علت درد دنبالچه در بارداری و راه های درمان آن

احساس درد دنبالچه در بارداری مشکلی است که به دیگر حالات بد در دوران بارداری اضافه می‌شود و کلافگی زیادی به دنبال دارد. بارداری مسیری پر پیچ و خم است که هر روز و هر لحظه آن به شکل  خاص و استثنایی سپری می‌شود. درد ناحیه دنبالچه در بارداری (کوکسیدینی) در بهترین حالت می‌تواند کارهای روزمره را ناخوشایند و در بدترین حالت غیر قابل تحمل کند. 

علت درد دنبالچه در بارداری چیست؟ 

علت درد گرفتن دنبالچه در بارداری بیشتر مربوط به هورمون‌های بارداری است، همانطور که بوی بد دهان در بارداری نیز تحت تاثیر این هورمون ها است. در طی سه ماهه سوم بارداری، بدن هورمون‌هایی ترشح می‌کند که ناحیه بین استخوان خاجی و استخوان دنبالچه را نرم می‌کند. این عمل باعث می‌شود که استخوان دنبالچه در حین زایمان به اندازه لازم حرکت کند. این یک روند طبیعی است، اما متاسفانه، چنین حرکتی ممکن است عضلات و رباط‌های اطراف استخوان دنبالچه را دچار کشیدگی کند و باعث درد اضافی شود. چنین کششی بر روی این بافت‌های نرم باعث می‌شود تا آنها از دنبالچه در زاویه صحیح حمایت نکنند.

رشد جنین نیز باعث درد گرفتن دنبالچه در بارداری می‌شود. درد گرفتن استخوان دنبالچه در بارداری در سه ماهه دوم و سوم شایع‌تر است، زیرا در این زمان جنین به فضای بیشتری نیاز دارد و از همین جهت از هر طرف به بدن مادر فشار وارد می‌کند. دنبالچه نیز یکی از قسمت‌های بدن مادر است که تحت تاثیر رشد و افزایش وزن جنین قرار می‌گیرد. رشد جنین به دنبالچه که دقیقا در پشت رحم قرار گرفته است، فشار وارد می کند. این فشار باعث ایجاد درد شده و با پیشرفت دوره بارداری افزایش پیدا می کند. بنابراین دلیل درد دنبالچه در بارداری همین فشار است و اصلا ربطی استخوان لگن و شكستگی استخوان ندارد.

البته تجربه درد دنبالچه در هفته اول بارداری خیلی شایع نیست، مگر اینکه علت دیگری غیر از بارداری مطرح باشد. به طور کلی درد دنبالچه در دوران بارداری از زمان ترشح بیشتر هورمون‌ها و خصوصا از زمان وزن گرفتن و بزرگ‌تر شدن جنین آغاز می‌شود. اساسا احتمال تجربه درد دنبالچه در هفته 34 بارداری و در هفته‌های بالای بارداری بیشتر است؛ اما اگر درد دنبالچه در اوایل بارداری را تجربه می‌کنید، مثلا دچار درد دنبالچه در هفته نهم بارداری شده‌اید، حتما پزشک خود را در جریان قرار دهید و از راهکارهای مناسب برای کنترل آن استفاده کنید. این درد با انجام یکسری از تکنیک‌ها به خوبی کنترل می‌شود. 

یادآوری می‌کنیم که احساس درد دنبالچه در حاملگی در مراحل آخر بارداری با سرفه و عطسه می‌تواند بیشتر شود؛ زیرا فشار بیشتری به دنبالچه وارد می شود. همچنین افزایش وزن می‌تواند به کمر هنگام نشستن فشار زیادی وارد کند؛ همچنین چرخش یا نشستن در مدت زمان طولانی عاملی برای درد دنبالچه در دوران بارداری است.

پس اگر درد شدید دنبالچه در بارداری یا درد کمر و دنبالچه را تجربه می‌کنید و تحمل این درد برای شما ناممکن شده است، حتما پزشک معالج خود را در جریان قرار دهید.

استخوان دنبالچه چیست؟

استخوان دنبالچه، یک استخوان کوچک مثلثی در پایین‌ترین قسمت ستون فقرات است. این قسمت باقیمانده یک دم وستیجیال  یا بازمانده ژنتیکی است (به همین علت به آن «دنبالچه» گفته می‌شود) و متشکل از سه تا پنج استخوان مهره بسیار کوچک است که می‌توانند به هم جوش خورده یا از هم جدا باشند. استخوان دنبالچه وظایفی برای ایجاد تعادل در ستون فقرات دارد و عضلات کف لگن و اطراف لگن برای عملکرد بهتر به این استخوان نیاز دارند.

