سونوگرافی داپلر در بارداری | ضرورت انجام و تفسیر کامل آن
جمعمولا هر خانم در طول دوران بارداری باید، برای اطمینان از سلامت جنین خود حداقل 3 یا 4 بار سونوگرافی انجام دهد. از سونوگرافی NT گرفته تا سونوگرافی غربالگری سه ماهه اول، آنومالی، کالرداپلر و غیره، که پزشک تجویز می‌کند. یکی از این سونوگرافی‌ها، سونوگرافی داپلر است که آزمایشی غیرتهاجمی بوده و خطری برای مادر و جنین نخواهد داشت. اما باید بدانید که این آزمایش در زمان خاصی از بارداری انجام می‌شود تا نتایج را به خوبی نشان دهد. در این مطلب توضیح کاملی درمورد سونوگرافی داپلر می‌دهیم.
با نصب اپلیکیشن گهواره در جریان تغییرات هفته به هفته بارداریتون قرار میگیرید . این برنامه اطلاعات تخصصی درباره رشد جنین، سلامت مادر و تغذیه ارائه میدهد و تمامی آزمایشات و معاینات بارداری را یاداوری می‌کند و هر روز یک پیام مشاوره‌ای متناسب با سن بارداریتون دریافت خواهید کرد.
سونوگرافی داپلر چیست؟
سونوگرافی داپلر (Doppler ultrasound) یک نوع سونوگرافی با استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا است که به کمک آن می‌توان ضربان قلب و جریان خون جنین را مورد بررسی قرار داد. یک سونوگرافی معمولی نیز با استفاده از امواج صوتی تصویر برداری می‌کند، اما نمی‌تواند مانند داپلر جریان خون جنین را بررسی کند. به کمک نتیجه حاصل از این سونوگرافی می‌توانیم رشد طبیعی جنین، میزان مواد مغذی و اکسیژن کافی به بافت‌ها، سرعت جریان خون، مسدودیت مسیر خون در رگ های اصلی و تامین خون را تشخیص دهیم. علاوه بر آن سونوگرافی داپلر در تشخیص و درمان بیماری‌هایی از قبیل:
- کاهش جریان خون یا انسداد رگ‌ها
- گرفتکی و کندی جریان خون
- لخته شدن خون
- ترومبوز وریدی عمقی ( لخته شدن خون در عروقی عمقی)
- ترومبوفلبیت (لخته شدن خون در وریدهای زیر سطح پوست)
- آترواسکلروزیس (تنگی و سخت شدن عروق پاها)
- و التهاب عروق خونی دست و پا موثر است.
* آزمایش اکو قلب جنین چیست و چه کسانی باید آن را انجام دهند؟
آمادگی پیش از انجام سونوگرافی داپلر
برای انجام سونوگرافی داپلر آمادگی خاصی مدنظر نیست. اما از شما می‌خواهند کارهایی را انجام دهید که شامل موارد زیر است:
- دو یا چند ساعت قبل از سونوگرافی از مصرف سیگار و مواد حاوی نیکوتین خودداری کنید. زیرا نیکوتین باعث منقبض شدن عروق خونی شده و سبب تشخیص نادرست می‌شود.
- ممکن است از شما بخواهند برای انجام این سونوگرافی ناشتا باشید.
- پوشش و زیور آلات آن ناحیه از بدن که تحت سونوگرافی قرار می‌گیرد را باید بیرون آورید.
- اگر برای انجام این آزمایش نیاز به انجام کار خاصی باشد، قبل از آن پزشک حتما به شما اطلاع خواهد داد.
سونوگرافی داپلر چگونه انجام می‌شود؟
سونوگرافی داپلر شبیه به سونوگرافی تعیین جنسیت جنین است که با امواج صوتی با فرکانس بالا که قابل شنیدن نیستند انجام می‌شود. این امواج صوتی از طریق میکروفون تقویت شده‌ای دریافت و ثبت می‌شوند. سونوگرافی داپلر مانند سونوگرافی معمولی انجام می‌شود برای انجام آن ابتدا باید روی تخت به پشت یا پهلو دراز بکشید سپس بر روی شکم شما ژل مخصوصی مالیده می‌شود و بعد دستگاه دستی به نام ترنسدیوسر یا مبدل به آرامی روی پوست و بالای رگ خونی حرکت داده می‌شود. امواج صوتی از اجسام جامد مانند سلول‌های خونی بازمی‌گردند. حرکت سلول‌های خونی تعییراتی را در بازتاب و بازگشت امواج صوتی منعکس شده ایجاد می‌کند که به آن اثر داپلر می‌گویند. در صورتی که جریان خونی وجود نداشته باشد، امواجی که باز می‌گردند بدون تغییر خواهند بود. سونوگرافی داپلر معمولا 30 تا 60 دقیقه زمان می‌برد.
