جایگزین قطره آهن برای نوزاد چیست؟

پزشکان متخصص اطفال توصیه می‌کنند که همه کودکان باید از زمان دو برابر‌ شدن وزن نسبت به تولد (معمولا چهار ماهگی) یا از شش‌ ماهگی انواع قطره آهن را زیر‌نظرشان شروع کنند. علت این توصیه بیماری‌‌ها و خطراتی است که در پی کمبود آهن، سلامت کودک را تهدید می‌کند.البته این توصیه برای شربت آنتی هیستامین صدق نمی کند. گاهی مصرف قطره آهن، عوارض ناچیزی به‌همراه دارد که والدین را به‌ فکر جایگزین برای قطره آهن کودک می‌اندازد. با این وجود اگر از قطره های آهن با کیفیت استفاده کنید، می توانید این عوارض را به حداقل برسانید. درست مانند گریپ میکسچر خارجی برای نوزاد. آیا جایگزین برای قطره آهن کودک وجود دارد؟ آیا مواد‌غذایی می‌توانند جایگزین قطره آهن برای بچه‌ها باشند؟ اگر کودک قطره آهن مصرف نکند، چه مشکلاتی پیش خواهد آمد. در ادامه علاوه بر بررسی اهمیت نقش آهن در بدن؛ به سوالات گفته شده پاسخ خواهیم داد.

چرا کودک به مصرف آهن نیاز دارد؟

قبل از پرداختن به موضوع جایگزین قطره آهن لازم است بدانید قطره آهن حاوی عنصر آهن است که از عناصر حیاتی بدن به‌شمار می‌رود و میزان کافی آن برای سلامت بزرگسالان و کودکان لازم است. بیش از 70 % از آهن در دو پروتئین به نام‌های هموگلوبین و میوگلوبین یافت می‌شود؛ هموگلوبین، پروتئین موجود در گلبول‌های قرمز خون، وظیفه انتقال اکسیژن از ریه‌ها به بافت‌های بدن را بر‌عهده دارد و میوگلوبین اکسیژن را در ماهیچه‌های بدن ذخیره‌ و منتقل می‌کند.

*در این مقاله بخوانید بهترین زمان دادن قطره آهن به نوزاد چه زمانی ست

کمبود آهن چه خطراتی را به‌دنبال خواهد داشت؟

روش استفاده و زمان استفاده از شربت تب بر در کودکان با قطره آهن متفاوت است. از اگر میزان آهن رژیم‌غذایی فرزندتان کافی نباشد، ممکن است بیماری به نام فقر آهن ایجاد کند که یک مشکل شایع در کودکان است. فقر آهن می‌تواند در طیف گسترده‌ای، از کمبود خفیف تا کم خونی فقر آهن، رخ دهد و نهایتاً در رشد کودک شما موثر باشد. بنابراین از اولین عوارض کمبود آهن، کم‌خونی و به دنبال آن، انتقال ناکافی اکسیژن به بافت‌های بدن است. از عوارض ناشی از کاهش انتقال اکسیژن به سلول‌های بدن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کاهش رشد طبیعی ( وزن و قد ) 
• تنفس سریع برای جبران کمبود اکسیژن
• رنگ‌پریدگی
• سردی دست و پا
• کاهش اشتها
• خستگی مفرط
• کاهش فراگیری و ضریب هوشی که می‌تواند با تاخیر در یادگیری مهارت‌های ارتباطی و گوشه‌گیری همراهی داشته‌ باشد.
• تاخیر در انجام مهارت‌های حرکتی
• ضعف سیستم ایمنی که خود منجر به سرماخوردگی‌ها و عفونت‌های مکرر در کودک می‌شود.

نکته: کودکان متولد‌شده از مادران مبتلا به کم‌خونی به احتمال زیاد در اوایل زندگی به کم خونی فقر آهن مبتلا می‌شوند که ممکن است عوارض برگشت ناپذیری در رشد شناختی و رشد جسمانی کودکان داشته باشد، در نتیجه مادران مبتلا به کم‌خونی حتما باید در ارتباط با مصرف مکمل‌های آهن برای خود و فرزندشان با پزشک مشورت داشته‌ باشند.

*بهترین زمان دادن قطره مولتی ویتامین به نوزاد چه زمانی است

پاسخ به یک دغدغه مشترک؛ چرا والدین به‌دنبال راهی برای جایگزینی قطره آهن هستند؟

در ارتباط با مصرف دارو نوزاد، طره آهن کودک با تمام فواید خود، گاهی عوارضی اندکی دارد که والدین را به فکر جایگزین قطره آهن کودک می-اندازد. گاهی والدین از این نکته غافل می‌شوند که از عوارض همراه مصرف قطره آهن کودک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• دل پیچه 
• تغییر غلظت و تیره‌شدن رنگ مدفوع
•  یبوست
• استفراغ
• تغییر رنگ و سیاه شدن دندان‌ها

از بین موارد فوق، تغییر رنگ و سیاه‌شدن دندان‌ها از‌جمله مواردی است که بیشتر از سایرین توجه والدین را به خود جلب می‌کند. والدین می‌ترسند که سیاهی دندان‌های کودک‌شان ماندگار شود، در رنگ دندان‌های اصلی (یا دائمی آن‌ها) تاثیر-بگذارد و یا باعث پوسیدگی دندان‌های کودک شود؛ تحقیقات نشان می‌دهند که موارد گفته شده صحیح نبوده و قطره آهن باعث تغییر رنگ دائمی دندان‌های اصلی کودک و پوسیدگی آنها نمی‌شود.

