فشارخون پایین در دوران بارداری و خطرات آن

علائم بارداری باعث نوسانات هورمونی، تغییر در ظاهر مادر، رژیم غذایی و ...  می‌شود. در این مواقع برای خانم‌های باردار نوساناتی در فشار خونشان بسیار رایج است. فشار خون پایین در دوران بارداری شایع است.  بیشتر اوقات، فشارخون پایین در دوران بارداری باعث بروز مشکلات اساسی نمی‌شود و فشار خون بعد از زایمان به سطح پیش از بارداری باز می‌گردد. اما در برخی موارد، فشار خون بسیار پایین می‌تواند برای مادر و نوزاد خطرناک باشد.

بعضی اوقات، فشار خون پایین به دلیل نشستن یا دراز کشیدن بیش از حد طولانی یا به دلیل گذراندن دوره طولانی مدت در جکوزی‌های آب گرم یا دوش گرفتن با آب خیلی گرم رخ می‌دهد. تغییراتی که در دوران بارداری در بدن شما رخ‌می‌دهد می‌تواند بر فشار خون شما تأثیر بگذارد. هنگام بارداری، سیستم گردش خون شما به سرعت گسترش می‌یابد که ممکن است باعث افت فشار خون شود.  معمولاً در 24 هفته اول بارداری فشار خون شما کاهش می‌یابد.

چه عواملی می‌توانند در فشار خون پایین نقش داشته باشند

فشارخون پایین در دوران بارداری می‌تواند علل مختلفی داشته باشد که این علل عبارت‌اند از:

• واکنش‌های آلرژیک
• عوامل عصبی
• تنگی نفس
• حالت تهوع
• خستگی
• کم آبی
• کمبود اکسیژن‌ خون
• پارگی شریان‌ها یا خونریزی داخلی
• بیماری قلبی در بارداری
• لخته شدن خون
• استراحت طولانی مدت
• داروهای خاص
• بیماری کلیوی در بارداری
• عفونت
• کمبودهای تغذیه‌ای
• و سایر موارد مرتبط با غدد درون ریز

* علت و درمان تنگی نفس در بارداری پسر را در این مقاله بخوانید. 

دستورالعمل‌های فعلی خواندن فشار خون طبیعی را به عنوان کمتر از 120 میلی متر جیوه سیستولیک (شماره بالا) بیش از 80 میلی متر جیوه دیاستولیک (شماره پایین) تعریف می‌کند. اگر فشار شما زیر 90/60 میلی متر جیوه باشد به عنوان فشار خون پایین تشخیص داده می‌شود. برخی از افراد در کل زندگی خود فشار خون کم دارند و هیچ علایمی از آن ندارند. در طی 12 هفته اول بارداری، زن ممکن است متوجه افت فشار خون شود. فشار خون پایین اغلب در طول سه ماهه اول و دوم باقی می‌ماند و دوباره در طول سه ماهه سوم افزایش می‌یابد.

خطرات فشار خون پایین در دوران بارداری

• معمولا فشار خون پایین در دوران بارداری دلیل نگرانی نیست مگر اینکه علائم را تجربه کنید.  فشار خون بسیار پایین می‌تواند منجر به غش کردن، آسیب اعضای بدن یا شوک شود.
• فشار خون پایین همچنین در اوایل بارداری ممکن است نشانه بارداری خارج از رحم باشد(وقتی تخمک بارور شده خارج از رحم لانه گزینی می‌کند.)

علائم فشار خون پایین در دوران بارداری

• سرگیجه
• سبکی که ممکن است منجر به ضعف شود، خصوصاً بعد از ایستادن سریع
• غش
• حالت تهوع
• خستگی عمومی که ممکن است در طول روز بدتر شود
• مشکلات بینایی مثل تاری دید یا دوبینی
• تشنگی غیرمعمول حتی بعد از نوشیدن آب
• پوست رنگ پریده و سرد
• تنفس سریع یا کم عمق
• عدم تمرکز، افسردگی
• در صورت بروز هرگونه علائم فشار خون در دوران بارداری، با پزشک یا مامای خود تماس بگیرید.

به طور کلی، شما نیازی به درمان فشار خون پایین در دوران بارداری ندارید. پزشکان به طور معمول داروهایی را برای زنان باردار توصیه نمی‌کنند، مگر اینکه علائم جدی یا عوارضی باشد. فشار خون شما احتمالاً در سه ماهه سوم شروع به افزایش می‌کند.

خطرات و اثر فشارخون پایین در دوران بارداری روی جنین

• برخی از مطالعات نشان داده‌اند که فشارخون پایین در دوران بارداری ممکن است منجر به مشکلاتی شود، از قبیل مرگ جنین و وزن کم هنگام تولد.  
• یکی از خطرات اصلی برای زنانی که فشار خون پایین دارند سقوط ناشی از غش است.  برخی از زنان با فشار خون پایین که خیلی سریع بعد از نشستن یا دراز کشیدن ایستاده‌اند، ممکن است ضعف کنند.
• غش و ضعف مکرر به خصوص در دوران بارداری خطرناک است، هنگام غش کردن ممکن است به زن آسیب برسد و اختلال گردش خون باعث مشکلات داخلی شود.
• افت شدید فشار خون ممکن است منجر به شوک یا آسیب اندامها شود. ممکن است خون کافی به جنین نرسد. فشار خون پایین در زنان باردار می‌تواند باعث آسیب مغزی به جنین شود و همچنین ممکن است در چند مورد منجر به زایمان شود.

