سونوگرافی لگن نوزاد | تفسیر سونوگرافی هیپ نوزاد

سونوگرافی لگن نوزاد یا سونوگرافی هیپ یکی از بررسی‌هایی است که پس از تولد انجام می‌شود و موضوع در رفتگی لگن نوزاد را ارزیابی می‌کند. در رفتگی مفصل لگن نوزاد یا شلی لگن یکی از مشکلاتی است که می‌تواند به صورت مادرزادی اتفاق بیفتد. دررفتگی مادرزادی لگن در نوزادان مشکلی است که به رشد مفاصل لگن نوزاد در هنگام جنینی، تولد و بعد از آن برمی‌گردد و باعث ضعف لگن می‌شود. معمولا پزشک بعد از معاینه بالینی لگن نوزاد، انجام سونوگرافی هیپ را نسخه می‌کند. این سونوگرافی هیچگونه دردی را متوجه کودک نمی‌کند و بسیار راحت انجام می‌شود. در ادامه بیشتر توضیح می‌دهیم علت سونوگرافی لگن نوزاد چیست و چطور انجام می‌شود.

منظور از در رفتگی لگن نوزاد چیست؟

در رفتگی هیپ نوزادان یا دیسپلازی هیپ عارضه‌ای مادرزادی و بسیار شایع است که در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به ایجاد مشکلات زیادی در بزرگسالی شود؛ هیپ یا همان لگن از پیچیده‌ترین مفاصل بدن است. نيمي از نوزادان مبتلا به دررفتگی لگن هيچ علامتی ندارند و فقط با انجام سونوگرافی هیپ اين بيماری قابل تشخيص است.

در موارد شدید، این بیماری باعث جابه‌جا شدن مفاصل و ایجاد مشکل در راه رفتن می‌شود.  موارد ضعیف‌تر دررفتگی لگن نوزاد با رشد کودک به‌ طور طبیعی درمان می‌شود، اما برای درمان موارد شدیدتر و جا انداختن لگن گاهی به جراحی و استفاده از بریس پاوليك هارنس احتیاج است. تشخیص و درمان زودهنگام این بیماری کمک می‌کند تا نوزاد در آینده به بیماری‌های ماهیچه‌ای، استخوانی و مفصلی دچار نشود.

نحوه تشخیص در رفتگی لگن نوزاد

سونوگرافی لگن نوزاد برای چیست؟ هر چه این عارضه زودتر و در سنین پایین‌تر تشخیص داده شود، به نفع کودک است. معمولا در معاینه دو یا سه ماهگی نوزاد، پزشک بعد از انجام بررسی‌های بالینی، انجام سونوگرافی هیپ نوزاد را نیز توصیه می‌کند. با توجه به اینکه اگر این عارضه زودتر و در سنین پایین‌تر تشخیص داده شود، درمان راحت‌تری خواهد داشت، لذا حتی در صورتی که احتمال کمی برای در رفتگی لگن نوزاد وجود داشته باشد، باز هم انجام دادن آن بهتر از انجام ندادن آن است. به عبارت دیگر اگر پزشک شک کند که نوزاد ممکن است اختلال تکاملی مفصل ران (DDH) داشته باشد، باید از سونوگرافی هیپ برای انجام بررسی‌های بیشتر کمک گرفته شود.

سونوگرافی لگن نوزاد چگونه انجام می‌شود

سوال اصلی این است که سونو لگن نوزاد چطور انجام می‌شود؟ سونوگرافی لگن به صورت ترانس شکمی (از طریق شکم) که در آن یک مبدل با استفاده از ژل رسانا روی شکم قرار می‌گیرد انجام می‌شود. این تنها روش برای سونوگرافی کودکان است اما در مورد بزرگسالان می‌تواند از سونوی واژینال در زنان نیز استفاده کرد. در سونوگرافی در رفتگی لگن نوزاد، از حفره‌های مفصل لگن و عمق آنها عکس گرفته می‌شود و زوایای آنها بررسی می‌شوند که در ادامه در مورد زاویه‌ی نرمال توضیح داده‌ایم. این سونو معمولاً 15 تا 30 دقیقه زمان می‌برد. جواب سونوگرافی لگن نوزاد بلافاصله به شما داده می‌شود. نکته مهم در مورد سونوگرافی شکم و لگن نوزاد، حفظ آرامش او در زمان انجام تصویربرداری ست.

نحوه درمان در رفتگی لگن نوزاد

در اغلب موارد، در سنین پایین و در طی چند ماه اول زندگی این عارضه با استفاده از یک کمربند طبی قابل درمان است، البته چگونگی بستن و مدت زمان استفاده توسط متخصص ارتوپد تعیین می‌شود. بعد از حدود پنج یا شش ماهگی معمولا جا‌اندازی هیپ زیر بیهوشی و با گچ‌گیری انجام می‌شود و بعد از یک تا یک‌ونیم سالگی هم معمولا جراحی باز ضرورت دارد. با توجه به اینکه روش‌های درمانی این عارضه از این چند مورد خارج نیستند، بنابراین توصیه می‌کنیم ذهن خود را مشغول روش‌هایی نظیر درمان دررفتگی لگن نوزاد با پوشک نکنید و از همان ابتدا تحت نظر پزشک اطفال اقدامات لازم را انجام دهید. 

• درمان برای نوزادن زیر یک ماه یا بدو تولد

نوزاد به مدت 1 تا 2 ماه از بریس مخصوص استفاده می‌کند. این بریس مخصوص برای نگه داشتن لگن در موقعیت مناسب طراحی شده است و در عین حال امکان حرکت آزادانه پاها و مراقبت آسان از پوشک را فراهم می‌کند. مهار پاولیک به سفت شدن رباط‌های اطراف مفصل ران کمک می‌کند و به شکل‌گیری طبیعی سوکت لگن کمک می‌کند.

