سؤالات رایج و چالشها
1. خشک ماندن هنگام خواب: آیا کودک باید شورت بپوشد؟
• کودکان در زمان چرت یا خواب شب در زمانهای متفاوتی بعد از موفقیت در روز، خشک میمانند.
• در ابتدا مرتب به خودت بگو:
«لازم نیست نگران خواب باشم!»
از پوشک کشی (شورت خواب) استفاده کن و به کودک فشار نیاور. بههرحال کودک همین حالا در حال یادگیری یک مهارت بزرگه!
• خشک ماندن در چرت معمولاً زودتر از شب اتفاق میافته.
وقتی کودک ۳ تا ۵ چرت پیاپی خشک داشت، میتونی به شورت تغییر بدی و به کودک بگی:
«الان دیگه آمادهای که چرتت رو با شورت بری!»
• اگر کودک مقاومت کرد، اصرار نکن.
هدف ما اینه که کودک حس استقلال داشته باشه، نه اینکه تحت کنترل باشه.
• خشک ماندن شبانه در هر کودک فرق داره.
اکثر بچهها به طور طبیعی و خودبهخود یاد میگیرن.
وقتی دیدی چند صبح پیاپی پوشکش خشکه، میتونی مثل زمان چرت به شورت عوضش کنی.
• گاهی کودک صبح زود بیدار میشه و میگه باید ادرار کنه و نمیخواد توی پوشکش ادرار کنه.
طبیعیه. حتی اگه خستهای و دلت میخواد بگی «تو پوشکت ادرار کن فقط بذار بخوابم»، بهتره با این روند همراه بشی. این یه مرحلهست
روزهای دوم و سوم (Days 2 and 3):
• این دو روز ادامهی طبیعی روز اول هستن، با تغییرات جزئی:
• کمتر چککنی و بیشتر منتظر اعلام کودک باش.
به جای «بیا بریم دستشویی»، بگو «اگه اون حس رو داشتی، به من بگو.»
• همچنان از مایعات زیاد و غذاهای پرفیبر استفاده کن.
• کودک رو مجبور نکن به توالت بره یا سر ساعت خاصی بشینه.
یادت باشه: این فرآیند باید از درون کودک هدایت بشه، نه توسط بزرگترها.
• روز دوم ممکنه پر از حادثه باشه – این کاملاً طبیعیه!
کودک دنبال واکنش تو میگرده. پس احساس امید و توانمندی رو منتقل کن.
از شرم و سرزنش اجتناب کن (مراجعه به بخش «واکنش به حوادث»).
• روز سوم: میتونی یه بیرون رفتن کوتاه رو امتحان کنی.
هدف اینه که اعتمادبهنفس کودک بیشتر بشه.
مثلاً یه پیادهروی کوتاه یا پارک نزدیک خونه که کودک درش حس موفقیت کنه.
• توالت قابل حمل:
خیلی خوبه که یه توالت قابل حمل داشته باشی.
هم برای مواقعی که نمیخوای از توالت عمومی استفاده کنه، هم برای اطمینان بیشتر کودک در محیطهای خارج از خانه.
پاداشها:
• اول بررسی کن آیا کودک اصلاً پاداش میخواد یا نه.
ما معمولاً فرض میکنیم پاداش باید بخشی از فرآیند باشه، ولی خیلی از بچهها از اینکه خودشون کنترل کامل رو داشته باشن خوشحالترن.
• پاداشها رو به حداقل برسون یا اصلاً استفاده نکن.
(ترجیح شخصی دکتر بکی اینه که اصلاً استفاده نکنیم.)
• تحسین زیاد ممکنه نتیجهی معکوس داشته باشه:
تحسین نوعی کنترل هست و به کودک نشون میده که ما ازش چی میخوایم.
بچههای قویاراده ممکنه در واکنش به تحسین زیاد، پیشرفتشون در استفاده از دستشویی متوقف بشه، چون حس میکنن استقلالشون گرفته شده.
⸻
خواب (Sleep):
• برای خواب و شب، از پوشکشورتی («شورت خواب») استفاده کن.
نیازی نیست برای خواب کودک رو آموزش بدی – این موضوع به مرور و طبیعی اتفاق میافته.
• اسکریپت پیشنهادی:
«وقت خوابه… بیا شورت خوابت رو بپوشیم! وقتی بیدار شدی، دوباره لخت یا با شورت معمولی میمونیم.»
• قبل از خواب از کودک بپرس آیا میخواد بره دستشویی.
خودت هم این کار رو مدلسازی کن (یعنی نشون بده که خودت هم این کار رو میکنی).
پاسخ به موفقیت کودک در استفاده از دستشویی:
کلید اصلی: این موفقیت متعلق به کودک است، نه شما! ما نمیخوایم این حس رو ازش بگیریم.
