بواسیر و خونریزی مقعد در بارداری و راه‌های درمان آن
بواسیر و خونریزی مقعد در بارداری اصلی‌ترین دلیل وجود خون در مدفوع زن بادار است. بواسیر یا هموروئید به تورم رگهای اطراف مقعد گفته می‌شود؛ این رگهای متورم ممکن است در داخل یا خارج از مقعد قرار داشته باشند. بواسیر گاهی نشانه خاصی ندارد و گاهی می‌تواند باعث درد و خونریزی و دیگر علائم در ناحیه مقعد شود. هر کسی می‌تواند دچار بواسیر شود، اما زنان باردار بیشتر در معرض خطر قرار دارند. بسیاری از زنان باردار می خواهند بدانند که آیا بواسیر در بارداری خطرناک است و آیا با وجود بواسیر زایمان طبیعی خطری ندارد و باعث تشدید دردهای شکم در بارداری نمی‌شود؟ در این مقاله به همه سوالات شما پاسخ می دهیم و به راه‌های درمان بواسیر در بارداری خواهیم پرداخت؛ پس با ما همراه باشید.
علائم بواسیر در بارداری چیست؟
به طور کلی دو نوع بواسیر وجود دارد:
- بواسیر یا همورروئید داخلی
این نوع از بواسیر در داخل مقعد شکل می گیرد. علائم اصلی آن شامل موارد زیر است:
- دفع خون روشن از طریق مقعد ( دلیل خون در مدفوع در زمان بارداری همین موضوع است.)
- بواسیر داخلی به طور معمول دردناک نیست و اگر می پرسید " خونریزی مقعدی بدون درد نشانه چیست "، یکی از دلایل آن می‌تواند همین بواسیر داخلی باشد. اما اگر فردی دچار بواسیر طولانی مدت شده باشد، ممکن است درد و ناراحتی را نیز تجربه کند.
- در بواسیر طولانی مدت، هموروئید داخلی به دلیل زور زدن از مقعد بیرون می زند (پرولاپس یا بیرون‌زدگی هموروئید).
- افزایش فشار ناشی از انقباضات رحم در بارداری که در حال رشد و بزرگ شدن است، می‌تواند باعث تورم بواسیر داخلی شود.
- بواسیر یا همورروئید خارجی در بارداری
بواسیر خارجی، خارج از مقعد شکل می گیرد. علائم اصلی آن شامل موارد زیر است:
- خونریزی ( دلیل خون در مدفوع در زمان بارداری معمولا همین موضوع است.)
- درد در ناحیه مقعد یا دردی که هنگام نشستن بدتر می‌شود.
- حرکات دردناک روده
- تورم و التهاب بخشی از پوست در نزدیکی مقعد
- خارش اطراف مقعد
- سوزش
- توده های دردناک و سفت در نزدیکی مقعد
- همچنین ممکن است در یک بواسیر خارجی لخته خون ایجاد شود که به آن بواسیر ترومبوزه گفته می‌شود. این نوع از بواسیر سخت، ملتهب و دردناک تر است و فعالیتهایی نظیر نشستن، پیاده روی و اجابت مزاج را به شدت دچار مشکل می‌کند.
علت بواسیر در بارداری چیست؟
هنگامی که رگهای ناحیه مقعد بدن در وضعیت نرمال قرار داشته باشند، خون به راحتی از طریق آنها جریان می‌یابد و عبور می‌کند. زمانی که این رگ‌ها تحت فشار باشند، مثلا زمانی که فشار اضافی روی لگن وجود دارد، رگهای قسمت تحتانی بدن متورم می‌شوند و مشکلاتی چون بواسیر یا هموروئید ایجاد می‌گردد.
در دوران بارداری شرایطی وجود دارد که باعث می‌شود رگهای خونی مقعد شما تحت فشار بیشتری قرار داشته باشند، از جمله:
- فشار ناشی از افزایش وزن جنین در حال رشد در رحم
- تغییرات هورمونی بدن در بارداری
- افزایش حجم خون
- یبوست (در مورد درمان سریع یبوست در منزل در این مقاله بیشتر بخوانید)
- علاوه بر تغییرات مرتبط با بارداری، عوامل دیگری هم می توانند بواسیر بارداری را تشدید کنند:
- زور زدن هنگام دفع مدفوع
- رژیم غذایی کم فیبر
- نشستن در توالت برای مدت طولانی
- بلند کردن اجسام سنگین
- ضعیف شدن بافتهای محافظتی اطراف مقعد
آیا بواسیر در بارداری خطرناک است
بواسیر و خونریزی مقعد در بارداری بسیار متداول است، به ویژه در سه ماهه سوم بارداری. دفتر بهداشت زنان (OWH) اعلام کرده، حداقل 50٪ از زنان باردار دچار بواسیر می‌شوند. بواسیر می‌تواند به طور مکرر در طول بارداری اتفاق بیفتد. بواسیر زایمان نیز بسیار شایع است که می‌تواند هنگام زایمان و یا مدت کوتاهی پس از زایمان اتفاق بیفتد.