• درمان برای نوزاد یک تا شش ماه

باز هم از بریس مخصوص استفاده می‌شود. مدت زمانی که کودک به بریس نیاز دارد، متفاوت است. این زمان معمولا به صورت حداقل 6 هفته تمام وقت و 6 هفته پاره وقت متغیر است.

اگر لگن با استفاده از بریس در موقعیت خود قرار نگیرد، پزشک ممکن است یک بریس ابداکشن ساخته شده از مواد سفت‌تر را امتحان کند که پاهای کودک را در موقعیت خود نگه می‌دارد.

در صورت نیاز پزشک به آرامی استخوان ران نوزاد را در موقعیت مناسب حرکت می‌دهد و سپس از گچ بدن (گچ اسپیکا) برای نگه داشتن استخوان‌ها در جای خود استفاده می‌کند. این کار تحت بیهوشی انجام می‌شود.

مراقبت از نوزاد در این شرایط به دستورالعمل خاصی نیاز دارد که پزشک و تیم مراقبت‌های بهداشتی حتما آن را یاد می‌دهند. 

• درمان برای کودک 6 ماه تا دو سال

اگر به هر دلیل استفاده از کمربند دررفتگی لگن نوزاد (بریس) موثر واقع نشود، جراحی باز ضروری دارد. در این روش، برشی در ناحیه لگن نوزاد ایجاد می‌شود که به جراح اجازه می‌دهد تا استخوان‌ها و بافت‌های نرم را به وضوح ببیند و در جای خود قرار دهد.

تاثیر زمان در درمان دررفتگی هیپ نوزاد

به طور کلی هرچه در رفتگی لگن در سنین پایین‌تر تشخیص داده شود، مسیر درمان آن ساده‌تر، سریع‌تر و حتی کم‌هزینه‌تر خواهد بود. اولین زمان سونوگرافی لگن نوزاد (چه دختر و چه پسر) بهتر است پیش از شش ماهگی و ترجیحا در دو یا نهایتا سه ماهگی نوزاد انجام شود. (البته جدا از بررسی هنگام تولد) در واقع پس از تولد، وقتی برای انجام چکاپ‌های روتین نوزاد به پزشک مراجعه می‌کنید، پزشک در زمان مناسب و در صورتی که به چیزی شک کند، انجام سونوگرافی هیپ را پیشنهاد می‌کند. بنابراین حتما پس از تولد چکاپ‌های روتین و دو ماه یک بار کودک را جدی بگیرید و حتما انجام دهید. 

انجام سونوگرافی لگن نوزاد چه زمانی ضرورت بیشتری دارد؟

• سابقه خانوادگی
• کودکان دو قلو
• پاهایی با طول متفاوت
• پوست رنگ پریده با تاخوردگی در قسمت ران
• قابلیت حرکت کم یا انعطاف در یک سمت
• لنگیدن، راه رفتن روی پنجه یا اردکی راه رفتن
• سونوگرافی لگن نوزاد نارس 

ریسک فاکتورهای در رفتگی لگن نوزاد

• حاملگی‌هایی که جنین تحت شرایطی (مانند کاهش مایع آمنیوتیک) در رحم تحت فشار قرار بگیرد.
• وقتی جنین در رحم وضعیت قرارگیری مناسبی نداشته باشد همانند وضعیت بریچ بودن جنین
• وجود سابقه فامیلی دیسپلازی مفصل ران و مفصل لگن در زوجین

هزینه سونوگرافی لگن نوزاد

در مورد هزینه انجام سونوگرافی لگن نمی‌توانیم اعداد و ارقام دقیقی ارائه بدهیم و بیشتر به نوع مراکز سونوگرافی لگن که انتخاب کردید بستگی دارد. همچنین قیمت سونوگرافی لگن نوزاد بسته به توانایی‌های پزشک و نوع نسخه نیز می‌تواند متغییر باشد. و همچنین قیمت در شهرهای مختلف متفاوت است مثلا  سونوگرافی لگن نوزاد در تهران میتواند با قیمت آن در شیراز یا مشهد متفاوت باشد. در هر صورت تجربه ثابت کرده است که حداقل 200 هزارتومان برای انجام یک سونوگرافی ساده هیپ باید در نظر بگیرید. البته با داشتن بیمه مکمل و مراجعه به مراکز طرف قرارداد، این هزینه تا حد بسیار زیادی تعدیل می‌شود. 

اندازه زاویه الفا و بتا در سونوگرافی هیپ باید چقدر باشد؟

در تفسیر سونوگرافی هیپ نوزاد باید بدانید که آلفای کمتر از 60 درجه نشان دهنده دیسپلازی استابولوم است؛ پس زاویه آلفا باید بالای ۶٠ درجه باشد. 

زاویه طبیعی لگن نوزاد چقدر باید باشد؟ در تفسیر سونوگرافی لگن نوزاد، زاویه بتا نیز باید زیر ۵٠ باشد؛ زاویه بتای زیر 50 طبیعی و بالای 50 غیر طبیعی است. 

کلام آخر

سونوگرافی لگن نوزاد دختر یا پسر با سونوگرافی شکم متفاوت است. هر شکلی از رادیولوژی با هدف خاصی انجام می‌شود. برای بررسی بهتر و دقیق شلی لگن، استخوان ران، مفصل لگن از انواع مختلفی از سونوگرافی کودکان استفاده می‌شود. ترجیحا بهتر است که به مراکز سونوگرافی لگن نوزاد مراجعه کنید که تخصصی هستند و به صورت ویژه در این زمینه خدمات ارائه می‌دهند.