آیا سیستوسکوپی درد دارد؟

هر شکلی از عمل به هر حال با میزانی از احساس ناراحتی و درد همراه خواهد بود. اینکه سیستوسکوپی واقعا چه قدر درد دارد، به آستانه تحمل هر کس و روش بیهوشی آن بستگی دارد. ممکن است حتی به داروی بیهوشی هم واکنش نشان دهید؛ یا حتی این احتمال وجود دارد که بعد از اتمام اثرات بی‌حسی موضعی احساس سوزش داشته باشید. در هر صورت تجربه احساس ناخوشایند ناشی از دستکاری در مجاری ادراری پس از اتمام سیستوسکوپی یا رویت مجرای ادرار ممکن است برای شما رخ دهد. البته معمولا چیز مهمی نیست و خیلی زود برطرف می‌شود.

 

سیستوسکوپی دقیقا چیست؟

سیستوسکوپی یک آزمایش پزشکی است. این آزمایش درون مثانه و مجرای ادرار را بررسی می‌کند و برای تشخیص مشکلات دستگاه ادراری کاربرد دارد. در سیستوسکوپی پزشک یک لوله باریک و مجهز به چراغ به نام سیستوسکوپ را به درون مجرای ادرار و مثانه بیمار هدایت می‌کند و از این طریق قسمت‌هایی از مثانه و مجرای ادرار که معمولا در عکس‌های رادیولوژی به خوبی دیده نمی‌شوند، بررسی می‌کند. بد نیست بدانید که مجرای ادرار لوله ای است که ادرار را از مثانه به خارج از بدن منتقل می کند.

درد سیستوسکوپی چگونه و چه قدر است؟

واقعیت این است که چه در بیهوشی کامل و چه در بی حسی، در هنگام انجام عمل سیستوسکوپی چیزی متوجه نخواهید شد و دردی را احساس نخواهید کرد. احساس درد از زمانی آغاز می‌شود که اثرات داروی بیهوشی یا بی حسی از بین برود.

چنانچه بیهوش کامل شده باشید، معمولا بعد از رفع اثرات داروی بیهوشی ممکن است کمی احساس خستگی و درد عضلات و ناراحتی معده داشته باشید. اگر بی حسی موضعی برای شما انجام شده باشد، ممکن است بعد از خارج کردن سیستوسکوپ از مجرای ادرار، کمی احساس سوزش یا نیاز به تخلیه ادرار داشته باشید. اگر آب یا آب نمک استریل به داخل مثانه تزریق شده باشد، ممکن است کمی احساس سردی یا پُر بودن مثانه داشته باشید و نیاز به دفع ادرار داشته باشید. سعی کنید در حین انجام آزمایش، نفس‌های آرام و عمیق بکشید تا آرامش بیشتری داشته باشید.

چنانچه از بی‌حسی نخاعی برای آزمایش سیستوسکوپی استفاده شود، ممکن است خوابیدن و غلتیدن به پهلو، کمی سخت باشد. بعد از تزریق داروی بی‌حسی نخاعی، احتمالا سوزش مختصری را احساس می‌کنید. در روز بعد از آزمایش نیز ممکن است احساس خستگی و کمر درد خفیف داشته باشید. اما به طور کلی این عمل آنقدرها هم که فکر می‌کنید، سخت و نارحت‌کننده و دردناک نیست.

در واقع باید بدانید که درد سیستوسکوپی پس از جراحی تا حدی طبیعی است. معمولا لازم است در ساعات اولیه بعد از جراحی، بیش از حالت عادی آب بخورید تا دفعات ادرار کردن شما بیشتر شود و از این طریق درد ناحیه مجرای ادراری کاسته شود.

استفاده از دستمال استریل و مرطوب در ناحیه مجرای ادراری ممکن است تا حد زیادی برای بیمار تسکین کننده باشد. به طور کلی بعد از سیستوسکوپی، ممکن است در ابتدا در مجرای ادرار درد داشته باشید و در طی ادرار چند روز اول پس از عمل، احساس تکرر ادرار و سوزش کنید. این علائم طی 1 یا 2 روز بهتر می شوند و شما به مرور زمان قادر به بازگشت به کار یا  انجام بیشتر فعالیت‌های معمول خود خواهید بود.

سیستوسکوپی چگونه انجام می‌شود؟

سیستوسکوپی یک عمل سرپایی یا آزمایش سرپایی تقریبا سبک است که در بیمارستان یا حتی مطب پزشک انجام می‌شود.