سونوگرافی داپلر جنین
سونوگرافی داپلر با استفاده از امواج صوتی نمایی از حرکت خون در رگ‌ها، شریان‌ها و رگ‌های خونی جنین را در اختیار پرشک قرار میدهد. این امواج صوتی بازتابنده می‌توانند جریان خونی مسدود، لخته‌های خون و سلامت جنین را تشخیص دهند و بر خلاف تصویر برداری با امواج صوت، که عکس جنین را نشان میدهد، این سونوگرافی فقط برای مشاهده جریان خون و سلامت آن استفاده می‌شود.
انواع سونوگرافی داپلر در زمان بارداری
سونوگرافی داپلر در دوران بارداری به زمان بارداری و نوع دستگاه بستگی دارد.
- سونوگرافی داپلر: این سونوگرافی را می‌توان بصورت همزمان با سونوگرافی معمولی در زمان بارداری انجام داد.
- سونوگرافی داپلر واژینال: این نوع سونوگرافی به پزشک برای بررسی حاملگی خارج از رحم کمک می‌کند و همانطور که از نام آن پیداست، مبدل دستگاه در داخل واژن قرار می‌گیرد.
- سونوگرافی داپلر جنین: در این سونوگرافی ضربان قلب جنین بررسی می‌شود.
- سونوگرافی داپلر شریان رحمی: این نوع سونوگرافی به زنانی که بیماری پره اکلامپسی دارند پیشنهاد می‌شود.
- سونوگرافی داپلر شریان ناف: معمولا زنانی که دوقلو باردار هستند یا جنین آنها به کندی رشد می‌کند، این نوع سونوگرافی انجام می‌شود. در این سونوگرافی جریان خون جنین از طریق بند ناف مورد بررسی قرار می‌گیرد تا از سلامت آن اطمینان حاصل شود.
* برای اطلاع از جدول سونوگرافی در بارداری کلیک کنید.
انواع سونوگرافی در زمان غیر بارداری
- سونوگرافی داپلر موج پیوسته یا beside (کنار تخت): این نوع سونوگرافی همانطور که از نام آن پیداست در کنار تخت انجام می‌شود، کافیست که دستگاه در کنار تخت بیمار قرار بگیرد تا پزشک بتواند سونوگرافی را انجام دهد. در این نوع سونوگرافی در یکی از امواج صوتی تغییر ایجاد می‌کند تا از جریان خون درون رگ‌های خونی اطلاعات مناسبی به پردازشگر مخابره کند. عروق خونی با توجه به انسداد یا باز بودن وریدها صداهای خاصی ایجاد می‌کنند که متخصص رادیولوژی با گوش دادن به این صداها اطلاعات لازم را بدست می‌آورد. از این نوع سونوگرافی برای تشخیص سریع انسداد در جریان خون چه در دوران بارداری چه غیر بارداری استفاده می‌شود.
- سونوگرافی داپلر داپلکس (Duplex Doppler): در این سونوگرافی از روش اولتراسوند برای تولید تصویر استفاده می‌شود. امواج صوتی برگشته از رگ‌های خونی با استفاده از یک سری برنامه‌های کامپیوتری به نمودار تبدیل می‌شوند که از طریق آنها می‌توان جهت جریان خون و سرعت حرکت خون را بررسی کرد.
- سونوگرافی داپلر رنگی: این نوع سونوگرافی بسیار شبیه به سونوگرافی داپلر داپلکس است با این تفاوت که امواج صوتی در این نوع سونوگرافی به جای نمودار به تصاویر رنگی تبدیل می‌شود.
- سونوگرافی پادر داپلر: این نوع سونوگرافی نوع خاصی از داپلر رنگی است با این تفاوت که با این سونوگرافی تصاویری بدست می‌آید که با سونوگرافی داپلر رنگی به سختی بدست می‌آید و یا حتی به دست آوردن آن غیر ممکن است. این نوع سونوگرافی برای بررسی دقیق‌تر جریان‌های خونی در درون اندام‌ها به داخل بدن نفوذ می‌کند و تصاویر حاصل از آن یک پوشش رنگی است.