همچنین استفاده از موارد زیر باعث کاهش همین عوارض اندک خصوصا سیاهی دندان‌ها می‌‌شود:

• مصرف قطره آهن همراه با آب.
• مصرف قطره آهن همراه با آبمیوه خصوصاً آب‌پرتقال؛ علاوه بر کاهش احتمال سیاهی دندان‌ها، ویتامین C موجود در آب-پرتقال به جذب بیش‌تر آهن کمک می‌کند.
• ریختن قطره آهن در انتهای گلوی کودک؛ با این روش میزان تماس قطره آهن با دندان‌ها به حداقل می‌رسد.
• شستشوی دندان‌ها با یک مسواک بسیار نرم و آب، بعد از مصرف قطره آهن.

*شربت زینک سولفات کودکان برای چی خوبه

توجه داشته باشد که قطره آهن ممکن است برای طعم دلپذیر‌تر، حاوی شیرین‌کننده‌ها و یا طعم‌دهنده‌های مصنوعی باشد؛ در نتیجه عوارض دندانی نه به‌علت قطره آهن، بلکه به‌علت عدم رعابت بعداشت دهان و دندان کودک توسط والدین است.

چه موادغذایی حاوی آهن هستند؟

همراهی قطره آهن همزمان با استفاده از برخی مواد‌غذایی، به تامین بهتر آهن مورد نیاز او کمک کرده و احتمال ابتلا به کم‌خونی ناشی از فقر آهن را کاهش می‌دهد. مواد‌غذایی با میزان آهن بالا شامل موارد زیر است:

• جگر، تخم مرغ، بوقلمون، مرغ، ماهی، گوسفند وگاو.
• غلات: غلات غنی شده با آهن، نان غلات سبوس دار، ماکارونی و برنج.
• حبوبات: نخود، عدس، نخود فرنگی و لوبیا.
• سبزیجات: اسفناج، کلم بروکلی، نخود سبز، لوبیا سبز.

توجه داشته باشید که هیچ‌یک از این مواد غذایی گفته شده، جایگزین قطره آهن جایگزین قطره آهن نوزاد نیستند.

جایگزین قطره آهن کودک؛ توهم یا واقعیت؟

قطره آهن در هر نوع از کاربرد خود، چه به‌عنوان مکمل غذایی و چه به‌عنوان درمان کم‌خونی فقر آهن، هیچ جایگزینی ندارد. مصرف موادغذایی حاوی آهن اگر‌چه مفید است، اما نمی‌تواند جایگزین قطره آهن کودک باشد. پس اساسا سوال (به‌جای قطره آهن به بچه چه بدهیم؟) غلط است!

بعضی از والدین تمایل دارند که از جایگزین گیاهی برای قطره آهن، شیره انگور، سه‌شیره، عرق خون‌ساز ( به آب آهن‌تاب نیز شناخته می‌شود.) به‌جای قطره آهن استفاده کنند؛ پودر جایگزین قطره آهن و هیچ یک ازترکیبات گفته شده مورد آزمایشات دقیق و علمی قرار نگرفته است. بنابراین صرفا بر اساس ادعای برخی از افراد پزشک‌نما با سلامتی کودک خود بازی نکنید. هیچ ماده گیاهی جایگزین قطره آهن کودک نیست.

در بعضی کشور‌های جهان، نحوه تامین آهن مورد نیاز بدن کودک بعد از سن 4 تا 6 ماهگی کمی متفاوت است. این تفاوت نه معنی برتری شیوه مورد استفاده آن‌ها و نه به معنی ضعف روش مورد استفاده در کشور ما است. در این کشور‌ها، از موادغذایی غنی‌شده با آهن بجای مکمل‌های آهن استفاده می‌شود، این مواد غذایی به دقت و با نظارت بسیار زیاد پزشک متخصص مورد استفاده قرار می‌گیرد. علت این امر تفاوت در نوع موادغذایی مصرفی در هر منطقه، سیاست‌‌های کلان کشوری و میزان آهن مورد نیاز با توجه مواد غذایی مصرفی در هر کشور است. پس به توصیه‌ها و تحقیقات متخصصان کشورمان اعتماد داشته باشیم و فقط از قطره آهن برای تامین آهن مورد نیاز کودک‌مان استفاده کنیم و به دنبال جایگزین قطره آهن نباشید.