بواسیر شما ممکن است بعد از بارداری و زایمان کاملاً از بین برود، زیرا سطح هورمون‌ها، حجم خون و فشار داخل شکمی بعد از زایمان کاهش می‌یابد. همچنین اگر در طول بارداری از عواملی که خطر بواسیر در بارداری را افزایش می‌دهند، اجتناب کنید، می‌توانید تا حدود زیادی این وضعیت را مدیریت کنید. با این حال، بسیار مهم است که اگر دچار خونریزی بواسیر در بارداری شدید، از آن چشم پوشی نکنید؛ زیرا بواسیر درمان نشده با گذشت زمان ممکن است بدتر شود و ممکن است عوارضی مانند افزایش درد یا در موارد نادر کم خونی ناشی از خونریزی ایجاد کند.
چگونه می توان از ایجاد بواسیر در بارداری پیشگیری کرد؟
پیشگیری از بواسیر و خونریزی مقعد در بارداری همیشه هم ممکن نیست؛ زیرا همانطور که گفتیم خود بارداری و شرایطی که ایجاد می‌کند، یکی از عوامل خطر ایجاد بواسیر در بارداری است. با این وجود گاهی ممکن است بتوانید با اقدامات زیر از بروز آن پیشگیری کنید؛ گاهی هم می‌توانید حداقل از خونریزی بواسیر در بارداری پیشگیری کنید و یا کاری کنید که نیاز به جراحی بواسیر در بارداری نداشته باشید:
- در طول بارداری غذاهای پر فیبر مانند میوه ها و سبزیجات مصرف کنید یا از یک مکمل فیبر کمک بگیرید. البته در صورت داشتن تکرر ادرار بارداری با پزشک کشورت کنید.
- زیاد آب بنوشید. آب برای نرم نگه داشتن مدفوع و منظم شدن حرکات روده، لازم است.
- بلافاصله بعد از نیاز به اجابت مزاج، این کار را انجام دهید و به مدت طولانی صبر نکنید. در هنگام اجابت مزاج نیز از زور زدن اجتناب کنید.
- از بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید.
- از نشستن در وضعیت توالت برای مدت طولانی اجتناب کنید. نشستن فشار زیادی به رگهای مقعد و روده شما وارد می‌کند. بهتر است در دوران بارداری بیشتر دراز بکشید یا اگر در جایی مثل اتاق انتظار مطب پزشک هستید، سعی کنید بایستید. اگر نیاز به نشستن داشتید، چند وقت یکبار از جای خود بلند شوید یا روی بالش هموروئید که به شکل دونات یا پیراشکی است، بنشینید.
- فعالیت‌های بدنی را جزو کارهای روزمره خود قرار دهید. تمرینات کگل را حتما در برنامه ورزشی خود قرار دهید.
- به پهلوی چپ بخوابید.
- از نرم کننده های مدفوع (ملین) استفاده کنید.
- بسته‌های حاوی یخ یا کمپرس سرد بر روی مقعد قرار دهید.
- عصاره درخت فندق جادوگر را به کمک پنبه یا گاز استریل به ناحیه مقعد بمالید. این یکی از موثرترین روشهای درمان گیاهی بواسیر در بارداری است.
- اگر خونریزی بواسیر در بارداری زیاد بود، می بایست محل را پانسمان کنید تا جلوی خونریزی و عفونت را بگیرید.
- برای درمان بواسیر خارجی در بارداری می‌توانید در وان آب گرم بنشینید. وان را با آب گرم پر کنید و ناحیه آسیب دیده را در آن قرار دهید، اما از صابون و دیگر شوینده‌ها در وان استفاده نکنید.
- از انواع بدون نسخه پماد درمان بواسیر در بارداری استفاده کنید یا از پزشکتان بخواهید که یک پماد خوب به شما معرفی کند. گاهی هم ممکن است پزشکتان یک شیاف مقعدی که برای بارداری بی خطر است را توصیه کند.
- اگرچه ملین‌های ملایم و مکمل‌های فیبر معمولاً برای زنان باردار بی خطر است، اما ممکن است پمادهای موضعی بی‌خطر نباشند. لازم است زنان باردار قبل از مصرف هر محصولی، حتی داروهای بدون نیاز به نسخه، با پزشک خود مشورت کنند.
