی از مهمترین بررسی‌هایی که انجام می‌شود، بررسی از نظر حضور آندومتریوز یا کیست‌های آندومتریوزی است.

درمان گیاهی کیست آندومتریوز چیست؟

درمان اندومتریوز و بارداری می‌تواند سخت یا ساده باشد؛ پیش از شروع هر درمانی به یاد داشته باشید که وقوع بارداری اساسا بدون خواست خداوند امکانپذیر نیست؛ بنابراین در کنار درمان، صبر، توکل و امید داشته باشید و یقین بدانید که این اتفاق در زمان مقرر برای شما رخ خواهد داد؛

بد نیست بدانید که تحقیقات در مورد استفاده از داروهای گیاهی برای درمان آندومتریوز در مراحل اولیه است. احتمالا این داروها می توانند سطح استروژن را تنظیم کنند، رشد کاشت آندومتریوز را کاهش دهند و منجر به کاهش درد شوند.

البته در هیچ مطالعه‌ای دقیقا نحوه عملکرد داروهای گیاهی مشخص نشده است. اما استفاده از این ترکیبات گیاهی به عنوان یک درمان مکمل، پیشنهاد می‌شود.

• کورکومین

کورکومین؛ از مشتقات زردچوبه است و به تنظیم هورمون‌ها کمک می‌کند و رشد چسبندگی آندومتر را کاهش می‌دهد.

• داروی گیاهی پنج انگشتی

داروی گیاهی پنج انگشتی که از درخت عفیف حاصل می‌شود، یک داروی سنتی برای بیماری‌های زنان است.

• پوست کاج 

پوست کاج می‌تواند به عنوان یک ماده ضد التهاب عمل کند. عصاره پوست کاج می‌تواند با داروهای ضد بارداری خوراکی برای کاهش درد آندومتریوز کار کند. 

• بابونه

کرایسین موجود در بابونه، می‌تواند سلول های آندومتریوز را از بین ببرد. 

• اسطوخودوس

اسطوخودوس می‌تواند به کاهش درد در دوران قاعدگی کمک کند.

تشخیص اندومتریوز در سونوگرافی چگونه است؟

سونوگرافی تشخیص اندومتریوز  می‌تواند هم به روش شکمی و هم ترانس واژینال انجام شود؛ البته بدیهی است که در روش ترانس واژینال بررسی دقیق‌تری انجام می‌شود. تشخیص اندومتریوز با سونوگرافی می‌تواند ضخیم شدن غیر عادی بافت‌ها، اندومتریوما (توده‌های کیست مانند در تخمدان (کیست تخمدان)) و ضایعات و برآمدگی‌های عمیق را نشان داد. همچنین یکی از راه‌های تشخیص کیست شکلاتی در تخمدان که اغلب زنان ممکن است همراه آندومتریوز به آن دچار باشند، انجام سونوگرافی است.

آیا اندومتریوز و عفونت با هم مرتبط هستند؟

به طور کلی درد لگن، عادت ماهانه دردناک (دیسمنوره)، درد در طی یا بعد از نزدیکی، درد هنگام اجابت مزاج و ادرار کردن، خونریزی بیش از حد، نازایی در برخی زنان، خستگی، اسهال، یبوست (نه یبوست بارداری)، نفخ یا تهوع می‌توانند با اندومتریوز مرتبط باشند؛ در مورد ارتباط عفونت با اندومتریوز حتما پزشک باید نظر بدهد؛ زیرا به بررسی بیشتر و ارزیابی بالینی بیشتری نیاز دارد. 

