دمای مناسب بدن نوزاد چند درجه است؟
دمای مناسب بدن نوزاد با جزئیات و اما و اگرهای زیادی همراه است. دانستن این جزئیات برای والدین مهم است زیرا افزایش دمای مناسب بدن نوزاد می‌تواند خطرناک و نشان‌دهندۀ بیماری باشد. از طرفی پایین بودن دمای بدن نوزاد نیز به دلیل همراهی با برخی آسیب‌ها، از اهمیت خاص خود برخوردار است. به‌همین جهت دمای طبیعی بدن نوزاد همواره باید توسط والدین کنترل شود و مواردی مانند گرم بودن بدن نوزاد، دمای بدن نوزاد بعد از واکسن و دمای پایین بدن نوزاد به پزشک اطلاع داده شوند تا درمان لازم برای آن‌ها صورت گیرد. در این مقاله ما به موضوعاتی از قبیل دمای بدن نوزاد تازه متولد شده، دمای طبیعی بدن نوزاد بعد از واکسن و بررسی درجه تب در کودکان می‌پردازیم و علل احتمالی آن‌ها را بیان می‌کنیم.
دمای مناسب بدن نوزاد چند درجه است؟
دمای مناسب بدن نوزاد از همان ابتدا توسط قسمت تنظیم‌کنندۀ دما در مغز یا همان هیپوتالاموس، تنظیم می‌شود. این دما معمولا اندکی بالاتر از دمای طبیعی بدن بزرگسالان است. در حالت کلی دمای نرمال بدن 37 درجه سانتی‌گراد در نظر گرفته می‌شود. دمای طبیعی بدن به فارنهایت را نیز 98.6 درجه در نظر می‌گیرند. اما دمای بدن کودک چقدر باید باشد؟ معمولا دمای مناسب بدن نوزاد حدود نیم درجه بالاتر از این دماست زیرا نسبت سطح به حجم بدن نوزادان بیشتر از بزرگسالان است. همچنین میزان متابولیسم بدن نوزادان نیز بالاتر از بزرگسالان بوده که موجب افزایش تولید گرما می-شود. به‌طور مثال دمای مناسب بدن نوزاد یک روزه تا یک ماهه 37.5 درجه در نظر گرفته می‌شود. البته در نظر گرفتن یک طیف دمایی استانداردتر است بنابراین دمای طبیعی بدن کودک یک ساله و بیشتر، معمولا بین 36.2 تا 37.7 درجه در نظر گرفته می‌شود. همچنین دمای بدن، بسته به ساعت شبانه روز متفاوت است و معمولا در صبح حدود نیم درجه از عصر کمتر است. جالب است بدانید که این دما، دمای مرکزی بدن است و بسته به روش اندازه‌گیری، ممکن است اندکی تفاوت در دمای طبیعی بدن نوزاد دیده شود.
*دلیل عرق سرد در کودکان چیست + روشهای درمانی
روشهای اندازه‌گیری دمای بدن نوزاد
1. روش دهانی
در این روش دماسنج زیر زبان کودک قرار می‌گیرد و دمای نشان‌داده شده معمولا در همان طیف ذکر شده است. این روش ممکن است برای کودکان با سن کمتر قابل انجام نباشد زیرا نمی‌توانند دهان خود را پیوسته، بسته نگه دارند.
2. روش مقعدی یا رکتال
در تب‌سنجی به روش مقعدی، دما حدود نیم درجه سانتی‌گراد بالاتر از روش دهانی نشان داده می-شود. تب‌سنجی به روش مقعدی برای نوزادان و کودکان کم‌سن‌وسال روش ارجح است و دقت بالایی دارد.
3. روش زیر بغل یا آگزیلاری
در این روش، دماسنج در ناحیۀ زیر بغل کودک قرار می‌گیرد و کودک دست خود را به بدنش می-چسباند. پس این روش نیز نیاز به همکاری کودک دارد و در کودکان بزرگ‌تر قابل استفاده است. تفاوت درجه حرارت زیر بغل و دهان یک درجه است و دمای آگزیلاری یک درجه کمتر از دمای دهانی محاسبه می‌شود.
4. اندازه‌گیری دمای بدن از راه گوش یا روش تیمپانیک
در این روش دمای بدن نوزاد از طریق مجرای گوش سنجیده می‌شود و دقت نسبتا بالایی دارد. در تب-سنجی از راه گوش نیز دمای تعیین‌شده حدود نیم درجه بالاتر از دمای دهانی است. این روش در نوزادان کوچک‌تر، به علت کوچک بودن مجرای گوش کاربرد کمتری دارد.
5. اندازه‌گیری دما از راه پیشانی
در این روش، نوار تب‌سنج روی پیشانی کودک قرار می‌گیرد و تب‌سنج دمای سطح پوست او را نشان می‌دهد. به همین دلیل اعتبار آن کمتر از روشهای دیگر است.
