کودک تا چه زمانی باید شیر مادر بخورد ؟

اینکه کودک تا چه زمانی باید شیر مادر بخورد، برای بسیاری از مادرانی که از شیر خود کودک را تغذیه می‌کنند، سوال مهمی است. شیر مادر به عنوان بهترین و اصلی‌ترین تغذیه کودک در شش ماه اول زندگی، باید از یک زمانی به بعد کم و قطع شود. اساسا اینطور گفته می‌شود که حق کودک است که تا پایان دو سالگی از شیر مادر خود تغذیه کند؛ اما آیا می‌توان این زمان را کمتر یا بیشتر کرد؟ در این مقاله می‌خواهیم سیر تا پیاز دادن شیر مادر به کودک را به چالش بکشیم؛ همراه ما باشید.

مدت زمان دادن شیر مادر به کودک

مدت زمان ادامه شیردهی یک تصمیم شخصی برای هر خانواده است. سازمان بهداشت جهانی تغذیه انحصاری با شیر مادر (یعنی بدون مایعات یا مواد جامد دیگر) را به مدت شش ماه و سپس ادامه شیردهی همراه با غذاهای کمکی به مدت 2 سال یا تا زمانی که مادر و نوزاد می‌خواهند، توصیه می کند. اگر فقط برای چند روز به نوزاد خود شیر دهید، او آغوز یا شیر اولیه شما را دریافت کرده است. به این ترتیب عوامل ضدعفونی (مثلا آنتی بادی‌ها) و غذایی را که بدن کاملا جدید نوزاد انتظار دارد، فراهم کرده‌اید. شیردهی به کودک اولین و ساده ترین راه "ایمن سازی" است و به عملکرد روان سیستم گوارش نوزاد کمک می کند. شیردهی همان چیزی است که کودک شما انتظار دارد شروع شود.

• شیردهی به نوزاد تا یک ماه و نیم

اگر به مدت 4 تا 6 هفته به کودک خود شیر بدهید، در حساس‌ترین دوران نوزادی او را راحت کرده‌اید. نوزادانی که با شیر مادر تغذیه نمی‌شوند، بسیار بیشتر از نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند، بیمار می‌شوند یا در بیمارستان بستری می‌شوند و خطر ابتلا به SIDS در آنها بیشتر است. پس از 4 تا 6 هفته، احتمالا با مشکلات اولیه شیردهی نیز مقابله کرده‌اید.

• شیردهی به نوزاد تا 4 ماه

اگر به مدت 3 تا 4 ماه به نوزادتان شیر دهید، به او این فرصت را داده‌اید تا سیستم گوارشی‌اش بالغ شود و بتواند مواد خارجی موجود در شیر خشک را بسیار بهتر تحمل کند. اینکه در شش ماه اول بعد از تولد چیزی جز شیر مادر به کودک ندهید، به شدت در محافظت او در برابر عفونت‌ها (به عنوان مثال عفونت گوش (درمورد خواص شیر مادر برای گوش درد نوزاد بیشتر بخوانید)، عفونت دستگاه تنفسی و عفونت دستگاه گوارش) کمک می کند.

• شیردهی به نوزاد تا 6 ماه

اگر به مدت 6 ماه بدون افزودن غذا یا نوشیدنی دیگری به کودک خود شیر بدهید، به سلامتی کودک خود در سال اول زندگی، کاهش خطر ابتلای او به عفونت و کاهش خطر ابتلا به سرطان سینه در خود کمک زیادی خواهید کرد.

• شیردهی به کودک تا 9 ماه

اگر به مدت 9 ماه به کودک خود شیر بدهید، به این معنی است که در طول سریعترین و مهمترین دوره رشد مغز و بدن، او را با غذایی که انحصارا و اختصاصا برای او طراحی شده است، تغذیه کرده اید. جالب است بدانید که در این سن، هم از شير گرفتن كودک آسان‌تر است و هم ادامه دادن به روند شیردهی. تصمیم با شماست که چه کار کنید. به یاد داشته باشید که اگر می‌خواهید از، از شیر گرفتن زودهنگام جلوگیری کنید، حتما مطمئن باشید که از همان ابتدا با میل و رغبت به نوزاد شیر می‌دهید تا آرامش داشته باشید، نه فقط برای تامین غذا.

