بهترین زمان دادن قطره آهن به نوزاد | زمان شروع قطره آهن نوزاد

استفاده از قطره آهن و قطره مولتی ویتامین نوزاد از سنین خاصی الزامی است. همانطور که کمبود آهن می‌تواند عوارضی از خود برجای گذارد، مصرف نادرست و بیش از حد آن نیز می‌تواند مسمومیت ایجاد کند. با توجه به انواع مختلف قطره آهن در بازار، انتخاب آن برای والدین مشکل است. در نتیجه شناخت نسبت به انواع قطره آهن، بهترین زمان دادن قطره آهن به نوزاد ، میزان مصرف کافی و عوارض احتمالی آن‌ها می‌تواند کمی از این سردرگمی بکاهد.

فواید قطره آهن و لزوم مصرف آن در نوزادان

هر دارویی که برای نوزاد خود تهیه می کنید، حتما تحت نظر پزشک استفاده کنید. فرقی نمی کند می خواهید از شربت زینک سولفات برای اشتهای نوزاد استفاده کنید یا قطره آهن برای تامین آهن بدن او؛ در هر صورت باید با آگاهی پزشک کودک خود تمام مکمل های رایج را تهیه کنید. قطره آهن حاوی عنصر آهن است که از عناصر حیاتی بدن به‌ شمار می‌رود. بیش از 70 % از آهن بدن در دو پروتئین به نام‌های هموگلوبین و میوگلوبین یافت می‌شود؛ هموگلوبین، پروتئین موجود در گلبول‌های قرمز خون، وظیفه انتقال اکسیژن از ریه‌ها به بافت‌های بدن را بر‌عهده دارد. میوگلوبین نیز اکسیژن را در ماهیچه‌های بدن ذخیره‌سازی و منتقل می‌کند. در نتیجه عنصر آهن نقش بسیار مهمی در انتقال اکسیژن در بدن دارد. کمبود آهن در کودک می‌تواند عوارضی از خود بر‌جای گذارد که در ادامه بیشتر به آن‌ها خواهیم ‌پرداخت.

*بهترین زمان دادن قطره مولتی ویتامین به نوزاد چه زمانی است

اگر میزان آهن رژیم‌غذایی فرزندتان کافی نباشد، ممکن است بیماری به نام فقر آهن ایجاد شود که یک مشکل شایع در کودکان است. فقر آهن می‌تواند در طیف گسترده‌ای، از کمبود خفیف تا کم‌خونی فقر آهن رخ دهد و نهایتا در رشد کودک شما موثر باشد. بنابراین از اولین عوارض کمبود آهن، کم‌خونی و به دنبال آن، انتقال ناکافی اکسیژن به بافت‌های بدن است. از عوارض ناشی از کاهش انتقال اکسیژن به سلول‌های بدن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• وزن‌گیری غیرطبیعی و کاهش رشد قد
• تنفس سریع برای جبران کمبود اکسیژن
• رنگ‌پریدگی
• سردی دست و پا
• کاهش اشتها
• خستگی مفرط
• کاهش فراگیری و ضریب هوشی که می‌تواند با تاخیر در یادگیری مهارت‌های ارتباطی و گوشه‌گیری همراهی داشته‌ باشد.
• تاخیر در انجام مهارت‌های حرکتی
• ضعف سیستم ایمنی که خود منجر به سرماخوردگی‌ها و عفونت‌های مکرر در کودک می‌شود.

نکته: کودکان متولد‌شده از مادران مبتلا به کم‌خونی به احتمال زیاد در اوایل زندگی به کم خونی فقر آهن مبتلا می‌شوند. این بیماری ممکن است عوارض برگشت ناپذیری در رشد شناختی و رشد جسمانی کودکان داشته باشد، در نتیجه مادران مبتلا به کم‌خونی حتما باید در ارتباط با مصرف مکمل‌های آهن برای خود و فرزندشان با پزشک مشورت داشته‌ باشند.