روشهای درمان بواسیر در بارداری
بواسیر ناشی از بارداری ممکن است بعد از زایمان به تدریج برطرف شود؛ بنابراین تصمیم گیری در مورد روشهای درمان بواسیر در بارداری نباید عجولانه انجام شود. از طرفی محدودیتهای زیادی برای درمان زنان باردار وجود دارد، زیرا ممکن است سلامت جنین به خطر بیفتد. با این وجود در برخی موارد که درد و خونریزی بواسیر در بارداری شدید باشد و سایر روشهای درمانی موثر نباشد، پزشک ممکن است سایر روشهای درمان بواسیر در بارداری را پیشنهاد کند.
روشهای پزشکی بواسیر و خونریزی مقعد در بارداری عبارتند از:
- بستن باند لاستیکی : در این روش یک باند لاستیکی کوچک در اطراف پایه بواسیر قرار می گیرد. باند جریان خون را به داخل بواسیر متوقف می‌کند و درنهایت بافت هموروئید از بین می‌رود و می‌افتد. این فرایند معمولاً 10 تا 12 روز طول می‌کشد. در این فرایند، در محل افتادن بواسیر یک بافت اسکار ایجاد می‌شود که به جلوگیری از عود مجدد بواسیر در همان مکان کمک می‌کند.
- اسکلروتراپی : در این روش یک محلول شیمیایی مستقیماً به بواسیر تزریق می‌شود. این باعث کوچک شدن بافت هموروئید و ایجاد بافت اسکار در محل از بین رفتن آن می‌شود. با این وجود این امکان وجود دارد که بواسیر بعد از این درمان دوباره برگردد.
- هموروئیدکتومی : در موارد بسیار نادری که هموروئید بسیار شدید باشد (انواع پیشرفته درجه 3 و 4) ممکن است نیاز به جراحی بواسیر باشد. در این روش، بواسیر با کمک چاقوهای جراحی یا لیزر برداشته می‌شود. در روش جراحی از داروی بیهوشی استفاده می‌شود (بی حسی موضعی یا بیهوشی عمومی). همچنین درد و زمان بهبودی آن طولانی‌تر است. علاوه بر این، خطر آسیب به عضلات مقعد وجود دارد. به همین دلیل اکثر پزشکان ترجیح می‌دهند که حتی در هموروئید پیشرفته نیز جراحی بواسیر در بارداری انجام نشود و به بعد موکول شود. اگر فردی وضعیتش شدید باشد و به سایر درمان‌ها پاسخ ندهد و بخواهد با وجود بواسیر زایمان طبیعی انجام دهد، ممکن است وضعیتش بسیار شدیدتر شود. زیرا فشار زایمان نیز یکی از عوامل ایجاد بواسیر است. برخی از پزشکان توصیه می کنند که این افراد به دلیل بواسیر زایمان سزارین انجام دهند. برخی از پزشکان نیز با انجام هموروئیدکتومی در بارداری با استفاده از لیزر موافق‌اند، البته تنها در شرایط اضطراری.
- استاپلر یا هموروئیدوپکسی : درمان بواسیر با استاپلر یا هموروئیدوپکسی معمولا برای بواسیرهای داخلی بیرون‌زده (درجه 3 و 4) انجام می‌شود. در بواسیرهای درجه 3، بواسیر بیرون زده با فشار دست به سر جای خود برمی‌گردد و در درجه 4، حتی با فشار دست نیز به سر جای خود بازنمی گردد. درواقع هموروئیدوپکسی یک روش جراحی است که برای درمان بیرون‌زدگی یا پرولاپس بواسیر انجام می‌شود. این روش با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود و نیازی به برش و تیغ جراحی ندارد. در این روش، عروق درگیر با کمک ابزاری مخصوص به نقطه‌های بالاتر منتقل می‌شوند؛ سپس اطراف آنها با کش بسته می‌شود تا خونرسانی به آن قطع شود. بافت بعد از حدود 10 روز از بین می‌رود و می‌افتد. ناراحتی و درد در این روش کمتر از بستن باند لاستیکی در اطراف هموروئید است.
نکته نهایی
معمولا هیچ یک از روشهای بالا برای درمان خونریزی مقعدی در بارداری توصیه نمی‌شود؛ مگر در شرایط کاملا اضطراری و با تشخیص پزشک متخصص. همیشه سعی کنید اقدامات پیشگیری از بواسیر بارداری را انجام دهید. نسبت به علائم خود هشیار باشید. مثلا اگر مدفوع خونی داشتید فورا به پزشک مراجعه کنید تا دلیل خون در مدفوع در زمان بارداری شما را بیابد و از همان ابتدا درمان را آغاز کنید.
منبع:
https://www.healthline.com/health/pregnancy/pregnancy-hemorrhoids#takeaway
https://www.medicalnewstoday.com/articles/pregnancy-hemorrhoids#summary
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.