آیا درد دنبالچه و جنسیت جنین با هم ارتباط دارند؟

درد دنبالچه در بارداری و جنسیت ارتباط منطقی با هم ندارند؛ همانطور که نفخ شکم در بارداری با جنسیت ارتباطی ندارد. خانم‌های باردار به دلایلی ممکن است درد دنبالچه را تجربه کنند یا نکنند. بنابراین برای تشخیص جنسیت جنین خود به این درد توجهی نداشته باشید و از سونوگرافی کمک بگیرید. 

اساسا استخوان درد در اوایل بارداری، اواسط بارداری و اواخر بارداری، غیر ممکن نیست. شاید مهمترین دلیل آن هم هورمون‌های بارداری باشند؛ اما به هر حال بدن هر خانم واکنش‌های مختلفی در مقابل این هورمون‌ها نشان می‌دهد؛ بهتر است برای تشخیص جنسیت جنین ذهن خود را درگیر مسائل احتمالی و غیر علمی نکنید.

چه قدر احتمال عفونت دنبالچه در بارداری وجود دارد؟

درست است که درد لگن و دنبالچه در بارداری شایع است، اما داستان عفونت فرق می‌کند. اگر به هر دلیل پزشک تشخیص دهد که دنبالچه دچار عفونت شده است، باید اقدامات درمانی لازم طبق نظر پزشک صورت بگیرد. در بسیاری از موارد عفونت‌هایی مانند کیست پایلونیدال خود را به صورت درد دنبالچه نشان می دهد. بنابراین پزشک در معاینه دنبالچه حتما باید به دنبال کیست پایلونیدال باشد. عفونت دنبالچه به دلیل پرموتر بودن ناحیه لگن و احتمال شکستن مو در اثر طولانی نشستن شایع است. برای درمان این عارضه در مرحله ابتدایی درمان غیر جراحی و موارد پیشرفته‌تر درمان جراحی استفاده می‌شود و در دوران بارداری نیز با توجه به وضعیت مادر، مسیر درمان انتخاب و اجرا می‌شود. 

آیا درد دنبالچه از علائم بارداری است؟

بله این درد از علائم بارداری است. هورمون‌های بارداری و افزایش وزن جنین متهمان ردیف اول برای تجربه این درد در بارداری هستند. برای کنترل و درمان این درد از تکنیک‌های ورزشی خاصی استفاده می‌شود که می‌توانند بسیار کمک‌کننده باشند.

درد دنبالچه در بارداری نشانه چیست؟

درد دنبالچه در بارداری از علائم بارداری است، همانطور که درد لگن در اوایل بارداری مربوط به هورمون‌های بارداری و وضعیت خاص مادر است. 

این درد نشانه تغییرات هورمونی در دوران بارداری یا قرار گرفتن در وضعیت نامناسب نشستن و حتی نشستن‌های طولانی است. 

هورمون‌های ریلاکسین و استروژن که در طول سه ماهه اول بارداری در بدن ترشح می‌شود باعث می‌شود رباط‌های بخش‌های مختلف بدن شل‌تر شده و انعطاف‌پذیری بیشتری داشته باشند. این تغییر به خصوص در مورد رباط‌های لگن شدید‌تر اتفاق می‌افتد. شل شدن رباط‌ها باعث می‌شود فضای کافی برای رشد بچه وجود داشته باشد و مهمتر از آن اینکه زایمان امکان پذیر شود.

این تغییرات برای اینکه بچه بتواند درست رشد کند و به دنیا بیاید ضروری است؛ شل شدن رباط‌ها باعث می‌شود لگن و دنبالچه از جای خود تکان بخورند. این دو بخش در حالت عادی ثبات نسبتاً بالایی دارند و مفصل آنها زیاد تحرک ندارد. شل شدن رباط‌ها و آزادی بیشتر لگن و دنبالچه باعث می‌شود که این دو از تنظیم خارج شده و باعث ایجاد درد شوند.

درد دنبالچه در بارداری خطرناک است؟

اگر علت درد دنبالچه در بارداری فقط تغییرات هورمونی و بزرگ شدن جنین باشد، جایی برای نگرانی نیست و می‌توان آن را کنترل کرد. زمانی درد دنبالچه در بارداری می‌تواند خطرناک باشد که پای عفونت، شکستگی دنبالچه یا شکستگی استخوان میان باشد. در هر صورت وضعیت عادی یا وضعیت خطرناک را پزشک با توجه به شرایط مادر تشخیص می‌دهد. 