چه چیزی بگیم وقتی کودک در توالت ادرار یا مدفوع میکند:
• پیوند با آگاهی بدنی:
«وای… اون حس رو داشتی… اومد… رفتی دستشویی. عالی بود.»
• بازتاب فرآیند کودک:
«داری واقعاً با بدنت آشنا میشی!»
• ساده و مؤثر:
«تو انجامش دادی!»
• در مورد مدفوع، خیلی هیجانزده نشو!
چون ممکنه کودک احساس کنه کنترل رو از دست داده یا فشار روش زیاد شده.
بعد از اینکه کودک در توالت مدفوع کرد، تا ۱۵ بشمار قبل از اینکه چیزی بگی.
این مکث به کودک اجازه میده اول خودش حس موفقیت رو تجربه کنه.
بعد میتونی بگی:
«تو انجامش دادی.» یا «آره، مدفوع کردی توی توالت.»
نحوهی برخورد با حوادث (Accidents):
• حوادث دشمن ما نیستند!
حوادث بخشی از فرآیند یادگیری هستند. خیلی از بچهها در حین یا بعد از یک حادثه تازه متوجه علائم بدنشان میشن، مثلاً:
«اوه! شاید اون حسی که قبلاً داشتم، همون حس “باید برم دستشویی” بود! حالا میدونم دنبال چه حسی باید بگردم.»
• مرتب به خودت یادآوری کن:
«حوادث بخشی از فرآیند یادگیری هستن. اتفاق افتادنشون طبیعیه. بچهم میتونه از پسش بربیاد.»
• کاملاً رایجه که کودکان در چند روز اول چندین بار دچار حادثه بشن.
بعضیها تا پایان روز اول پیشرفت میکنن، بعضیها تازه در روز سوم. ثابتقدم بمون.
• سعی کن از موارد زیر اجتناب کنی:
• شرمساری: («اه، باز هم؟»)
• سرزنش: («میتونستی به توالت برسی!»)
• ناراحتی یا عصبانیت: («اصلاً نمیفهمی!»)
⸻
چه چیزی بگیم وقتی حادثهای پیش میاد:
• توصیف بدون قضاوت:
«اوه، پاهات خیس شدن. بیا خشکشون کنیم.»
• پیوند با بدن:
«بیا با هم دنبال اون حس بگردیم، همون حس قبل از ادرار.»
• ابراز امیدواری:
«یاد گرفتن چیزای جدید سخته! ولی میبینم داری تلاش میکنی. فکر کنم دفعهی بعد اون حسو میگیری!»
• نزدیک بمون:
«اوه! اون حس اومد و بعد ادرار! بیا بقیهشو توی دستشویی انجام بدیم.»
توجه: تقریبزدن (مثلاً نصف ادرار روی زمین و نصفش در توالت) خیلی کمککنندهست!
مدفوع، روز اول:
• از زبان مشابه با ادرار استفاده کن:
«بدنت داره بهت علامت میده؟ میخوای بریم امتحان کنیم؟»
• توضیح بده که مدفوع میره توی توالت و بعد فلاش میشه.
حالا که داستان “مدفوع با دوستاش میره شنا” آشناست، کودک احساس راحتی بیشتری میکنه.
• موقع مدفوع کردن میتونی بگی:
«وای، داری روش کار میکنی! مدفوع قراره خیلی خوشحال بشه که بره با دوستاش شنا کنه!»
• اگه کودک اضطراب داره، تمرکزت رو بذار روی حفظ آرامش خودت:
کودک احساسات تو رو جذب میکنه. اگه استرس و ناراحتی نشون بدی، کودک هم سختتر میتونه شل کنه و مدفوع کنه.
• به کودک غذاهای پرفیبر و میوه زیاد بده تا مدفوع راحتتر باشه.
اضافه کردن سرگرمی و بازی:
• مثلاً کراکر ماهی کوچولو (Goldfish Crackers) توی لگن دستشویی تا کودک روش ادرار کنه و “ماهیها شنا کنن”.
میتونی بگی این کاریه که خودت هم وقتی بچه بودی انجام میدادی – بچهها عاشق این داستانهای بین نسلی هستن.
• مایعات بیشتر بده (آب، آبمیوه، یخدربهشت) تا تمرین مثانه بیشتر داشته باشن
ادرار، روز اول:
• زمانهایی رو برای استفاده از توالت پیشنهاد بده:
مثلاً قبل از صبحانه، بعد از میانوعده، قبل از ناهار، قبل از خواب نیمروزی.
این زمانبندی برای دادن ساختار هست، نه کنترل.
هدف اینه که به مرور کودک خودش براساس علائم بدنی تصمیم بگیره، نه فقط زمانی که ما بهش میگیم.
