عفونت ناف نوزاد | از علائم تا روش‌های درمان آن
عفونت ناف نوزاد یکی از مشکلات این دوران است. پوست و ظاهر قرمز، تورم و وجود چرک از نشانه‌های عفونت بند ناف هستند. وزن کم تولد، زایمان طولانی، عفونت بدن مادر و عدم رعایت بهداشت، از جمله دلایل بروز عفونت بند ناف هستند. در این مقاله، قصد داریم بیشتر در مورد دلایل و روش‌های درمان عفونت بند ناف نوزاد توضیح دهیم.
پادکست خلاصه مقاله عفونت ناف نوزاد:
با نصب اپلیکیشن گهواره، قد و وزن کودک خود را روی نمودار بررسی کنید و از رشد مناسبش اطمینان یابید. روزانه متناسب با سن کودکتان ، پیام‌های مشاوره تخصصی دریافت کنید و با توصیه‌های تغذیه‌ای و دستور پخت‌های مناسب، تغذیه سالم‌تری برای او فراهم کنید. همچنین، با بازی‌های مناسب و آزمون‌های دوره‌ای به تقویت هوش و مهارت‌های فرزندتان کمک کنید.
عفونت ناف نوزاد چطور ایجاد می‌شود؟
عفونت ناف در نوزادان، یکی از عوارضی است که ممکن است در روزهای ابتدایی تولد برای نوزادان و والدین مشکل‌ساز شود. برای بررسی مشکلات بند ناف و علت ترشحات ناف نوزاد بهتر است اندکی درباره عملکرد و ویژگی‌های بند ناف سالم اطلاعات کسب کنیم. جنین در شکم مادر برای دریافت اکسیژن و مواد مغذی و دفع دی‌اکسید کربن و مواد زائد، نیاز به ارتباط با خون مادر دارد. این ارتباط از طریق سیستم جفتی برقرار می‌شود. جفت به دیواره رحم متصل شده و توسط بند ناف با بدن جنین در ارتباط است. پس از تولد، بند ناف کارایی خود را از دست می‌دهد. به‌همین دلیل، پزشک آن را بریده و از بدن نوزاد جدا می‌کند. تنها سه تا چهار سانتی‌متر از آن، متصل به ناف باقی می‌ماند که آن هم ناف بند زده و پس از چند روز خشک شده و اصطلاحاً می‌افتد. شما می‌توانید عکس ناف سالم نوزاد را در زیر ببینید.
پس از تولد، همواره لایه‌ای از میکروب‌های محیط روی بند ناف می‌نشیند. پایه‌ی خشک شده بند ناف، محیط مناسبی جهت رشد و تکثیر این میکروب‌ها است. همچنین خون لخته‌شده در رگ‌های بند ناف، محلی برای ورود این باکتری‌ها به بدن نوزاد است. سیستم ایمنی بدن نوزاد نیز هنوز تکامل نیافته و قادر به مبارزه با این باکتری‌های فرصت‌طلب نیست. به‌همین دلیل برخی از این باکتری‌ها، موجب التهاب و عفونت ناف یا امفالیت نوزادان می‌شوند و همین‌ها اصلی‌ترین علت عفونت ناف نوزاد هستند.
عفونت بند ناف، قبل از افتادن بند ناف به ندرت اتفاق می‌افتد اما زمانی که عفونت کند، به آن امفالیت گفته می‌شود. مراقب این علائم عفونت ناف نوزاد یا امفالیت باشید که شامل پوست قرمز یا ظاهر قرمز و متورم در پایه بند ناف است. درمان عفونت بند ناف نوزاد، می‌تواند با بعد از افتادن آن متفاوت باشد.
درصورتی که درمان امفالیت به‌موقع صورت نگیرد، ممکن است عفونت وارد بدن نوزاد شده و وی دچار سپسیس یا عفونت خونی و آسیب به سایر ارگان‌ها مانند کبد و روده شود. عفونت ناف نوزاد در کشورهای دارای سطح بهداشت بالا شیوعی زیر یک درصد دارد اما در کشورهای در حا‌ل توسعه، بین 8 تا 22 درصد از نوزادان دیده می‌شود. مرگ‌ومیر ناشی از عفونت ناف نوزاد نیز بین 7 تا 15 درصد عنوان شده است. باتوجه به نرخ بالای ابتلا و مرگ‌ومیر ناشی از این عارضه، درمان به‌موقع عفونت ناف نوزاد از اهمیت زیادی برخوردار است.
*مقاله آیا عفونت خون در کودکان خطرناک است را مطالعه کنید.