درمان فشارخون پایین در دوران بارداری

• در بیشتر موارد، رژیم درمانی خاصی برای درمان فشار خون پایین در بارداری لازم نیست زیرا فشار خون بعد از سه ماهه سوم به حالت عادی برمی‌گردد. در مواردی بسته به سن حاملگی، داروهای کمی توصیه می‌شود که شامل تقویت کننده هورمون و کم خونی هستند.
• ویتامین B-12 می‌تواند به درمان کم خونی مینور در بارداری و از سرگیری عملکرد کامل سلول‌های خون کمک کند.
• یک رژیم غذایی سالم و مغذی می‌تواند به تنظیم فشار خون ثابت در زنان باردار کمک کند. مصرف میوه و سبزیجات سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی می‌تواند از بروز هرگونه فشار خون پایین جلوگیری کند. (در این مقاله بخوانید کدام میوه فشار خون را بالا میبرد.)
• به جای اینکه یکبار وعده‌های غذایی سنگین مصرف کنید، وعده‌های غذایی کوچک‌تر را در فواصل کوتاه‌تر تقسیم کنید.
• ورزش می‌تواند تأثیر بسزایی در تنظیم فشار خون در بدن داشته باشد. با این حال، تعداد کمی از مادران باردار سرگیجه و خستگی را تجربه می‌کنند.  توصیه می شود قبل از شروع هرگونه فالیت تمرینی با شدت زیاد در دوران بارداری با پزشک معالج مشورت کنید.
• استراحت کافی و تنفس سیستمیک: زنان باردار و مراقبان آنها باید از شرایط و چگونگی نوسان فشار خون در دوران بارداری آگاه باشند. مادر باردار پس از دراز کشیدن، خوابیدن یا نشستن برای مدت طولانی نباید خود را درگیر حرکات تند و تیز کند. دراز کشیدن و استراحت کردن همیشه به تنظیم ضربان قلب کمک می‌کند.  خوابیدن به سمت پهلوی چپ و پوشیدن لباس‌های شل و گشاد  مناسب است.
• کم آبی بدن نقش مهمی در فشار خون پایین در زنان باردار دارد. مصرف چای گیاهی و مایعات می‌تواند به از بین بردن علائمی مانند استفراغ و حالت تهوع در دوران بارداری کمک کند.
•  برخی از زنان که افت فشار خون غیرمعمول را تجربه می‌کنند، ممکن است نیاز به دارو داشته باشند.  
• اگر پزشک تشخیص دهد که یک داروی خاص باعث فشار خون پایین می‌شود، ممکن است داروی جایگزین ارائه دهد.
•  زن در دوران بارداری اگر فشار خون پایین دارد، توصیه ‌می‌شود میزان مصرف نمک روزانه خود را افزایش دهد.  نمک زیاد می‌تواند تأثیر منفی بگذارد، بنابراین مشورت کردن با ماما یا متخصص رژیم غذایی قبل از افزودن نمک اضافی به رژیم غذایی ضروری است.

*در این مقاله در مورد علائم قند بارداری و روشهای درمانی آن بیشتر بخوانید

خودمراقبتی مادر هنگام فشار خون پایین در بارداری

فشار خون بسته به سطح انرژی، عصبی بودن، سبک زندگی و استرس زن کمی تغییر می‌کند. 

• هنگام نشستن یا دراز کشیدن از بلند شدن سریع اجتناب کنید.
• مدت طولانی ایستاده و سرپا نباشید. 
• در طول روز وعده‌های غذایی کوچک بخورید.
• با آب خیلی گرم دوش نگیرید.
• آب بیشتری بنوشید.
• لباس گشاد بپوشید.
• از رژیم غذایی سالم و مکمل‌ها در دوران بارداری خود استفاده کنید تا از علائم افت فشار خون جلوگیری کنید.

فشار خون پایین در دوران بارداری و زمان مراجعه به پزشک

• مخصوصا زمانی که سرگیجه‌های مکرر دارید و دچار غش می‌شوید.
• هر خانم بارداری با علائم سردرد شدید، تغییر دید یا تنگی نفس دچار غش یا سرگیجه شود، باید به دنبال مراقبت‌های اضطراری باشد. دردهای قفسه سینه و احساس بی‌حسی یا ضعف یک طرف بدن، نشانه افت فشار و نیازمند مراقبت اورژانسی است.
• اگر یک زن سابقه فشار خون پایین دارد، باید این موارد را در طول معاینات اولیه بارداری برای پزشک معالج یا ماما ذکر کند تا اطمینان حاصل شود که فشارخون پایین در دوران بارداری را به صورت شدید آن تجربه نکند.