عوارض تعویض خون نوزاد به علت زردی چیست؟

زردی یک عارضه شایع و موقتی در کودکان است که باعث زرد شدن پوست و چشمان می‌شود. علائم زردی نوزادان معمولا دو روز پس از تولد ظاهر می‌شود که در این صورت باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. این بیماری معمولا بی‌خطر بوده و بصورت خود به خود یا با درمان‌های ساده رفع می‌شود، اما در برخی موارد این مسئله جدی‌تر می‌شود تا جایی که زردی به حد بسیار خطرناکی بالا باشد که نیاز به درمانی سریعتر ضرورت یابد و مجبور به تعویض خون نوزاد میشوند. در این مقاله قصد داریم بیشتر در مورد عوارض تعویض خون نوزاد به علت زردی بیشتر توضیح دهیم.

شما می‌توانید با نصب اپلیکیشن گهواره به ابزارهای کاربردی فرزندپروری دسترسی پیدا کرده و با دیگر مادران تبادل نظر داشته باشید.

تعویض خون نوزادان نارس دارای زردی

زردی نوزاد یک بیماری شایع و معمولا موقتی است که در اثر بالا بودن سطح بیلی روبین در خون اتفاق می‌افتد و باعث زرد شدن پوست و چشمان نوزاد می‌شود. بیلی روبین یک ماده زرد رنگ در خون است، که زمانی که گلبول قرمز خون که اکسیژن را در سراسر بدن حمل می‌کند، تجزیه و شکسته می‌شوند، بوجود می‌آید. زردی در نوزادان تازه متولد شده شایع است، زیرا نوزادان دارای تعداد زیادی گلبول قرمز در خون خود هستند که اغلب شکسته شده و تبدیل به بیلی روبین شده‌اند. از طرفی دیگر در نوزادان بزرگتر و بزرگسالان، کبد مسئول تجزیه بیلی روبین است و سپس بدن آن را از طریق ادرار و مدفوع، دفع میکند ، اما در نوزادان از آنجایی که کبد هنوز در حال رشد و تکامل است، ممکن است به اندازه کافی بالغ نباشد تا بیلی روبین را تجزیه و حذف کند، از این رو مشکل زردی اتفاق می‌افتد.

*علت زردی چشم نوزاد چیست و چطور درمان میشود

خوشبختانه در اکثر موارد زردی خفیف در نوزادان با رشد کبد و شروع به تغزیه پس از مدتی خود به خود رفع می‌شود. (در این مقاله بخوانید زردی نوزاد چقدر طول میکشد) کبد نوزادان معمولا در سن 2 هفتگی شروع به پردازش بیلی روبین می‌کند، به همین دلیل است که زردی خفیف در نوزادان اغلب تا سن 2 هفتگی بدون هیچ آسیب و خود به خودی رفع می‌شود. در صورتی که زردی شدیدتر باشد، از فتوتراپی برای درمان نوزاد استفاده می‌شود. فتوتراپی یک روش درمانی متداول است که کودک زیر نور طیف آبی قرار می‌گیرد تا سطح بیلی روبین آن در محدوده بی خطر قرار بگیرد.

در برخی موارد، در برخی موارد، در صورتی که سطح بیلی روبین در حد بسیار خطرناکی بالا باشد که درمان اورژانسی ضرورت یابد، و امکان بروز عوارض ناشی از زردی شدید در نوزاد وجود داشته باشد، پزشک اقدام به تعویض خون نوزاد می‌کند. تعویض خون در نوزادان به مقدار و شدت زردی، سن نوزاد و نارس یا رسیده بودن او بستگی دارد. در صورتی که زردی به اعداد 20، 25 و 30 برسد، پزشک به احتمال زیاد نوزاد را در بیمارستان بستری کرده و اقدام به تعویض خون می‌کند. در این مقاله بخوانید زردی نوزاد تا چند درجه خطر دارد؟

فیلم تعویض خون نوزاد

مراحل تعویض خون نوزاد

در تعویض خون، مقداری از خون بیمار برداشته شده و با خون اهدا کننده جایگزین می‌شود تا اجزای غیر طبیعی خون و سموم موجود در آن یا حفظ حجم خون در گردش، حذف شود. در این روش کل خون نوزاد با دو برابر حجمش با خون اهداکننده تعویض می‌شود. تعویض خون در نوزادان مبتلا به زردی آخرین مرحله درمان است. در این روش درمانی ابتدا مراحل ارزیابی و اقدامات قبل از عمل انجام می‌شود که شامل مراحل زیر است:

• توضیح درباره نحوه انجام عمل و عوارض آن و در نهایت اخذ رضایت خانواده نوزاد
• انجام آزمایشات مرتبط با زردی و اندازه گیری سرمی بیلی روبین
• درخواست و آماده سازی خون مناسب با نوزاد و مادر (میزان خون درخواستی باید دو برابر حجم خون نوزاد باشد و تا 38 درجه سانتی گراد گرم شود.)
• قرار دادن نوزاد در یک محیط مناسب و آرام و ثبت علائم حیاتی او
• ناشتا نگه داشتن نوزاد به مدت 4 ساعت و تخلیه ترشحات معده با قرار دادن لوله دهانی_معدی
• آماده سازی تجهیزات مورد نیاز

پس از انجام این مراحل، مراحل اصلی تعویض خون شروع می‌شود. برای جلوگیری از نوسانات عمده خون، تعویض خون باید به آرامی و در طی حدود 2 ساعت انجام شود که شامل مراحل زیر است:

• تعبیه کاتتر ورید نافی با اندازه مناسب و در محب مناسب 
• با استفاده از این لوله از طرق ورید ناف خون نوزاد خارج می‌شود و بصورت متوالی خون اهداکننده جایگزین می‌شود.
• شروع تعویض خون با خارج کردن کمتر از 10 درصد از حجم خون نوزاد در هر نوبت و جایگزین کردن آن با همین میزان خون تا زمان اتمام حجم خون درخواست شده
• ثبت علائم حیاتی نوزاد

پس از انجام تعویض خون، نوزاد تحت فتوتراپی شدید قرار میگیرد ، ۴ تا ۶ ساعت پس از آن سطح بیلی روبین خون باید چک شود.

* دلایل و روشهای درمان سیتومگالوویروس در بارداری 

فواید تعویض خون چیست؟

از فواید تعویض خون، جلوگیری از زردی شدید کودک و عوارض جبران ناپذیر آن است. با تعویض خون اجزای غیر طبیعی و سموم خون حذف شده و سطح بیلی روبین خون پایین می‌آید و این به کاهش زردی نوزاد و بهبودی او کمک می‌کند.

عوارض تعویض خون نوزاد

معمولا بیشتر عوارض در حین انجام عمل و یا بلافاصله بعد از انتقال خون مشاهده می‌شود. از آنجایی که تعویض خون در درمان زردی نوزادان از اهمیت زیادی برخوردار است، به همین دلیل در زمینه میزان بروز و نوع عوارض ناشی از آن، مطالعات زیادی انجام شده است. طبق این مطالعات بیشتر عوارض ناشی از تعویض خون نوزادان مربوط به اختلالات آزمایشگاهی و بدون علامت هستند. شایع‌ترین عوارض جانبی گزارش شده در حین و یا بلافاصله پس از تعویض خون نوزاد عبارتند از:

• افت شمارش پلاکت های خون بعلت تخریب آنها
• واکنش های ناشی از ناسازگاری خون تزریق شده با خون نوزاد( پیش از آماده سازی خون مناسب توسط آزمایشات متعدد این احتمال بسیار کاهش میابد)
• بروز عفونت
• لخته شدن خون در مسیر تعبیه ی کاتتر عروقی
• افت کلسیم خون

مرگ و مير به دنبال تعويض خـون در نوزادان، 3/5 نفر به ازای هر 1000 بيمار و 3 نفر به ازای هر1000 عمل تعويض خون گزارش شده است.

هزینه تعویض خون نوزاد

هزینه تعویض خون نوزاد در هر بیمارستان بسته به نوع بیمارستان (خصوصی یا عمومی) و امکاناتی که در اختیار بیمار می‌گذارند، متفاوت است. هر کیسه خون بین 200 تا 500 هزار تومان قیمت دارد و در صورتی که گروه خونی بیمار نادر باشد، هر کیسه خون تا 5 میلیون تومان نیز متغیر است. در بیمارستانهای دولتی این مقدار بسیار کمتر است.