افزایش دمای بدن نوزاد و تب
دمای مناسب بدن نوزاد ممکن است در شرایط خاصی دستخوش تغییر قرار بگیرد و هیپوتالاموس تصمیم بگیرد که دمای بدن را بالاتر برده و نوزاد دچار هایپرترمی یا افزایش دمای بدن و تب بشود. معمولا دمای رکتال بالاتر از 38 درجه را تب در نظر می‌گیرند. این تب می‌تواند به صورت طیفی از تب خفیف تا شدید و بالای 40 درجه وجود داشته باشد.
تب و افزایش دمای بدن همواره یکی نیستند. به‌طور مثال هنگام درآوردن دندان، دمای بدن کودک مقداری افزایش می‌یابد که به‌زودی کاهش یافته و تب محسوب نمی‌شود. ما در مقاله تب کودکان برای دندان بیشتر به این موضوع پرداخته‌ایم.
یکی دیگر از موارد تب در کودکان هنگام دریافت واکسن است. در این دوره نیز کودک ممکن است تب کند که معمولا خفیف بوده و به زودی برطرف می‌شود. اما هنگامی که در اثر عفونت یا بیماری‌های زمینه‌ای مانند نقص ایمنی یا کم‌خونی داسی‌شکل دمای بدن کودک افزایش یابد، این افزایش دما تب در نظر گرفته می‌شود. تب معمولا با علائمی همراه است که نشان‌دهندۀ عفونت فعال و بیماری در بدن نوزاد است. از علائم همراه تب می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- لرز
- تعریق جهت کاهش دمای بدن
- داغی ، قرمزی و برافروختگی پوست
- درد در سر و بدن
- بی‌حالی، خستگی و ضعف
- کاهش اشتها
- بی‌قراری و گریۀ نوزاد
- افزایش تعداد ضربان قلب نوزاد
- دهیدراتاسیون یا کاهش آب بدن( کاهش ادرار، گریۀ بدون اشک و خشکی دهان)
- اسهال و استفراغ
اگر نوزاد تب داشته باشد یا علائم ذکرشده در او دیده شود باید سریعا توسط پزشک بررسی شود و اقدامات درمانی لازم برای او انجام شود. همچنین مطالعۀ مقالۀ تب و راش در این زمینه به شما کمک شایانی خواهد کرد.
تب چند درجه باعث تشنج می‌شود؟
تشنج در ابتدا برای والدین بسیار نگران‌کننده به نظر می‌رسد. ایجاد یا عدم ایجاد تشنج به عامل ایجادکنندۀ تب و شرایط سلامتی کودک بستگی دارد اما تب بالاتر از 38 درجه می‌تواند موجب تشنج شود. اگرچه پایین آوردن تب کودک نمی‌تواند کاملا از تشنج جلوگیری کند اما از بی‌قراری کودک می‌کاهد. جهت دریافت اطلاعات کامل در این زمینه، می‌توانید به مقالات تشنج نوزادان و تشنج کودکان مراجعه کنید.
دمای پایین بدن نوزاد نشانه چیست؟
همانطور که در برخی شرایط، دمای بدن ممکن است افزایش یابد، در برخی موارد نیز دمای مناسب بدن نوزاد کاهش می‌یابد که به این حالت هایپوترمی می‌گویند. هایپوترمی به دمای کمتر از 35 درجه سانتی‌گراد گفته می‌شود که افت دمای خطرناک بدن نوزاد محسوب شده و باید سریعا برطرف گردد. افت دمای مناسب بدن نوزاد معمولا به علت عوامل محیطی، تروما و ضربه، عوارض دارویی، مسمومیت یا دلایل ناشناخته ایجاد می‌شود. هایپوترمی معمولا با برخی علائم همراهی دارد:
- لرز (جهت افزایش دمای بدن)
- تنفس سطحی و آهسته
- نبض ضعیف
- کاهش هوشیاری و خواب‌آلودگی
- گریۀ ضعیف
- کاهش انرژی
- پوست قرمز و براق و روشن که در لمس سرد است.
اگر کاهش دمای مناسب بدن نوزاد ادامه یابد، حتی ممکن است در موارد شدید منجر به مرگ شود. به همین دلیل هنگام هایپوترمی، در ابتدا افزایش دمای محیط جهت رسیدن به دمای مناسب بدن نوزاد و سپس مراجعه به پزشک جهت بررسی علت ضروری است.
حفظ دمای مناسب بدن نوزاد با رعایت نکاتی ساده
در مراقبت اولیه از نوزاد، حفظ دمای مناسب بدن نوزاد اگرچه امری مهم بوده و نیاز به کنترل و پیگیری دارد، اما با رعایت نکاتی که در ادامۀ مطلب می‌آید شما می‌توانید در این زمینه دمای مناسب بدن نوزاد خود را حفظ کرده و از عوارض احتمالی پیشگیری کنید.
- در کودکان زیر سه ماه از تب‌سنج رکتال استفاده کنید. زیرا کودک نمی‌تواند دماسنج دهانی را در دهان خود نگه دارد و دماسنج گوشی نیز برای او مناسب نیست چون کانال گوش او کوچک است.
