هورمون‌های بارداری | تغییرات و تاثیرات آن‌ها

درابتدا تخمدان‌ها و بعداً جفت، اصلی ترین تولید کننده هورمون‌های بارداری هستند که درایجاد وحفظ شرایط  مورد نیاز برای یک بارداری موفق ضروری هستند. بارداری باعث تغییرات مختلفی در بدن میشود، که می‌توانند از تغییرات متداول مانند تورم و احتباس مایعات تا تغییرات کمتر آشنا مانند تغییرات‌ بینایی متغیر باشند. تعادل صحیح هورمون‌های بارداری برای یک بارداری موفق ضروریست. در این مقاله با برخی ازهورمون‌های بارداری کلیدی و نقش آنها در دوره بارداری، زایمان و پس از زایمان آشنا می‌شوید.

تغییرات هورمونی در دوران بارداری

 تغییر در سطح هورمون ها در بارداری و تغییرات فیزیولوژیکی در دوران بارداری بی‌نظیراست. زنان باردار افزایش ناگهانی و چشمگیر استروژن و پروژسترون را تجربه می‌کنند؛ همچنین تغییراتی در میزان وعملکرد سایرهورمون‌ها از جمله تستوسترون در بارداری دارند. تغییرات هورمون‌های بارداری فقط بر‌ روحیه تأثیر نمی گذارد. هورمون‌های بارداری می توانند: به طور قابل توجهی به رشد جنین کمک کنند و تأثیر ورزش و فعالیت‌بدنی را روی بدن تغییر دهند.

استروژن و پروژسترون هورمون‌های بارداری اصلی هستند. هورمون‌های بارداری برای یک بارداری موفق کاملاً مهم هستند، اما می‌توانند باعث دشواری‌هایی شوند. از آنجا که رباط‌ها شل‌ترهستند زنان باردار ممکن است در معرض خطر بیشتری برای فشارهای مچ پا یا زانو باشند؛ با این حال هیچ مطالعه‌ای میزان افزایش آسیب در دوران بارداری را اثبات نکرده‌است. وضعیت کلی یک زن باردار تغییر می کند مثلا سینه‌های او بزرگترمی‌شود، شکم او از صاف یا مقعر به خیلی محدب تغییرمی‌کند و باعث افزایش انحنای کمر می‌شود. این اثرات ترکیبی مرکز ثقل را به جلو تغییرمی‌دهد و ممکن‌است منجر به تغییر در تعادل مادر شود.

*مشاهده عکس تغییر رنگ نوک پستانها در بارداری +علل و دلایل

با اپلیکیشن گهواره، هفته به هفته بارداریت رو دنبال کن.

نصب اپلیکیشن گهواره

تاثیر تغییرات هورمونی در دوران بارداری

افزایش وزن، احتباس مایعات و فعالیت بدنی

هرگونه فعالیت بدنی باعث افزایش فشار کار روی بدن می‌شود. افزایش حجم مایعات باعث می‌شود گردش خون ومایعات بویژه دراندام تحتانی کندترشود؛ درنتیجه زنان باردارمایعات را حفظ‌ کرده و تورم صورت و اندام را تجربه می‌کنند. بسیاری از خانم‌ها در سه ماهه‌دوم متوجه تورم جزئی، ورم پا و مچ پا در دوران بارداری می‌شوند که اغلب به سه ماهه‌سوم ادامه می‌یابد. افزایش احتباس مایعات مسئول مقدار قابل توجهی از افزایش وزنی است که زنان در دوران بارداری تجربه می‌کنند.

 تغییرات بینایی

تغییرات بینایی شایع در دوران بارداری شامل تاری دید، خشکی چشم و ناراحتی در مورد لنزهای تماسی است. نوسانات هورمون‌های بارداری میتواند تاثیراتی بر بینایی داشته باشد. زنان باردار اغلب افزایش فشارداخل چشم را تجربه می‌کنند. زنان مبتلا به پره‌اکلامپسی یا دیابت‌ بارداری ممکن‌ است در معرض خطر ابتلا به مشکلات نادر چشم مانند جداشدگی شبکیه باشند.