با توجه به مطالب گفته‌شده، استفاده از قطره آهن برای نوزادان تا دو سالکی لازم است. همچنین اطلاع از زمان و نحوه درست مصرف آهن، مقدار کافی قطره آهن برای نوزاد و کودک، عوارض احتمالی مصرف نادرست آهن و انواع قطره آهن موجود در بازار برای تمام والدین ضرورت دارد.

لازم است یادآوری کنیم که همان اندازه که برای مصرف شربت گریپ میکسچر خارجی برای نوزاد حساسیت به خرج می دهید و در زمان مناسب از این قطره استفاده می کنید، برای مصرف قطره آهن نیز باید این حساسیت ها را داشته باشید. 

چه کودکانی بیشتر در معرض کمبود آهن هستند؟

• نوزادانی که زودرس (بین هفته 20 تا37) به دنیا می‌آیند یا هنگام تولد وزن پایینی دارند.
• نوزادانی که قبل از یک سالگی از شیر گاو یا شیر بز تغذیه می‌شوند.
• نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند ولی پس از 6 ماهگی غذاهای مکمل حاوی آهن دریافت نمی‌کنند.
• کودکان 1 تا 5 ساله که بیش از 710 میلی‌گرم شیر گاو ، شیر بز یا شیر سویا در روز مصرف می‌کنند.
• کودکانی که شرایط جسمانی خاصی دارند؛ مانند عفونتهای مزمن یا رژیم‌های غذایی محدود.
• کودکانی که در معرض سرب قرار گرفته‌اند.
• کودکانی که به اندازه کافی غذاهای غنی از آهن نمی‌خورند.
• کودکانی که اضافه وزن دارند یا چاق هستند.

بهترین زمان مصرف قطره آهن نوزاد

قطره اهن نوزاد رو کی بدیم؟ بهتر است که قطره آهن با معده خالی یعنی ابتدای صبح داده شود یا حداقل زمانی که از شیر خوردن نوزاد میگذرد. این مطلب برای همه انواع برند قطره آهن صدق میکند یعنی بهترین زمان خوردن قطره لیپوزوفر و... با معده خالی است. با این حال اگر فراموش کردید، دادن قطره اهن به نوزاد در شب قبل از خواب نیز گزینه مناسب بعدی است.

زمان مناسب شروع قطره آهن نوزاد در چند ماهگی است؟

قطره آهن از چند ماهگی شروع میشه؟ همه نوزادان با میزانی از ذخایر آهن در بدنشان متولد می‌شوند. نوزادان نارس سهم کمتری از این ذخایر دارند، لذا میزان نیاز آن‌ها به دریافت آهن بیشتر است. میزان نیاز کودکان به آهن در سنین مختلف متفاوت بوده و به صورت زیر است. توجه داشته باشید که مقادیر زیر میزان نیاز روزانه به قطره آهن را در کودک شما تعیین نمی‌کند؛ میزان نیاز به قطره آهن توسط پزشک متخصص کودکان تعیین می‌شود؛ لذا به هیچ عنوان خودتان درباره این موضوع مهم تصمیم نگیرید. براساس سن، چند قطره آهن به کودک بدهیم؟

 

شروع قطره آهن برای نوزاد در دو دسته زیر انجام میشود:

• کودکانی که به‌موقع به دنیا می‌آیند: در شرایط طبیعی قطره اهن از چند ماهگی به نوزاد می دهند؟ زایمان به ‌مو‌قع به معنی تولد نوزاد بعد از هفته 38 بارداری است. این کودکان اگر از شیر مادر تغذیه می‌شوند، باید از زمان 2 برابر شدن وزنشان نسبت به تولد (معمولا 4 ماهگی) یا از 6 ماهگی قطره آهن را زیر‌ نظر پزشک متخصص کودکان شروع کنند؛ همچنین در صورت تغذیه کودک با شیر خشک، باید از شیر خشک غنی شده با آهن استفاده کنند و چنانچه نیاز باشد به تشخیص پزشک از قطره آهن جداگانه نیز مصرف کنند.
• کودکان نارس: دادن قطره آهن به نوزاد زیر شش ماه برای کودک نارس انجام میشود. زایمان زودرس به معنی تولد نوزاد نارس بین هفته 20 تا 37 بارداری است. این کودکان اگر از شیر مادر تغذیه می‌شوند، باید از زمان دو برابر شدن وزنشان و معمولا از هفته دوم بعد از تولد قطره آهن را زیر‌ نظر پزشک متخصص کودکان شروع کنند؛ همچنین در صورت تغذیه کودک با شیر خشک، باید از شیر خشک غنی شده با آهن استفاده کنند و چنانچه نیاز باشد به تشخیص پزشک از قطره آهن جداگانه نیز مصرف کنند.

میزان مناسب دریافت قطره آهن کودک

دادن قطره آهن بالای یکسال ادامه دارد. گرچه استفاده از شیاف استامینوفن 125 در مواردی خاص ضرورت دارد، اما قطره آهن، قطره ای است که حتما باید تا پایان دو سالگی به کودک داده شود. میزان دریافت آهن کودک هنگامی کافی‌ است که کودک آهن روزانه مورد نیاز خود را مطابق جدول مذکور در بالا دریافت کند؛ رشد مناسب داشته‌ باشد و علائمی از کم‌‌خونی ناشی از فقر آهن نشان ندهد. از آن‌جا که میزان کم‌خون ناشی از فقر آهن در کودکان 1 تا 3 سال جامعه ما شایع است؛ پزشکان متخصص کودکان دریافت آهن به صورت قطره خوراکی را منحصر از میزان آهن غذا یا شیر خشک کودک تا 24 ماهگی یا دو سالگی توصیه می‌کنند. بهتر است برای بررسی فقر آهن در سنین 9 تا 12 ماهگی و مجدد بین 15 تا 18 ماهگی آزمایش خون انجام شود. در ‌صورت وجود کم‌خونی می‌توان با تجویز میزان مناسب آهن، کودک را درمان کرد.

توصیه‌های غذایی برای جلوگیری از فقر آهن کودک

رعایت برخی توصیه‌های غذایی، احتمال جذب بهتر قطره آهن مصرفی کودک را بهتر می‌کند:

1. همراهی قطره آهن همزمان با استفاده از مواد‌غذایی به تامین بهتر آهن مورد نیاز او کمک می‌کند. دراین‌صورت احتمال ابتلا به کم‌خونی ناشی از فقر آهن کاهش می‌یابد. مواد‌غذایی با میزان آهن بالا شامل موارد زیر هستند:

• جگر، تخم مرغ، بوقلمون، مرغ، ماهی، گوسفند وگاو.
• غلات: غلات غنی شده با آهن، نان غلات سبوس دار، ماکارونی و برنج.
• حبوبات: نخود، عدس، نخود فرنگی و لوبیا.
• سبزیجات: اسفناج، کلم بروکلی، نخود سبز، لوبیا سبز.

نکته: دقیقا همانطور که در دوران شیردهی فقط باید از دارو های مجاز شیردهی استفاده کنید،  این مواد غذایی نیز حتما باید در سن مناسب و با مشورت پزشک به کودک داده‌ شوند. 

2. زمان مصرف قطره آهن برای کودکان باید با زمان شیر دادن به آنها تداخل نکند؛ به طور مثال یک ساعت بعد یا یک ساعت قبل از شیر دادن به نوزاد می‌توانید به او قطره آهن بدهید. همچنین حتما برای جلوگیری از سیاه یا زرد شدن دندان های نوزاد، به موضوع بهداشت دهان نوزادان نیز توجه کنید و حتما از ابزارهای مناسب برای این منظور استفاده کنید. 