ضرورت انجام سونوگرافی داپلر
سونوگرافی داپلر برای موارد مختلف و در شرایط مختلف تجویز می‌شود. حال به مواردی که پزشک انجام این آزمایش را تجویز می‌کند می‌پردازیم.
- در زمان بارداری
- اگر مادر باردار سیگار یا مواد حاوی نیکوتین مصرف کند.
- اگر مادر دوقلو یا چند قلو باردار باشد.
- تشخیص چسبندگی جفت
- اگر میزان رشد جنین به کندی انجام شود.
- مادران بارداری که قبلا سقط جنین داشته باشند.
- اگر نوزاد قبلی در بدو تولد مرده باشد.
- اگر شریان بند ناف جنین یا جریان خون عروق خونی بند ناف مشکل داشته باشد.
- اگر حساسیت گروه خونی مادر و جنین (RH) اتفاق افتاده باشد.
- اگر مادر درگیر فشار خون بالا در بارداری یا دیابت بارداری داشته باشد.
- اگر شاخص توده بدنی (BMI) مادر خیلی بالا یا پایین باشد.
- مادرانی که در هفته بیستم بارداری به سندروم گونه سیلی خورده مبتلا شوند.
و بطور کلی با مشاهده علائم زیر این سونوگرافی انجام می‌شود:
- علائم مشکلات قلبی: تنگی نفس، تورم در پاها یا شکم و خستگی
- علائم بیماری شریانی محیطی (PAD): تهوع، ضعف در پاها، گرفتگی دردناک در باسن یا عضلات ساق پا در هنگام راه رفتن یا بالا رفتن از پله، احساس سرما در پاها و تغییر رنگ یا برق شدن پوست پاها
و در صورتی که فرد بیمار یکی از این موارد را داشته باشد:
- سکته کرده باشد.
- به رگ‌های خونی صدمه وارد شده باشد.
- اگر باردار باشید و پزشک تشخیص داده باشد که شما یا جنین ممکن است مشکل جریان خون داشته باشید.
- مزایای سونوگرافی داپلر
- به سرعت، رگ‌ها و جریان‌های متلاطم شناسایی می‌شود.
- اگر در جریان خون و شریان بند ناف جنین مشکلی باشد مشخص می‌کند.
- جهت جریان و شتاب خون را بررسی می‌کند.
- تصویری از جریان خون در شریان‌ها و قلب را نشان میدهد.
تفسیر سونوگرافی داپلر در بارداری
همانطور که در بالا توضیح دادیم، نتایج سونوگرافی داپلر به پزشکان کمک می‌کند تا از سلامت رگ‌ها و شریان‌های خونی در مادر و جنین مطمئن شوند. نتایج طبیعی اینگونه نشان میدهد که انقباض، انبساط و انسدادی در رگ‌های خونی وجود ندارد و هیچ خطری مادر و جنین را تهدید نمی‌کند. اگر پزشک بی نظمی را تشخیص دهد، می‌تواند نشان دهنده لخته خون، انسداد در شریان و تنگ شدن رگ‌های خونی و غیره باشد. البته باید بدانید عواملی مانند وزن زیاد یا چاقی، ضربان قلب نامنظم، بیماری‌های قلبی و عروقی و مصرف سیگار می‌تواند نتایج را منحرف کند.
تشخیص چسبندگی غیر طبیعی جفت با سونوگرافی داپلر
تشخیص چسبندگی غیر طبیعی جفت یکی از مواردی است که با سونوگرافی داپلر قابل تشخیص است. در این مورد فضای عروقی متعددی در داخل جفت و عروق فراوان در حدفاصل بین جفت جنین و رحم مشاهده می‌شود و همچنین فضای نرمال پشت جفت هم از بین می‌رود. در نهایت دست‌اندازی پرزهای جفتی به داخل رحم با دیدن همان فضاهای عروقی متعدد و عروق پل زننده در ضخامت جفت،مطرح کننده چسبندگی غیرطبیعی جفت به رحم می‌باشد.
*در مورد راه های جلوگیری از چسبندگی جفت در این مقاله بیشتر بخوانید.
هزینه سونوگرافی داپلر
هزینه سونوگرافی داپلر بر اساس مصوبه وزارت بهداشت می‌باشد اما بدلیل اینکه در برخی مراکز خدمات گوناگونی در کنار انجام سونوگرافی ارائه می‌شود، هزینه سونوگرافی هم متغیر است. در کل هزینه سونوگرافی داپلر در مراکز مختلف متفاوت است.
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.