قبل از شروع سیستوسکوپی به بیمار داروی آرامبخش داده می‌شود. یک سوزن داخل وریدی (IV) نیز ممکن است در یکی از رگ‌های دست بیمار گذاشته شود تا از طریق آن بتوان داروها و مایعات مورد نیاز را تزریق کرد. بیمار باید روی یک تخت به حالت طاق باز بخوابد و زانوها را خم کند و پاها را با فاصله از هم قرار دهد. پاها یا کشاله ران ممکن است به وسیله رکاب‌های مخصوصی بسته شود. ناحیه تناسلی بیمار با یک محلول ضد عفونی کننده تمیز می‌شود و روی ناف و کشاله ران پاهای بیمار نیز با یک پارچه استریل پوشانده می‌شود.

برای انجام آزمایش سیستوسکوپی نیاز است بیهوشی یا بی حسی انجام شود.

• بی‌حسی موضعی: داروی بی‌حسی موضعی در مجرای ادرار تزریق می‌شود.
• بیهوشی عمومی: داروی بیهوشی با تزریق داخل وریدی (IV) یا با استنشاق گاز بیهوشی به وسیله یک ماسک، برای بیمار اعمال می‌شود.
• بی‌حسی نخاعی: در بی حسی نخاعی، داروی بی‌حسی در کمر تزریق می‌شود. در این روش یک سوزن مخصوص به درون کانال نخاعی بیمار هدایت می‌شود و داروی بی‌حسی به وسیله آن در کانال نخاعی تزریق می‌شود.

بعد از انجام بی حسی یا بیهوشی، لوله سیستوسکوپ در داخل مجرای ادرار قرار داده می‌شود و به آرامی به داخل مثانه هدایت می‌شود. اگر قسمتی از مسیر مجرای ادرار خیلی تنگ باشد، ابتدا از ابزارهای کوچکتری برای باز کردن آن استفاده می‌شود. این وسایل به تدریج سطح مقطع مجرای ادرار را گشادتر می‌کند تا لوله سیستوسکوپ بتواند از آن عبور کند. در مرحله بعد پزشک مقداری آب یا آب نمک استریل را به داخل مثانه تزریق می‌کند تا اندازه مثانه بزرگتر شود و بتواند تصویر واضح‌تری از داخل آن را ببیند. همچنین ممکن است پزشک یک دارو برای کاهش احتمال عفونت مجرای ادراری به داخل آن تزریق کند. در این مرحله پزشک می‌تواند ابزارهای کوچکی را از طریق لوله سیستوسکوپ به مثانه وارد کند تا به وسیله آنها نمونه‌هایی را از بافت مثانه برای بیوپسی بگیرد.

لوله سیستوسکوپ معمولا به مدت 2 تا 10 دقیقه در داخل مثانه قرار خواهد داشت. اگر در حین این آزمایش نیاز به گرفتن عکس‌های اشعه ایکس باشد، ممکن است کل آزمایش به مدت 45 دقیقه یا بیشتر طول بکشد.

هزینه سیستوسکوپی چه قدر است؟

در مورد هزینه سیستوسکوپی ۱۴۰۱ باید بگوییم که هزینه مربوط به این آزمایش به شرایط مختلفی نظیر وضعیت کلی بیمار، میزان تخصصص پزشک، شرایط و تجهیزات و امکانات مرکز سیستوسکوپی بستگی دارد. بدیهی است که بسیاری از مراکز دولتی نیز این آزمایش را بدون هزینه یا با هزینه کمتر انجام می‌دهند، اما طبیعتا لازم است بیمار مدتی در صف انتظار باقی بماند تا نوبت به او برسد. نکته مهم این است که برای انجام سیستوسکوپی حتما به مرکزی مجهز مراجعه کنید و از پزشکی معتمد و با تجربه کمک بگیرید. با توجه به اینکه انجام ناقص یا بی کیفیت این عمل می‌تواند با عوارض زیادی همراه باشد، لذا هرگز هزینه را فدای کیفیت انجام کار نکنید.

آمادگی قبل از سیستوسکوپی

با توجه به وضعیت بیمار و نوع انجام سیستوسکوپی، توصیه‌های قبل از عمل متفاوت است. اگر سیستوسکوپی قرار است تحت بیهوشی عمومی یا بی حسی نخاعی انجام شود، بیمار باید از 8 ساعت قبل از عمل ناشتا باشد، هرچند تا 4 ساعت قبل از عمل می‌تواند مایعات مثل آب و چای بنوشد، اما در صورتی که عمل بدون بیهوشی و با بی حسی موضعی انجام شود، لازم نیست ناشتا باشد. برای پیشگیری از عفونت، ممکن است قبل از عمل، آنتی بیوتیک تجویز شود. اگر بیمار از داروهای ضدانعقاد و رقیق کننده خون استفاده می‌کند (مانند آسپرین، پلاویکس، وارفارین و…)، باید این موضوع را به پزشک اطلاع دهد. همچنین بهتر است شب قبل از عمل، استحمام انجام شود.

