جایگزین قطره آهن برای نوزاد چیست؟
طبق توصیه پزشکان همه کودکان باید از زمان دو برابر شدن وزنشان نسبت به تولد (معمولاً شش ماهگی) مصرف قطره آهن را آغاز کنند. اما گاهی مصرف قطره آهن، عوارض ناچیزی به همراه دارد که والدین را به فکر جایگزین مناسب می‌اندازد. اما آیا جایگزین قطره آهن برای نوزاد وجود دارد؟ خیر. در ادامه بیشتر در مورد چرایی آن توضیح خواهیم داد.
با نصب اپلیکیشن گهواره، قد و وزن کودک خود را روی نمودار بررسی کنید و از رشد مناسبش اطمینان یابید. روزانه متناسب با سن کودکتان ، پیام‌های مشاوره تخصصی دریافت کنید و با توصیه‌های تغذیه‌ای و دستور پخت‌های مناسب، تغذیه سالم‌تری برای او فراهم کنید. همچنین، با بازی‌های مناسب و آزمون‌های دوره‌ای به تقویت هوش و مهارت‌های فرزندتان کمک کنید.
چرا کودک به مصرف آهن نیاز دارد؟
قبل از پرداختن به موضوع جایگزین قطره آهن، لازم است بدانید قطره آهن حاوی عنصر آهن است که از عناصر حیاتی بدن به‌شمار می‌رود و میزان کافی آن برای سلامت بزرگسالان و کودکان لازم است. بیش از 70 % از آهن، در دو پروتئین به نام‌های هموگلوبین و میوگلوبین یافت میشود؛ هموگلوبین، پروتئین موجود در گلبول‌های قرمز خون، وظیفه انتقال اکسیژن از ریه‌ها به بافت‌های بدن را بر‌عهده دارد و میوگلوبین اکسیژن را در ماهیچه‌های بدن ذخیره و منتقل می‌کند.
*مقاله بهترین زمان دادن قطره آهن به نوزاد را مطالعه کنید.
کمبود آهن چه خطراتی را به‌دنبال خواهد داشت؟
روش استفاده و زمان استفاده از شربت تب بر در کودکان با قطره آهن متفاوت است. اگر میزان آهن رژیم غذایی فرزندتان کافی نباشد، ممکن است فقرآهن ایجاد کند که یک مشکل شایع در کودکان است. فقر آهن می‌تواند در طیف گسترده‌ای، از کمبود خفیف تا کم‌خونی فقر آهن، رخ دهد و نهایتاً در رشد کودک شما موثر باشد. بنابراین از اولین عوارض کمبود آهن، کم‌خونی و به دنبال آن، انتقال ناکافی اکسیژن به بافت‌های بدن است. از عوارض ناشی از کاهش انتقال اکسیژن به سلول‌های بدن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش رشد طبیعی ( وزن و قد )
- تنفس سریع برای جبران کمبود اکسیژن
- رنگ‌پریدگی
- سردی دست و پا
- کاهش اشتها
- خستگی مفرط
- کاهش فراگیری و ضریب هوشی که می‌تواند با تاخیر در یادگیری مهارت‌های ارتباطی و گوشه‌گیری همراهی داشته باشد.
- تاخیر در انجام مهارت‌های حرکتی
- ضعف سیستم ایمنی که خود منجر به سرماخوردگی‌ها و عفونت‌های مکرر در کودک میشود.
نکته: کودکان تازه متولد‌شده مبتلا به کم‌خونی، به احتمال زیاد در اوایل زندگی به کم‌خونی فقر آهن مبتلا می‌شوند که ممکن است عوارض جبران‌ناپذیری در رشد شناختی و جسمانی کودکان داشته باشد، در نتیجه مادران مبتلا به کم‌خونی، حتماً باید در ارتباط با مصرف مکمل‌های آهن برای خود و فرزندشان، با پزشک مشورت کنند.
*مقاله بهترین زمان دادن قطره مولتی ویتامین به نوزاد را مطالعه کنید.
پاسخ به یک دغدغه مشترک؛ چرا والدین به‌دنبال راهی برای جایگزینی قطره آهن هستند؟
در ارتباط با مصرف دارو نوزاد، قطره آهن کودک با تمام فواید خود، گاهی عوارضی اندکی دارد که والدین را به فکر جایگزین قطره آهن کودک می‌اندازد. از عوارض مصرف قطره آهن کودک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دل پیچه
- تغییر غلظت و تیره‌شدن رنگ مدفوع
- یبوست
- استفراغ
- تغییر رنگ و سیاه شدن دندان‌ها
از بین موارد فوق، تغییر رنگ و سیاه‌شدن دندان‌ها، از‌جمله مواردی است که بیشتر از سایرین توجه والدین را به خود جلب می‌کند. والدین می‌ترسند که سیاهی دندان‌های کودک‌شان ماندگار شود، در رنگ دندان‌های اصلی یا ( دائمی آن‌ها) تاثیر بگذارد یا باعث پوسیدگی دندان‌های کودک شود. تحقیقات نشان می‌دهند که موارد گفته شده صحیح نبوده و قطره آهن باعث تغییر رنگ دائمی دندان‌های اصلی کودک و پوسیدگی آن‌ها نمی‌شود.