 تغییرات حس چشایی و بویایی

 بیشتر خانم‌ها در دوران بارداری تغییراتی در حس‌چشایی و بویایی خود تجربه می‌کنند.معمولاً غذاهای شور وغذاهای شیرین‌تری را نسبت به زنان غیرباردار ترجیح می‌دهند. کاهش توانایی حس چشایی بیشتر در سه‌ماهه اول بارداری تجربه می‌شود. یکی از هورمون‌های موثر در حس چشایی استروژن در بارداری است. برخی از خانم‌ها دردوران‌ بارداری طعم فلزی در دهان را تجربه می‌کنند، این طعم فلزی می تواند حالت تهوع را تشدید کند و ممکن است عدم تعادل مواد مغذی را نشان‌دهد.

 زنان باردار تغییراتی در حس بویایی را هم تجربه می‌کنند. زنان آگاهی و حساسیت بالا را نسبت به انواع بوها توصیف می‌کنند. داده‌های سازگار و قابل اعتماد کمی وجود دارد که نشان می‌دهد زنان باردار بیش ازهمتایان غیرباردار خود در واقع متوجه بو و شدت بوی خاصی می‌شوند؛ با این وجود اکثریت قریب به اتفاق زنان باردار از افزایش حساسیت خود به بوها خبر می‌دهند.

* عوارض بالا بودن هورمون پروژسترون در بارداری + روشهای درمان

هورمون‌های بارداری و احساسات در این دوران

اگرچه از بسیاری جهات بارداری می‌تواند اوقات خوشی داشته باشد، اما شما به احتمال زیاد در دوران بارداری احساساتی و آسیب پذیرتر خواهید شد و تغییرات خلق و خوی در بارداری را تجربه خواهید کرد. اگر فکر می‌کنید احساس کمبود و اضطراب زیادی دارید با پزشک،‌ ماما و شخص نزدیک به خود صحبت کنید. صحبت کردن و درمیان گذاشتن احساسات خود با یک فرد می‌تواند شانس افسردگی پس از زایمان را بعداً پایین بیاورد.

* علت پایین بودن هورمون بارداری چیست؟ + روشهای درمان

پروژسترون

•  پروژسترون تا حدود 10 هفته حاملگی توسط جسم زرد برای حمایت از جنین تا زمان تشکیل جفت تولید می‌شود و یکی از هورمون های موثر در حفظ حالت سکون و تداوم بارداری است.
• هنگامی که حاملگی به ترم رسیده باشد، تقریباً تمام پروژسترون تولید شده توسط جفت بر خلاف استروژن وارد جفت می شود.
• پروژسترون همچنین در سرکوب پاسخ ایمونولوژیک مادر به آنتی ژن‌های جنین از اهمیت بسیاری برخورداراست.
•  پروژسترون باعث افزایش جریان خون به رحم می‌شود.
• پروژسترون ممکن است دلیل سوزش سردل، استفراغ، رفلاکس، گاز و یبوست باشد.
•  پروژسترون بعداً می‌تواند به رشد کودک شما کمک کند. ازتولید شیر، تا تولد کودک جلوگیری می کند و باعث تقویت عضلات کف لگن شما برای زایمان می شود.
• سطح پروژسترون در دوران بارداری فوق‌العاده زیاد است. تغییرات پروژسترون باعث سستی یا شل شدن رباط‌ها ومفاصل در بدن می‌شود؛ علاوه براین سطح بالای پروژسترون باعث افزایش اندازه ساختارهای داخلی مانند مجرای ادرارمی‌شود مجرای ادرار‌کلیه‌ها را با مثانه مادر متصل می‌کند.
• پروژسترون برای تبدیل رحم از اندازه گلابی کوچک (درحالت غیر باردار) به رحمی که می‌تواند یک نوزاد را در خود جای دهد مهم است. یکی از دلایل افزایش رشد مو در دوران بارداری مقادیر بالای پروژسترون است.