امکان اندومتریوز و بارداری با ای وی اف IVF وجود دارد؟

آندومتریوز و IVF یکدیگر را کاملا دفع نمی‌کنند؛ اما واقعیت این است که با وجود آندومتریوز در هر روشی باردار شدن سخت است؛ گرچه روش ای وی اف روشی برای بارداری افرادی است که به بیماری اندومتریوز مبتلا هستند، اما این موفقیت به میزان و شدت اندومتریوز وابسته است. در واقع احتمال لانه‌گزینی در بانوان مبتلا به این بیماری نسبت به سایرین کمتر است. به عبارت دیگر برای افزایش شانس بارداری در شرایط آندومتریوز، اصلاح سبک زندگی  پیش یک مامای ماهر خط اول درمان است و خیلی از افراد که در مراحل شدید بیماری نیستند میتوانند با همین روش باردار شوند . و اگر  شدت بیماری خیلی زیاد است  اصلاح سبک + ای وی اف توصیه میشود. شواهدی وجود دارد که IVF احتمال بارداری را ارتقا می دهد؛ اما در صورت وجود آندومتریوز شدید، شانس موفقیت IVF پایین است.

البته نباید فراموش کرد که بسیاری از زنان مبتلا به این بیماری در سراسر جهان و با استفاده از روش ای وی اف باردار شده‌اند.

درصد بارداری با آندومتریوز چه قدر است؟

تعیین درصد احتمال بارداری با آندومتریوز یا بدون آن برای هیچ کسی مشخص نیست؛ بسیاری از خانم‌های مبتلا به اندومتریوز می‌توانند باردار شوند؛ به عبارت دیگر امکان بارداری با اندومتریوز وجود دارد، اما به هر حال ابتلا به اندومتریوز فرایند باردار شدن را دشوار می‌کند. در مواردی که اندومتریوز خفیف تا متوسط باشد با درمان درست و به موقع، امکان بارداری با اندومتریوز وجود دارد؛ اما درصدی برای آن نمی‌توان مشخص کرد.

البته بارداری با اندومتریوز و چسبندگی بسیار سخت و البته خطرناک است. بنابراین تا حد ممکن بهتر است ابتدا این عارضه درمان شود و بعد برای بارداری اقدامات لازم صورت بگیرد.

آیا بارداری طبیعی با اندومتریوز امکانپذیر است؟

وقوع بارداری طبیعی در هر سیکل قاعدگی چیزی بین 25 تا 30 درصد در زوجین کاملا سالم است؛ بنابراین اگر هر یک از زوجین مشکلی برای باروری داشته باشند، مسلما این درصد کم می‌شود، اما صفر نمی‌شود. از همین جهت می‌توان گفت که بارداری طبیعی با اندومتریوز غیر ممکن نیست، اما آندومتریوز شدید و بارداری می‌توانند دافع یکدیگر باشند. وقوع بارداری با اندومتریوز و چسبندگی زیاد می‌تواند برای مادر خطرناک باشد. در واقع اندومتریوز و باردار شدن تنها زمانی می‌تواند اتفاق بیفتد که شدت عارضه اندومتریوز زیاد نباشد و این عارضه مشکلات نازایی ایجاد نکرده باشد. 

بنابراین به طور کلی می‌توان اینطور گفت که بیشتر بانوان مبتلا به اندومتروز می‌توانند باردار شوند و تنها حدود یک سوم آنها با مشکلات مربوط به ناباروری دست و پنجه نرم می کنند. در موارد آندومتریوز شدید، سلول‌ها و بافت‌های غیر نرمال ممکن است لوله‌ها و حتی اطراف تخمدان را مسدود کنند. در نتیجه تخمک قادر به خروج از تخمدان و عبور از لوله‌های رحمی نبوده و ناباروری رخ می‌دهد. در برخی از موارد التهاب موجود در محیط رحم و لوله‌ها به تخمک و اسپرم آسیب می زنند و مانع از لقاح می‌شوند.

می‌توانید از کسانی که با آندومتریوز باردار شده‌اند، در مورد چگونگی بارداری‌شان پرس و جو کنید و از تجربیات دیگران استفاده کنید. 

آیا آندومتریوز و سقط جنین به هم وابسته هستند؟

قطعا و حتما آندومتریوز منجر به سقط جنین نمی‌شود، اما در خانم‌هایی که مبتلا به آندومتریوز هستند، در صورت باردار شدن، احتمال سقط بیشتر از افراد عادی است.