راه درمان درد دنبالچه در بارداری چیست؟

همانطور که ترک شکم در بارداری قابل کنترل است، روش‌های درمانی غیرتهاجمی متعددی برای کنترل درد دنبالچه در بارداری و درمان آن نیز وجود دارد که می‌توان با مراجعه به کلینیک‌های درد از آنها بهره برد. به طور کلی ورزش درد دنبالچه در بارداری می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد. اگر تکنیک‌های ورزشی برای کنترل و کاهش این درد موثر واقع نشوند، با توجه به وضعیت مادر از سایر روش‌های درمانی استفاده خواهد شد. مثلا با تزریق داروی بی‌حس‌کننده‌ موضعی در اطراف استخوان دنبالچه می‌توان درد دنبالچه را تا چند هفته برطرف کرد. برخی از داروهای ضد‌افسردگی و ضدصرع خاص نیز در تسکین درد دنبالچه موثر هستند.

همچنین شنا کردن و پیاده‌روی سبک هم می‌توانند کمک کننده باشد؛ یوگا هم به عنوان یک ورزش کششی سبک، می‌تواند در کنترل این درد تاثیر زیادی داشته باشند. از حرکات‌های مختلف ورزش یوگا استفاده کنید تا بتوانید این درد را کنترل کنید. البته حتما قبل از انجام هر یک از این حرکات در طی بارداری حتما با پزشک خود مشورت کنید و از یک متخصص و مربی فیزیوتراپی کمک بگیرید تا حرکات را درست و بدون آسیب انجام دهید. از جمله این حرکات از قرار زیر هستند:

1. چرخش بالاتنه
2. وضعیت گربه- گاو
3. وضعیت گربه- گاو در حالت ایستاده
4. حرکت پل
5. حرکت سگ سرپایین

سایر تکنیک‌ها برای کاهش و کنترل درد دنبالچه در بارداری

• به پهلو بخوابید و یک بالش (یا هر چیز پر کننده دیگر) بین زانو ها بگذارید.
• تغییر حالت بدهید و زیاد در یک حالت نمانید.
• از کمربندهای مخصوص بارداری استفاده کنید.
• درست بنشینید.
• از کفش مناسب استفاده کنید. 
• از ماساژ  یخ کمک بگیرید.
• به اندازه کافی استراحت کنید.
• از بالشتک‌هایی که فشار را از روی دنبالچه برمی‌دارند، استفاده کنید.
• حمام آب گرم بگیرید.
• یبوست را رفع کنید.
• از فیزیوتراپی کمک بگیرید.
• با نظر پزشک مسکن بخورید.

درد دنبالچه و زایمان

با توجه به اینکه سزارین فشار شدیدی به دنبالچه وارد نمی کند. پس بهتر است به جای زایمان طبیعی، سزارین را انتخاب کنید؛ معمولا پزشک با دیدن وضعیت شما، نیز همین پیشنهاد را می‌دهد. 

گرچه درد دنبالچه بسیار کلافه کننده است، اما خود به خود بعد از گذشت چند هفته یا چند ماه از زایمان از بین می رود. اگر این درد بیشتر طول کشید و شدید بود، احتمالا علامت یک وضعیت غیر معمول است که حتما باید پزشک در مورد نحوه بهبودی آن تصمیم بگیرد. در واقع همانطور که رشد موها در دوران بارداری و بعد از زایمان می تواند تحت تاثیر قرار بگیرد، درد دنبالچه هم ممکن است به دلایلی در بارداری و بعد از زایمان ظهور کند.

کلام آخر

یک زن باردار تا زمانی که نی نی ناز خود را در آغوش بگیرد، مشقت‌های زیادی را تحمل می‌کند. در ظاهر امر این شکم و اندام مادر است که تغییر می‌کند، اما در واقع انواع دردها سراغ مادر می‌آید. درد لگن، کمر درد و حتی دیسک کمر می‌تواند از عوارض بارداری باشد. یک خانم حامله در نهایت با درد لگن در ماه ششم بارداری یا درد دنبالچه در بارداری کنار می‌آید و تحمل می‌کند، اما قوای بدنی زیادی را از دست می‌دهد. این عشق مادری است که تحمل این دردها را ممکن و شدنی می‌کند. همچنین شما میتوانید در مورد حرکات ورزشی برای دیسک کمر در این مقاله بیشتر بخوانید.