علت انجام جراحی سیستوسکوپی

• بررسی وجود سرطان مثانه یا پیشابراه
• تشخیص علت وجود خون در ادرار (در مورد خون در ادرار نوزاد در این مقاله بیشتر بخوانید)
• تشخیص علت مشکلات دفع ادرار (در مورد ادرار نکردن نوزاد در این مقاله بیشتر بخوانید)
• تشخیص علت عفونت مکرر مثانه
• کمک به تعیین علت درد هنگام ادرار

هدف انجام سیستوسکوپی

• پی بردن به علت بسیاری از مشکلات دستگاه ادراری از قبیل وجود خون در ادرار، سوزش به هنگام ادرار، بی‌اختیاری، عفونت مکرر مجرای ادرار و انسداد مجاری ادرار
• برداشتن نمونه‌هایی از بافت مثانه یا مجاری ادرار برای آزمایش (بیوپسی)
• در آوردن یک جسم خارجی
• جای‌گذاری یک استنت برای کمک به جریان ادرار از کلیه به مثانه
• درمان مشکلات خاص در دستگاه ادراری. مثلا خارج کردن سنگ‌ها یا بافت‌های زائد، کمک به توقف خونریزی در مثانه و یا رفع انسداد مجرای ادرار.
• تزریق یک رنگ که برای گرفتن نوع خاصی از عکس‌های رادیولوژی از میزنای و کلیه‌ها استفاده می‌شود.
• اصلی‌ترین علل نتایج غیرعادی در سیستوسکوپی
• سرطان مثانه
• سنگ مثانه  (calculi)
• رفع فشار دیواره مثانه
• اورتریت مزمن یا التهاب پیشاب‌راه
• زخم شدن پیشاب‌راه (تنگی نامیده می‌شود.)
• اختلالات مادرزادی
• کیست (Cyst)
• دیورتیکول مثانه یا پیشاب‌راه
• مواد خارجی در مثانه یا پیشاب‌راه
• مثانه تحریک‌پذیر
• پوليپ
• مشکلات پروستات، مانند خونریزی، بزرگی یا انسداد
• آسیب تروماتیک مثانه و پیشاب‌راه
• زخم
• تنگی پیشاب‌راه

مراقبت‌های بعد از سیستوسکوپی

• به خوبی و به اندازه کافی استراحت کنید
• مایعات زیاد بنوشید
• زود به زود دستشویی بروید.
• یک پارچه مرطوب و گرم روی مجرای ادرار قرار دهید تا به این ترتیب درد شما تسکین پیدا کند.
• با نظر پزشک از داروهای مسکن مانند استامینوفن یا ایبوپروفن استفاده کنید.
• الکل ننوشید
• رانندگی نکنید
• کار سنگین نکنید
• تا اطلاع ثانوی و با نظر پزشک رابطه جنسی نداشته باشید.

عوارض احتمالی سیستوسکوپی

• عفونت

با انجام سیستوسکوپی ممکن است جرم‌هایی وارد مجرای ادرار شود که منجر به عفونت می‌شوند. با نظر پزشک حتما قبل و بعد از انجام سیستوسکوپی، آنتی‌بیوتیک بخورید.

• درد

بعد از جراحی ممکن است در ناحیه شکم  احساس درد کنید و در حین ادرار نیز سوزش داشته باشید. این علائم به مرور زمان و در طول دوره درمان کاهش یافته و قطع می‌شوند.

• خونریزی

بعد از جراحی سیستوسکوپی ممکن است کمی خون در ادرار مشاهده کنید.

اگرچه بسیار نادر است، اما احتمال عفونت مثانه (UTI) و پارگی دیواره مثانه با انجام سیستوسکوپی وجود دارد، خصوصا اگر به مرکزی مطمئن و پزشکی حاذق مراجعه نکنید.

کلام آخر

شما می‌توانید تصاویر عمل سیستوسکوپی تنگی مجرا یا فیلم جراحی سیستوسکوپی را در سایت‌های مختلف جست و جو و مشاهده کنید. البته ما به شما چنین توصیه‌ای نمی‌کنیم. مهمترین توصیه ما به شما این است که صرف نظر از این موضوع که آیا سیستوسکوپی درد دارد یا خیر،حتما به مرکزی مجهز و مطمئن مراجعه کنید و از یک پزشک باتجربه کمک بخواهید. در غیر این صورت ممکن است عوارض جانبی ناگواری دامنگیر‌تان شود.