• به کودک بگو:
«وقتی اون حسو داشتی، بهم بگو. اون موقع با هم میریم دستشویی!»
پرسیدنهای مکرر مثل «باید بری؟ مطمئنی؟» حس کنترل به کودک میده. در عوض، جمله بالا به کودک احساس استقلال و توجه به بدن خودش رو منتقل میکنه.
• هرگز کودک رو مجبور به نشستن روی توالت نکن.
اگه نمیخواد بره، بگو:
«باشه، تو صاحب بدنتی!»
یا: «باشه، وقتی آماده شدی میدونی. فقط خودت هستی که میتونی اون حس رو داشته باشی.»
• نزدیک بمون و مراقب علائم نیاز به ادرار باش:
اگه دیدی کودک آلتش رو گرفته، بالا پایین میپره یا مدتی گذشته، بگو:
«بیاین با هم بریم امتحان کنیم!» یا
«میخوام بدنمو چک کنم ببینم اون حسو دارم!» یا
«داری اون حسو پیدا میکنی؟»
• یادت باشه: هدف خشک موندن نیست.
هدف اینه که کودک تمرین کنه حس “باید برم” رو با عمل رفتن به توالت و ادرار کردن پیوند بده.
روز اول: از اینجا شروع میشود
صبح روز اول:
• بعد از بیدار شدن:
«امروز روز هیجانانگیزیه! بیا پوشکت رو دربیاریم! دوست داری لخت باشی یا اون شورتهایی که انتخاب کردی رو بپوشی؟»
• توضیح بده که چه اتفاقی قراره بیفته:
«امروز فرق داره – ما میخوایم ادرار و مدفوع رو توی دستشویی بریزیم! میدونم که میتونی اینو یاد بگیری. کارت اینه که به بدنت توجه کنی و بهم بگی وقتی اون احساس “باید برم دستشویی” اومد. اون موقع با هم میدویم تا یه توالت پیدا کنیم و سعی میکنیم تا جایی که میتونیم ادرار یا مدفوع رو اونجا بریزیم.»
• فرآیند را خودت الگوسازی کن (مدلسازی):
«اوه… فکر کنم اون حسو دارم! شاید… شاید… آره، وقتشه! میرم امتحان کنم.»
برو، روی توالت بشین ولی ادرار نکن.
بعد بگو: «خوشحالم که امتحان کردم. سخته که بفهمی اون حس واقعاً چیه. بعداً دوباره به بدنم گوش میدم.»
شاید ۵ تا ۱۰ دقیقه بعد دوباره امتحان کن. این بار بشین، تا ۱۵ بشمار، نفس عمیق بکش و بعد ادرار کن.
بعد با صدای بلند بگو: «وای، خیلی خوب بود!»
• در طول روز توضیح بده که برای زمان خواب، پوشککشی مخصوص خواب هست (pull-ups):
آموزش استفاده از توالت در زمان خواب نیازی نیست – کودکان خودشون در زمان مناسب یاد میگیرن.
ساختار کلی:
• برای سه روز کامل باید وارد این فرآیند شوید.
یعنی: بدون برنامه، مهمانی یا بیرون رفتن، اگر ممکن است. محیط خانه باید آرام و آشنا باشد تا کودک بتواند تمرکز کند. شما باید به علائم بدنی کودک برای نیاز به دستشویی دقت کنید تا او را در مسیر موفقیت همراهی کنید.
• چند روز پیش از شروع به کودک اعلام کنید:
«خیلی هیجانانگیزه – تو قراره بهزودی از پوشک خداحافظی کنی! میتونیم چند روز توی خونه لخت باشیم تا یاد بگیری چطوری بری دستشویی. بیا با هم شورتهایی که دوست داری رو انتخاب کنیم.»
• شب قبل از شروع:
«فردا روز مهمیه! قراره با پوشک خداحافظی کنیم و اون شورتهای قشنگی که انتخاب کردی رو بپوشی! قراره یاد بگیری چطوری بری دستشویی. یاد گرفتن چیزهای جدید هم هیجانانگیزه، هم یه کم سخته. من کنارت هستم.»
• پوشکها رو از شب قبل کنار بگذارید یا پنهان کنید.
نمیخواهیم پیام دوگانه به کودک بدهیم. باید کودک بداند شما به موفقیتش باور دارید.
• بعد از شروع، طی روز از پوشک یا پوشککشی استفاده نکنید.
چون اینها ادرار را جذب میکنند و کودک حس بدنی مربوط به آن را از دست میدهد، که باعث کاهش آگاهی بدنی میشود. هدف ما افزایش آگاهی از احساسات بدنی است، نه کاهش آن.
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین.
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.