3. ویتامین سی موجود در بعضی میوه‌ها و غذاها به جذب سریع آهن کمک می‌کند. بهتر است ویتامین C همراه با قطره آهن به کودکان داده شود. مادر می‌تواند با خلاقیت خود مواد‌غذایی حاوی آهن را با مواد‌غذایی حاوی ویتامین C (مانند گوجه فرنگی، کلم بروکلی، پرتقال و توت فرنگی) همراه کند و به جذب بهتر آهن کمک کند؛ مثلا: 

• پخت ماکارونی با گوشت همراه با سس گوجه ‌فرنگی خانگی و تازه.
• قطره آهن را با آب میوه‌هایی مانند پرتقال که جذب آن را هم بالاتر می‌برد مخلوط کنید و به کودک خود بدهید.

عوارض قطره آهن در کودکان

گاهی مکمل‌های آهن دارای عوارضی هستند که موجب نگرانی والدین کودک می‌شود. از جمله این عوارض می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• دل پیچه 
• تغییر غلظت و تیره‌شدن رنگ مدفوع
•  یبوست
• استفراغ
• تغییر رنگ و سیاه شدن دندان‌ها

از آنجا انواع مختلفی از قطره‌های آهن در بازار موجود است که در بعضی ترکیبات با هم متفاوت هستند؛ در صورت مشاهده هر یک از علائم مذکور، از متخصص کودکان فرزندتان بخواهید تا نوع دیگری از قطره آهن را برای کودک شما تجویز کند.

برای پیشگیری از عوارض قطره آهن بخوانید

هیچ یک از موارد فوق عارضه جدی محسوب نمی‌شود و جای نگرانی ندارد.

برای جلوگیری از تغییر رنگ دندان، قبل از مصرف، فرآورده را با مقداری آب یا آب‌میوه رقیق نمایید. قطره چکان را در انتهای زبان بچکانید. قطره‌چکان را قبل و بعد از هر بار مصرف بشویید.

تغییر رنگ دندان‌های کودک محدود به دندان‌های شیری کودک است. در نهایت تاثیری بر رنگ دندان‌های اصلی او نداشته و جای نگرانی ندارد.

میتوان با راهکارهایی عوارض گوارشی قطره آهن را تا حدی کنترل کرد. شما می‌توانید میزان مصرف قطره را در هر وعده کاهش دهید و به جای آن تعداد دفعات مصرف را بیشتر نمائید؛ بدین ترتیب دوره درمان را طولانی‌تر کنید تا عوارض گوارشی آن به حداقل برسد. توصیه می‌شود در طول درمان با مکمل‌های آهن‌دار از مایعات و همچنین سبزیجات (البته در صورتی که کودکان از نظر سنی مجاز به دریافت سبزیجات باشد) استفاده نمائید.

میزان بسیار بالا و بیش ‌از حد آهن عوارضی جدی ایجاد می‌کند. مسمومیت با آهن یک اورژانس پزشکی محسوب می‌شود. بنابراین هیچ‌گاه بدون مشاوره با متخصص کودکان به کودک مکمل آهن ندهید. نشانه‌های مصرف بیش‌ از حد آهن در ادامه آورده شده‌ است. در صورت شک به مسمومیت با قطره آهن باید سریعا به پزشک مراجعه کنید :