عفونت ناف نوزاد بعد از افتادن بند ناف
یکی‌دیگر از انواع عفونت بند ناف در کودکان، گرانولوم نافی نام دارد. این عارضه توده‌ی کوچک بافتی است که در چند هفته اول پس از بریدن بند ناف، در ناف ایجاد می‌شود. گرانولوم ناف شبیه یک توده‌ی قرمز کوچک است و امکان دارد با ترشحات زرد یا شفاف پوشیده شود. در مورد درمان عفونت ناف نوزاد بعد از افتادن ناف، در ادامه بیشتر توضیح خواهیم داد.
عوامل موثر در ایجاد عفونت ناف نوزاد
چرا ناف نوزاد عفونت می‌کند؟ دلایل مختلفی برای عفونت ناف کودک وجود دارد اما عوامل زیر می‌توانند امکان بروز آن را تشدید کنند:
- وزن کم هنگام تولد
- زایمان طولانی
- پارگی کیسۀ آب که طول‌کشیده باشد.
- عفونت بدن مادر
- نقص در سیستم ایمنی بدن نوزاد
- زایمان غیربهداشتی
- زایمان در منزل
- قرار دادن لولۀ نافی برای نوزاد
- ناآشنایی با اصول مراقبت بند ناف نوزاد و عدم رسیدگی به بهداشت او
- استفاده از موادی مانند خاکستر، بعضی روغن‌ها، خمیر یا سرمه برای ناف نوزاد و مصرف داروهای خانگی و سنتی تاییدنشده جهت خشک شدن بند ناف نوزاد
- لمس بند ناف با دست‌های آلوده و تلاش جهت جدا کردن آن
نشانه‌های عفونت ناف نوزاد
عفونت ناف نوزاد چگونه است؟ عفونت ناف نوزاد، موجب ایجاد مجموعه‌ای از علائم و نشانه‌ها می‌شود که ممکن است برخی از آن‌ها در نوزاد شما دیده شود.
عفونت ناف نوزاد موجب ایجاد مجموعه‌ای از علائم و نشانه‌ها می‌شود که ممکن است برخی از آن‌ها در نوزاد شما دیده شود که در ادامه شرح داده شده است.
- زردی دور ناف نوزاد و ترشح چرکی و زرد رنگ از پایۀ بند ناف همراه با بوی بد از اولین عوارض عفونت ناف نوزاد است
- گرمی، تورم و قرمزی ناف نوزاد ( دلیل قرمزی ناف کودک لزوماً عفونت نیست و باید به دنبال سایر نشانه‌ها نیز باشید.)
- درد ناف و حساسیت به لمس
- گریه و بی‌قراری نوزاد
- خونریزی ناف بعد از افتادن یا خون آمدن ناف که بیشتر از حد معمول باشد. (خونریزی ناف نوزاد می‌تواند به دلایل دیگری نیز رخ دهد.)
- بی‌حالی و خواب‌آلودگی نوزاد
- چرک ناف
- تب و لزر که نشانۀ عفونت گسترده است.
- بی‌اشتهایی و شیر نخوردن در اثر عفونت ناف بچه
- جوش، تاول و راش پوستی
- وزن نگرفتن و حتی کاهش وزن نوزاد
برای درک بهتر عکس عفونت ناف نوزاد در زیر آمده است.
عفونت ناف نوزاد چگونه درمان می‌شود؟
هنگامی که برای درمان عفونت ناف نوزاد، در هر سنی از جمله شش‌ماهگی، به پزشک مراجعه می‌کنید، ابتدا معاینه انجام می‌شود. ممکن است پزشک مقداری از ترشحات زردرنگ ناف را به‌عنوان نمونه به آزمایشگاه ارسال کند. در موارد عفونت گسترده و سیستمیک، نمونه‌گیری از خون و مایع مغزی نخاعی نیز برای بررسی بیشتر انجام می‌شود. درمان معمولاً با آنتی‌بیوتیک‌های وسیع‌الطیف آغاز می‌شود تا نتیجه‌ی کشت مشخص شود. پس از شناسایی نوع باکتری، پزشک آنتی‌بیوتیک مناسب را تجویز می‌کند.
در عفونت‌های محدود به ناف، معمولاً آنتی‌بیوتیک‌های موضعی مانند پماد تتراسیکلین کافی است، اما در موارد شدیدتر، ممکن است نوزاد به درمان وریدی و حتی بستری شدن در بیمارستان نیاز داشته باشد. بنابراین، به جای جست‌وجوی نام پماد برای درمان عفونت ناف نوزاد، بهتر است برای تشخیص و تجویز داروی مناسب به پزشک مراجعه کنید.