همچنین استفاده از موارد زیر، باعث کاهش عوارض اندک خصوصاً سیاهی دندان‌ها میشود:
- مصرف قطره آهن همراه با آب.
- مصرف قطره آهن همراه با آبمیوه خصوصاً آب‌پرتقال؛ علاوه بر کاهش احتمال سیاهی دندان‌ها، ویتامین C موجود در آب-پرتقال به جذب بیشتر آهن کمک می‌کند.
- ریختن قطره آهن در انتهای گلوی کودک؛ با این روش میزان تماس قطره آهن با دندان‌ها به حداقل می‌رسد.
- شستشوی دندان‌ها با یک مسواک بسیار نرم و آب، بعد از مصرف قطره آهن.
*مقاله شربت زینک سولفات کودکان برای چی خوبه را مطالعه کنید.
توجه داشته باشد که قطره آهن ممکن است برای طعم دلپذیر‌تر، حاوی شیرین‌کننده‌ها یا طعم‌دهنده‌های مصنوعی باشد. در نتیجه عوارض دندانی نه به‌علت قطره آهن، بلکه به‌علت عدم رعایت بعداشت دهان و دندان کودک توسط والدین است.
چه موادغذایی حاوی آهن هستند؟
همراهی قطره آهن با استفاده از برخی مواد غذایی، به تامین بهتر آهن مورد نیاز او کمک کرده و احتمال ابتلا به کم‌خونی ناشی از فقر آهن را کاهش می‌دهد. موادغذایی با میزان آهن بالا شامل موارد زیر است:
- جگر، تخم مرغ، بوقلمون، مرغ، ماهی، گوسفند وگاو.
- غلات: غلات غنی شده با آهن، نان غلات سبوس دار، ماکارونی و برنج.
- حبوبات: نخود، عدس، نخود فرنگی و لوبیا.
- سبزیجات: اسفناج، کلم بروکلی، نخود سبز، لوبیا سبز.
توجه داشته باشید که هیچ‌یک از این مواد غذایی گفته شده، جایگزین قطره آهن جایگزین قطره آهن نوزاد نیستند.
جایگزین قطره آهن کودک؛ توهم یا واقعیت؟
قطره آهن در هر نوع از کاربرد خود، چه به‌عنوان مکمل غذایی و چه به‌عنوان درمان کم‌خونی فقر آهن، هیچ جایگزینی ندارد. مصرف موادغذایی حاوی آهن اگر‌چه مفید است اما نمی‌تواند جایگزین قطره آهن کودک باشد. پس سوال (به‌جای قطره آهن به بچه چه بدهیم؟) غلط است!
بعضی از والدین تمایل دارند که از جایگزین گیاهی برای قطره آهن استفاده کنند مانند شیره انگور، سه‌شیره، عرق خون‌ساز ( به آب آهن‌تاب نیز شناخته میشود.) البته پودر جایگزین قطره آهن و هیچ یک ازترکیبات گفته شده، مورد آزمایشات دقیق و علمی قرار نگرفته است. بنابراین صرفاً بر اساس ادعای برخی از افراد پزشک‌نما، با سلامتی کودک خود بازی نکنید. هیچ ماده گیاهی جایگزین قطره آهن کودک نیست.
در بعضی کشور‌های جهان، نحوه تامین آهن مورد نیاز بدن کودک بعد از سن 4 تا 6 ماهگی کمی متفاوت است. این تفاوت نه معنی برتری شیوه مورد استفاده آن‌ها و نه به معنی ضعف روش مورد استفاده در کشور ما است. در این کشور‌ها، از موادغذایی غنی‌شده با آهن، به‌جای مکمل‌های آهن استفاده میشود. این مواد غذایی به دقت و با نظارت بسیار زیاد پزشک متخصص مورد استفاده قرار می‌گیرد. علت این امر تفاوت در نوع مواد غذایی مصرفی در هر منطقه، سیاست‌‌های کلان کشوری و میزان آهن مورد نیاز با توجه مواد غذایی مصرفی در هر کشور است. پس به توصیه‌ها و تحقیقات متخصصان کشورمان اعتماد داشته باشید، فقط از قطره آهن برای تامین آهن مورد نیاز کودک استفاده کنیم و به دنبال جایگزین قطره آهن نباشید.
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.