آیا کیست آندومتریوز در بارداری خطرناک است؟

کیست آندومتریوز در بارداری می‌تواند خطرناک باشد و عوارض به همراه داشته باشند و می‌تواند کاملا بی‌خطر باشد. مهم این است که پزشک در هر ویزیت در کنار ارزیابی وضعیت جنین، عملکرد و واکنش کیست آندومتریوز در بارداری را هم رصد کند تا در صورت وجود مشکل بتواند اقدامات لازم را به موقع انجام دهد. اما به طور کلی خطرات و عوارض کیست آندومتریوز و بارداری از قرار زیر هستند:

• سقط جنین: گرچه نمی‌توان جلوی سقط جنین را گرفت، اما با مصرف برخی از داروها و رعایت مسائل خاص می‌توان شانس این اتفاق را کم کرد.
• جفت سر راهی: امکان پارگی جفت سر راهی در حین زایمان بالا است که این موضوع سبب ایجاد خونریزی شدید شده و ممکن است مادر و کودک را در معرض خطر قرار دهد. زنان مبتلا به آندومتریوز بیشتر در معرض این عارضه هستند. در صورت بالا بودن مقدار خونریزی و شرایط بد جفت ممکن است نیاز به دریافت خون و سزارین اضطراری داشته باشید.
• نوزاد زودرس: زنان مبتلا به آندومتریوز ۱.۵ برابر بیشتر از زنان عادی ممکن است قبل از ۳۷ هفته بارداری زایمان کنند. 

آیا ممکن است اندومتریوز بعد از بارداری اتفاق بیفتد؟

بله؛ این اتفاق غیر ممکن نیست؛ در واقع واکنش بدن در هر شرایط سنی می‌تواند متفاوت باشد. البته معمولا در دوران بارداری به دلیل چروکیده شدن بافت‌های اندومتر، علائم اندومتریوز برطرف می‌شود.

اندومتریوز و بارداری پوچ چه قدر به هم مرتبط هستند؟

رابطه اندومتریوز و بارداری پوچ رابطه‌ای مستقیم است. آندومتریوز شدید از باردار شدن جلوگیری می‌کند؛ در حالی که اندومتریوز خفیف اجازه باردار شدن را می‌دهد؛ اما در هر صورت اندومتریوز و بارداری خارج رحمی دو یار همراه هم هستند؛ زیرا احتمال ایجاد حاملگی خارج از رحم (حاملگی نابجا) در شرایط اندومتریوز افزایش پیدا می‌کند.

در مورد لاپاراسکوپی آندومتریوز و بارداری چه می‌دانید؟

لاپاراسکوپی آندومتریوز، نوعی جراحی برای درمان دردهای مزمن لگن و مشکوک به اندومتریوز است که حتما باید توسط یک جراح ماهر و متخصص در این زمینه انجام شود. در این نوع جراحی که تحت بیهوشی عمومی انجام می گیرد، جراح داخل لگن را توسط دوربین فیبر نوری خاص بررسی می کند و طی بررسی‌های انجام شده بافت غیرطبیعی شناسایی می‌شود و از آن یک نمونه گرفته می‌شود. وظیفه تشخیص آندومتریوز با روش لاپاراسکوپی بر عهده پاتولوژیست است.

کلام آخر

اگر به آندومتریوز مبتلا هستید و برای بارداری اقدام می‌کنید، تنها مسیر درمان را از طریق یک پزشک ماهر و متخصص پیش بگیرید و خود را درگیر مطالب انبوهی که در مورد آندومتریوز و بارداری وجود دارد، نکنید. به یاد داشته باشید که انرژی مثبت شما و نداشتن استرس از هر چیزی برای رسیدن به آنچه که می‌خواهید، اهمیت دارد و موثر است. لذا با توکل به خدا و امید فراوان مسیر درمان را پیش بگیرید و یقین بدانید که به نتیجه می‌رسید.