درمان خانگی عفونت ناف نوزاد
برای جلوگیری از عفونت ناف نوزاد یا درمان خانگی آن، کافی است از دستورالعمل‌های زیر پیروی کنید:
- همواره سعی کنید ناف و بند ناف نوزاد را تمیز و خشک نگهداری کنید.
- از پوشاندن لباس‌های تنگ و دکمه‌دار که ممکن است به بند ناف آسیب وارد کنند بپرهیزید.
- علت دیر افتادن بند ناف نوزاد را بررسی کنید و همچنین لازم است بدانید برای افتادن ناف نوزاد نیازی به استفاده از مادۀ خاصی مانند پودر بچه یا سایر مواد نیست.
- بهتر است اجازه دهید بند ناف در معرض هوای آزاد قرار بگیرد تا زودتر خشک شود.
- بند ناف را زیر پوشک نوزاد قرار ندهید، زیرا آلودگی‌های موجود در ادرار و مدفوع، احتمال ایجاد عفونت ناف نوزاد چهل روزه یا بزرگتر را بالا می‌برند.
- جهت استفاده از داروهای تجویزشده مانند پماد موپیروسین برای عفونت ناف نوزاد، ابتدا ترشحات و عفونت ناف نوزاد را پاک کنید و سپس از پماد استفاده کنید.
- اگر ترشح خونابه محدود است یا قرمزی اطراف ناف کمتر از یک سانتی‌متر است، با هر بار تعویض کهنه، بند ناف را با بتادین تمیز کنید. بعد پنج روز مراقبت از بند ناف، اگر بهتر نشد، برای رفع عفونت ناف نوزاد به پزشک مراجعه کنید.
- برای تمیز کردن ناف نوزاد، می‌توانید از پارچه نخی استریل و آب جوشیده خنک‌شده به همراه مقداری نمک استفاده کنید تا خاصیت ضدعفونی‌کنندگی داشته باشد اما بهتر است از ریختن نمک روی ناف نوزاد بپرهیزید. این مناسب‌ترین راه درمان عفونت ناف نوزاد نیست.
- قبل و بعد استفاده از پماد روی پوست نوزاد، دستان خود را بشویید.
- تا قبل از افتادن بند ناف نوزاد، او را در آب غوطه‌ور نسازید و هنگام استحمام، او را با اسفنج خیس بشویید.
- هرگز سعی در جدا کردن یا سوزاندن بند ناف نکنید و اجازه دهید روند طبیعی در این زمینه طی شود.
- جهت درمان عفونت ناف نوزاد در طب سنتی، راهکارهایی عنوان شده است اما با توجه به حساسیت ذاتی نوزادان، این موارد هیچ‌گاه جایگزین درمان آنتی‌بیوتیکی نخواهند بود. به‌همین دلیل از مصرف خودسرانه آن‌ها بپرهیزید.
- به عنوان درمان خانگی عفونت ناف نوزاد، استفاده از الکل سفید نه تنها مورد تایید نیست، بلکه ممکن است موجب مسمومیت نوزاد شود.
در رابطه با مشکلات بند ناف نوزاد، درمان ترشح زرد از ناف نوزاد و این‌که چرا بند ناف نوزاد نمی‌افتد، می‌توانید به مقاله‌ی مراقبت از بند ناف مراجعه کنید.
درمان عفونت ناف نوزاد در طب اسلامی
در این طب نیز توضیح داده شده است که چه چیزی برای عفونت ناف نوزاد خوب است:
- کمپرس گرم
- شستشو با آب نمک
- استفاده از سرکه سفید
- استفاده از زردچوبه
- درمان گیاهی عفونت ناف نوزاد با آلوئه ورا، یاس بنفش هندی، عسل و ..
بهتر است با توجه به شرایط حساس موضوع عفونت ناف کودکان، در مورد استفاده از هر کدام از این روش‌ها، با متخصص طب سنتی مشورت کنید.
چه زمانی برای عفونت ناف نوزاد به پزشک مراجعه کنم؟
آیا عفونت ناف نوزاد خطرناک است؟ هنگامی که علائم عفونت ناف نوزاد مانند ترشحات چرکی فراوان ناف یا قرمزی بیش از یک سانتی‌متر اطراف ناف مشاهده شد، به نزدیک‌ترین مرکز درمانی مراجعه کنید تا ببینید برای درمان عفونت ناف نوزاد چه باید کرد:
- اگر علائم نوزاد پس از دو روز از شروع درمان بدتر شد یا علامت جدیدی به او اضافه شد.
- اگر کودک، بیمار به نظر می‌رسد یا شما نگرانی خاصی در این زمینه دارید.
در رابطه با این موضوع که بعد از افتادن ناف نوزاد چه کار باید کرد و پیشگیری از عفونت ناف نوزاد، از پزشک سوال کنید.
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.