• استفراغ شدید
• اسهال
• رنگ‌پریدگی یا کبود شدن (سیانوز) پوست و ناخن‌ها
• ضعف

بهترین قطره آهن برای کودکان

به جز سوال بعد از زایمان چه بخوریم؟، پرسش "بهترین قطره آهن برای نوزاد چیست؟" هم فراوانی زیادی دارد. گاهی وجود تنوع زیاد در انواع قطره‌های آهن موجب سردرگمی والدین می‌شود. معمولا والدین، بر اثر تبلیغات استفاده از نمونه‌های خارجی را به دارو‌های ایرانی ترجیح می‌دهند؛ این درحالی است که متخصصین کودکان معتقد ‌هستند که قطره آهن ایرانی بر اساس مطالعات و ویژگی‌های اقلیمی کشور‌ ما طراحی شده‌است. پس قطره ‌آهن خارجی از نظر تامین آهن مورد نیاز کودک، هیچ برتری بر نمونه ایرانی ندارد. تنها برتری بعضی از قطره‌های آهن‌ خارجی نسبت به ایرانی، کمتر سیاه شدن دندان‌های کودک و طعم مطبوع‌تر آن بوده‌ است که در حال حاضر در بعضی نمونه‌های ایرانی نیز یافت می‌شود. در ادامه به معرفی چند نمونه قطره‌های آهن موجود در بازار می‌پردازیم؛ توجه داشته باشید که درباره نوع قطره‌ آهن و میزان درست مصرف آن حتما با متخصص کودکان فرزند خود مشورت نمایید.

انواع قطره‌های آهن موجود در ایران

قطره آهن سیدرال گوچه (Sideral Gocce)

سیدرال گوچه یک قطره آهن حاوی آهن لیپوزومال و ساخت کشور ایتالیا است.

مزایا:

• قطره آهن سیدرال طعم مطبوعی داشته و دندان‌های کودک را سیاه نمی‌کند.
• مصرف قطره آهن سیدرال علاوه بر جبران کمبود آهن، باعث تحریک اشتهای کودک می‌شود.
• در بیماری‌های گوارشی، سلیاک و بیماری‌های التهابی روده جذب بسیار مناسبی دارد.
• به دلیل جلوگیری از تماس مستقیم آهن با مخاط دستگاه گوارش، عوارضی مانند درد معده و تهوع کاهش می‌یابد.

نکات:

• بهترین زمان مصرف قطره سیدرال گوچه چه زمانی است؟ برای جذب بهتر قطره آهن، توصیه می‌شود آن را بین دو وعده شیردهی به کودک خود بدهید.
• لازم است قبل از هر بار مصرف بطری را به خوبی تکان دهید.
• این مکمل را می‌توان مستقیما در دهان کودک چکاند و یا با نصف لیوان آب مخلوط کرده و کم‌کم به نوزاد یا کودک خوراند.
• در صورت مصرف هرگونه دارو یا مکمل دیگر برای کودک، قبل از مصرف قطره آهن با پزشک مشورت کنید.
• این مکمل باید در یخچال نگهداری شود.

قطره فروزومال ویواکیدز (VivaKids Ferosis)

قطره فروسیس ویواکیدز جهت تامین آهن، اسید فولیک و ویتامین ب 12 برای کودکان زیر یک سال تهیه شده و ساخت کشور سوئیس است.

مزایا:

• محتوی آهن به فرم فریک‌دی‌فسفات، ویتامین B12 و اسید فولیک جهت خونسازی بهتر 
• طعم دلپذیر میوه انگور سیاه فرنگی (بلک کارنت)
• فاقد گلوتن
• فاقد لاکتوز 
• فاقد هرگونه طعم‌دهنده مصنوعى و مواد نگهدارنده
• حاوی شیرین‌کننده کم‌کالری مناسب کودکان دیابتی 

نکات:

• بهتر است نیم ساعت بعد از شام و با رعایت بهداشت دهان و دندان (نوشاندن کمی آب پس از مصرف)  مصرف شود.
• در جای خشک و خنک، دور از دسترس اطفال باشد. پس از باز شدن، در یخچال نگهداری شود.

قطره آهن لیپوزوفر (Liposofer)

قطره خوراکی آهن لیپوزومال (لیپوزوفر) مکمل غذایی حاوی آهن برای تامین نیاز روزانه آهن نوزادان و کودکان بوده و ساخت کشور ایران است.