• شیردهی به کودک تا یک سال

اگر به مدت یک سال به کودک خود شیر دهید، می توانید از هزینه شیر خشک جلوگیری کنید. بدن یک ساله او احتمالا می‌تواند بیشتر غذاهای سفره را بخورد و از خوردن آنها لذت ببرد. به یاد داشته باشید که بسیاری از فوایدی که شیردهی در این سن دارد، در تمام عمر او باقی می‌ماند. شیردهی تا این سن باعث می‌شود که کودک کمتر به درمان ارتودنسی نیاز داشته باشد و خطر ابتلا به برخی سرطان‌های دوران کودکی مانند لوسمی را نیز کاهش می‌دهد. شورای ملی تحقیقات بهداشتی و پزشکی، شیردهی را برای یک سال یا تا زمانی که مادر و نوزاد می‌خواهند، توصیه می کند، زیرا به اطمینان از تغذیه طبیعی و سلامت کودک کمک می کند.

• شیردهی به کودک تا 18 ماه

اگر به مدت 18 ماه به کودک خود شیر بدهید، موفق شده‌اید که هم آرامش روان او را تامین کنید، هم او را در مقابل بیماری‌های شایع محافظت کرده باشید و هم اینکه به اندازه کافی صبر کرده‌اید تا بتواند با غذای سفره تغذیه شود و با غذاهای جامد ارتباط بگیرد و آنها را دوست داشته باشد و اشتهایش برای خوردن غذاهای جامد تثبیت شده باشد.  شیردهی تا این سن به کودک این فرصت را می‌دهد که تا با مادر پیوند محکمی برقرار کند؛ در نتیجه نقطه شروعی سالم برای استقلال رو به رشد خود داشته باشد. اکنون کودک به اندازه کافی بزرگ شده است؛ در نتیجه مادر و کودک می‌توانند با سرعت مناسبی بر روی روند از شیر گرفتن با هم همکاری کنند.

• شیردهی به کودک تا دو سالگی (24 ماه)

شاید تصور کنید که دو سالگی دیگر پایان مسیر شیردهی و شیر خوردن کودک از پستان است، اما در واقع این طور نیست. در این سن باید بتوانید نیازهای جسمی و عاطفی کودک خود را به روشی بسیار عادی و سالم (به جز روش شیردهی) برآورده کنید. سازمان جهانی بهداشت و یونیسف تغذیه با شیر مادر را در دوران کودکی به شدت تشویق می کند؛ زیرا شیر مادر منبع مهمی از انرژی و پروتئین است و به محافظت در برابر بیماری در سال دوم زندگی کودک کمک زیادی می کند. همه اینها به خوبی روشن می‌کنند که چرا بچه باید حداقل تا دو سالگی شیر بخورد. شیر مادر مواد مغذی، عوامل ضد عفونی و سایر مواد محافظتی را برای کودک فراهم می کند. در عین حال خطر ابتلا به سرطان سینه در مادرانی که به مدت طولانی شیر می‌دهند، کمتر می‌شود. جالب است بدانید که در برخی از کشورها، ادامه شیردهی از سینه به کودک حتی تا سن 4 سالگی نیز منعی ندارد و موثر شناخته می‌شود. مهم این است که فرایند از شیر گرفتن کودک را زمانی انجام دهید که هم شما و هم کودکتان کاملا آماده هستید.  