- در کودکان زیر چهار سال از دماسنج رکتال، تیمپانیک یا زیر بغل استفاده کنید.
- در کودکان بالای چهار سال می‌توانید از تب‌سنج دهانی یا گوشی کمک بگیرید.
- برای بررسی دمای مناسب بدن نوزاد از دماسنج جیوه‌ای استفاده نکنید زیرا همواره خطر شکستن آن و قرار گرفتن کودک در معرض جیوه و مسمومیت وجود دارد.
- هنگام اندازه‌گیری دما از راه دهانی، بهتر است از حدود نیم ساعت قبل کودک چیزی نخورده باشد. برای این کار تب‌سنج دیجیتال را زیر زبان او بگذارید و بگویید دهانش را ببندد و از راه بینی نفس بکشد. پس از شنیدن صدای بوق تب‌سنج، آن را درآورده و عدد دما را به همراه ساعت اندازه‌گیری، یادداشت کنید.
- جهت اندازه‌گیری دمای مقعدی، کودک را به روی شکم بخوابانید یا او را به پشت خوابانده، پاهای او را داخل شکم جمع کرده و نگه دارید. سپس سر تب‌سنج را به ژل روان‌کننده یا وازلین آغشته کرده و به آرامی حدود دو و نیم سانتی‌متر داخل مقعد کودک فرو ببرید و صبر کنید تا صدای دستگاه را بشنوید. سپس عدد را یادداشت کرده، دماسنج را شسته و ضدعفونی کنید.
- هنگام اندازه‌گیری دمای بدن نوزاد با تب‌سنج دیجیتال زیر بغل، دماسنج را در زیر بغل او قرار داده، بازوی او را به بدنش بچسبانید. سپس دستش را از آرنج خم کرده و روی سینه‌اش نگه دارید و صبر کنید تا صدای دستگاه شنیده شود.
- جهت اندازه‌گیری دمای تیمپانیک یا گوش، لالۀ گوش کودک را اندکی به سمت بالا و عقب بکشید تا مجرای گوش به حالت مستقیم درآید. سپس تب‌سنج را تا میزان نشان‌داده‌شده داخل گوش فرو ببرید و صبر کنید تا دستگاه، دمای تیمپانیک کودک را اندازه بگیرد.
- همواره سعی کنید دمای مناسب اتاق خواب نوزاد را رعایت کنید و دمای منزل را متعادل نگه دارید و از گرم یا سرد کردن بیش‌از حد آن بپرهیزید.
- از استفاده از لباس‌های زیاد و ضخیم و پتوی بیش‌ازحد برای نوزاد بپرهیزید. این کار ممکن است موجب افزایش دمای مناسب بدن نوزاد شود.
- هنگام تب، کودک را پاشویه کنید و از دستمال مرطوب بر روی پیشانی او استفاده کنید. همچنین شستشوی بدن کودک با آب ولرم و نه خیلی گرم، می‌تواند به کاهش دمای بدن کودک کمک کند. پایین آوردن تب کودک با گلاب یکی از گزینه های موثر در این زمینه است.
- هنگام تب در نوزادان زیر سه ماه حتما به پزشک مراجعه کنید حتی اگر تب آن‌ها خفیف بود.
- هنگام تب بالای 38 درجه در نوزادان بالای سه ماه یا تب بیشتر از 39 درجه در نوزادان بالای شش ماه و همراهی با علائمی مانند اسهال و استفراغ، درد هنگام ادرار، بیماری‌های مزمن مانند سرطان‌ها و نقص ایمنی، راش پوستی، رفع نشدن تب بعد از 24 تا 72 ساعت، وجود تب مداوم، شکایت و حال بد کودک حتما به پزشک مراجعه کنید.
- جهت کاهش تب، با مشورت پزشک می‌توانید از ایبوپروفن، استامینوفن یا شیاف برای تب کودکان استفاده کنید. ما در مقاله مصرف شیاف استامینوفن برای نوزادان، بیشتر به این موضوع پرداخته‌ایم.
- داروی آسپرین در کودکان منع مصرف دارد و موجب آسیب کبدی و سندروم ری می‌شود.
- هنگام تب، به کودک مایعات فراوان بدهید و از کم‌آبی بدن او جلوگیری کنید. در کودکان شیرخوار دفعات شیردهی را افزایش دهید و در کودکان بزرگ‌تر می‌توانید از آب، سوپ و مایعات دیگر استفاده کنید.
- تب و افزایش دمای مناسب بدن نوزاد هنگام دریافت واکسن معمولا محدود بوده و پس از مدت کوتاهی برطرف می‌شود. درصورت ادامه-دار بودن آن به پزشک مراجعه کنید. جهت دریافت اطلاعات بیشتر در این زمینه می‌توانید مقالۀ استامینوفن و واکسن را مطالعه فرمایید.
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.