مزایا:

• پایداری آهن در فرمول لیپوزومال بهتر است؛ بنابراین آهن درون ساختار لیپوزومی به‌راحتی از طریق سلول‌های دیواره روده جذب می‌شود.
• به علت عدم تماس مستقیم مولکول‌های آهن با دستگاه گوارش، فاقد عوارض گوارشی شایع آهن همانند استفراغ، طعم بد و خاصیت سیاه‌کردن دندان‌ها است.
• آهن به فرم لیپوزومال تداخل کمتری با غذا دارد و می توان آن را با فرآورده‌های لبنی مصرف کرد.

نکات:

• برای اطمینان از برداشتن مقدار مشخص و صحیح فراورده، از قطره چکان مدرج داخل جعبه استفاده نمایید.
• در نوزادان نارس با سطح پایین ویتامین E قبل از مصرف با پزشک معالج مشورت شود.
• افراد با میزان طبیعی آهن نباید مکمل آهن را به طور دائم استفاده کنند.
• بهترین زمان مصرف قطره آهن لیپوزوفر با معده خالی است.

قطره آهن فروزمال (Ferrosomal)

این قطره آهن ساخت کشور ایران است.

مزایا:

• افزایش تحمل گوارشی دارو به دلیل پیشگیری از تماس آهن با مخاط دستگاه گوارش و کاهش عوارضی مانند درد معده و تهوع.
• جذب بسیار مناسب در بیماری‌های گوارشی، سلیاک و بیماری‌های التهاب روده.
• فرمولاسیون سوکروزومیال دارو باعث فراهم زیستی بالای دارو می‌شود.
• این فرآورده باعث تغییر رنگ لثه دندان‌ها و مخاط دهان نمی‌شود.

نکات:

• به طور مستقیم در دهان چکانده شود و یا در نصف لیوان آب حل شود.
• قبل از مصرف، قطره را به خوبی تکان دهید.
• دور از نور، رطوبت و در دمای زیر ۳۰ درجه سانتی‌گراد نگهداری شود و از یخ‌زدگی محافظت شود.
• فرآورده را از دسترس اطفال دور نگه‌دارید.

 قطره آهن سان‌اکتین  (SunActin) 

این قطره آهن ساخت کشور ایران است.

مزایا:

• بدون اثر بر روی سلامت و رنگ دندان‌های کودک
• بدون طعم فلزی، با طعم شکلات و مطلوب کودکان
• بدون تحریک گوارش کودک

نکات:

• قبل از مصرف، قطره را به خوبی تکان دهید.
• دور از نور، رطوبت و در دمای زیر ۳۰ درجه سانتی‌گراد نگهداری شود و از یخ‌زدگی محافظت شود.
• فرآورده را از دسترس اطفال دور نگه‌دارید.

قطره آهن فروگلوبین (Feroglobin) 

قطره خوراکی فروگلوبین حاوی آهن و ویتامین C است.

مزایا:

• همراهی ویتامین C با آهن، به جذب بهتر آهن کمک می‌کند.
• دارا بودن طعم توت فرنگی و مطلوب کودکان
• تحریک گوارشی بسیار پایین

نکات:

• دور از نور، رطوبت و در دمای زیر ۳۰ درجه سانتی‌گراد نگهداری شود و از یخ‌زدگی محافظت شود.
• فرآورده را از دسترس اطفال دور نگه‌دارید.

قطره آهن آیروفیکس (Irofix) 

این قطره آهن ساخت کشور ایران است.

مزایا:

• بدو اثر بر روی سلامت و رنگ دندان‌های کودک
• بدون طعم فلزی و مطلوب کودکان
• بدون تحریک گوارشی کودک

نکات:

• قبل از مصرف، قطره را به خوبی تکان دهید.
• دور از نور، رطوبت و در دمای زیر ۳۰ درجه سانتی‌گراد نگهداری شود و از یخ‌زدگی محافظت شود.
• فرآورده را از دسترس اطفال دور نگه‌دارید.