شیر دادن به نوزاد پسر و دختر

شاید بپرسید پسر بچه تا چند سالگی شیر می‌خورد؟ یا اینکه دختر تا چند سالگی شیر می‌خورد؟ در پاسخ باید بگوییم که فارغ از جنسیت نوزاد، مدت زمان شیردهی به نوزاد دختر با مدت زمان شیردهی به نوزاد پسر فرقی ندارد. اگرچه ممکن است که در این مورد چیزهایی و اعداد و ارقامی را شنیده باشید، اما از نظر علمی روال شیر دادن به کودک و تاثیرات آن برای کودک همانی است که در ابتدای این مطلب به طور مفصل به آن پرداختیم. پس اگر از کسی شنیده‌اید که مثلا نوزاد پسر را باید دیرتر از دختر از شیر گرفت یا به نوزاد پسر باید طولانی‌تر شیر داد، بدانید که این گفته، اساس و پایه علمی ندارد و از نظر علم تایید شده نیست. آنچه متفاوت است نیازهای عاطفی کودک دختر با پسر است. به طور کلی در کتاب‌های تغذیه با شیر مادر، به تفاوت مدت زمان شیر دادن به نوزاد دختر و پسر هیچ اشاره‌ای نشده است. البته اینکه کودک یک ساله چند بار باید شیر مادر بخورد و مواردی از این قبیل فقط و فقط بسته به درخواست کودک دارد. بدیهی است که پس از به غذا افتادن کودک، خود به خود از میزان درخواست شیر او کم می‌شود و اصلی‌ترین علت درخواست او برای خوردن شیر از سینه مادر، تامین نیاز عاطفی و روحی است. اگرچه در این بین بسیاری از مواد مغذی را از طریق شیر هم دریافت می‌کند.

مضرات شیر مادر بعد از دو سالگی

اگر تصور می‌کنید پس از دو سالگی شیر دادن به کودک پر ضرر است، باید بدانید که در اشتباه هستید. جدایی کودک از شیر مادر باید در کمال رضایت کودک و البته مادر باشد. در این بین استفاده از هر ماده تلخ روی سینه به هیچ وجه توصیه نمی‌شود. ذهن خود را با مسائلی نظیر "عوارض دیر از شیر گرفتن کودک" درگیر نکنید. در عوض به دنبال تامین تمام نیازهای روانی و عاطفی و بهداشتی کودک خود باشید. این تصور که شیر دادن طولانی باعث کاهش وزن کودک می‌شود، کاملا اشتباه است. شیر مادر در هر دوره‌ای از شیردهی، فواید خاص و منحصر به فرد خود را دارد. این فواید چه از نظر روانی و چه از نظر تغذیه‌ای آنقدر زیاد و حیاتی هستند که هرگز نمی‌توان به سادگی از کنار آنها عبور کرد.

کلام آخر

توصیه می‌کنیم که خود را درگیر مسائلی نظیر اینکه کودک تا چه زمانی باید شیر مادر بخورد یا اینکه با چه روشی زودتر شیر را از کودک بگیرید و ... نکنید. بهتر است بدانید که سازمان جهانی بهداشت معتقد است شیر دادن به کودک حتی فراتر از دو سالگی هیچ اشکالی ندارد. همچنین این باور که مزایای شیر مادر از یک زمانی به بعد کمتر می‌شود یا از بین می‌رود، پایه علمی ندارد و تایید شده نیست. جالب است بدانید که با ادامه شیردهی آنتی بادی‌های موجود در شیر مادر غلظت بیشتری پیدا می‌کنند و همین عامل برای بالا بردن قدرت سیستم دفاعی بدن کودک بسیار بسیار موثر است.

کودکان در سنین مختلف برای اینکه شیر و سینه مادر را ترک کنند، آمادگی پیدا می‌کنند. ممکن است کودکی در ۱۸ ماهگی این آمادگی را داشته باشد و کودک دیگری نزدیک 2، 3 یا حتی 4 سالگی. واقعیت این است که اگر کودکان را مجبور نکنیم، خودشان به تدریج با توجه به رشد جسمانی خودشان و وقتی واقعا آماده باشند، شیر مادر را کنار می‌گذارند. یادآوری می‌کنیم که برای از شیر گرفتن کودک، شیر پاستوریزه را با شیشه شیر به کودک ندهید، بلکه از لیوان استفاده کنید. مثلا لیوان‌های نی‌دار. فرایند از شیر گرفتن نوزاد نه فقط برای کودک، بلکه برای مادران شیرده نیز، فرایندی حساس است. این کار را با برنامه‌ریزی کامل و در زمان درست انجام دهید.