*بهترین پوزیشن نزدیکی در بارداری + همه چیز در مورد رابطه جنسی ایمن در بارداری

استروژن

• استروژن در اوایل بارداری برای حمایت از کودک شما تا زمان شکل گرفتن جفت تولید می‌شود.
• استروژن به پیشرفت اندام‌های کودک شما و عملکرد صحیح جفت کمک می‌کند. ممکن است باعث تهوع شود، رباط‌ها را نرم‌تر کند و فشار بیشتری به کمرولگن شما وارد می‌شود.
• بعداً در دوران بارداری، استروژن به آماده سازی بدن برای شیردهی کمک می کند (در صورت تصمیم به انجام این کار). استروژن رحم شما را قادر می‌سازد درهنگام زایمان به اکسی‌توسین پاسخ دهد. 
• تصورمی‌شود استروژن نقش مهمی در کمک به رشد و بلوغ جنین دارد. میزان استروژن در دوران بارداری به طور پیوسته افزایش می‌یابد و در سه ماهه سوم به اوج خود می‌رسد. افزایش سریع سطح استروژن در سه ماهه اول ممکن است باعث حالت تهوع شود.
• استروژن در سه ماهه دوم نقش مهمی در رشد مجرای شیر؛ که باعث بزرگ شدن سینه ها می‌شود بازی می‌کند.

اکسی‌توسین

اکسی توسین یکی از هورمون های موثر در زایمان است. در پاسخ به این سوال که کدام هورمون نقشی در حفظ حالت سکون و تداوم بارداری ندارد میتوان به این هورمون و پرولاکتین اشاره کرد.

• اکسی‌توسین درد هنگام زایمان را کاهش می‌دهد، باعث پیشرفت زایمان و باز شدن دهانه رحم می‌شود.
• اکسی‌توسین یک هورمون طبیعی است که در بدن وجود دارد. اکسی‌توسین توسط هیپوتالاموس تولید شده و توسط غده هیپوفیز درهنگام رابطه جنسی ترشح می‌شود؛ همچنین به هورمون عشق معروف است. این هورمون درهنگام رها شدن میزان استرس و اضطراب را کاهش می‌دهد، باعث آرامش می‌شود و احساس سرخوشی برای شما بوجود می‌آورد.
• اکسی‌توسین نقشهای مهمی در مادری بازی می‌کند.
• اکسی‌توسین با شروع زایمان رحم را منقبض می‌کند، افزایش انقباضات رحم به روند زایمان کمک می‌کند.
• پس از زایمان به بازگشت رحم به اندازه قبلی خود کمک می کند. 
• هنگامی که کودک پستان مادررا میک میزند، باعث آزاد شدن اکسی‌توسین می‌شود، اکسی‌توسین به بدن سیگنال می‌دهد تا شیر را برای کودک خارج‌کند.
• ممکن است برای تحریک یا بهبود انقباضات هنگام زایمان اکسی‌توسین تزریق شود؛ همچنین برای کاهش خونریزی بعد از زایمان یا سقط جنین استفاده شود.

پرولاکتین

• آزمایش پرولاکتین (PRL) مقدار هورمونی به نام پرولاکتین را در خون شما اندازه گیری می‌کند. 
• هورمون پرولاکتین که یکی دیگرازهورمون‌های بارداری است درغده هیپوفیز شما ساخته می‌شود.
• هنگامی که زنان باردار هستند و یا به تازگی نوزادشان را به دنیا آورده اند، میزان پرولاکتین آنها افزایش می‌یابد تا بتوانند شیرتولید کنند. پرولاکتین باعث کاهش میل‌جنسی، بزرگ شدن پستان، حساسیت پستان و تولید شیرمادر میشود. هورمون پرولاکتین به رشد ریه ومغز جنین؛ همچنین سیستم ایمنی مادر در تحمل جنین کمک می‌کند.

گنادوتروپین کوریونی انسانی (HCG)

 HCG هنگامی که باردار می‌شوید برای حمایت از شما و جنین وارد جریان خون می‌شود. وجود گنادوتروپین کوریونی انسانی در ادرار اغلب نشانه‌ای از بارداری در تست‌های بدون نسخه (بیبی چک) است. HCG هورمونی است که بطور طبیعی توسط جفت تولید می‌شود. آزمایش خون میزان hCG را اندازه گیری می‌کند و می‌تواند برای بررسی میزان پیشرفت بارداری شما، از جمله رشد جنین استفاده شود. مقدار hCG در خون شما می‌تواند در مورد بارداری و سلامتی کودک شما اطلاعاتی به ما بدهد. سطح hCG می‌تواند موارد زیر را نشان‌دهد:

• وجود حاملگی های متعدد (به عنوان مثال، دوقلوها و سه قلو) در صورتی که بیش از یک جنین وجود داشته باشد، میزان hCG بسیار بیشتر است.
• خطر سقط جنین.
•  حاملگی خارج رحمی. 
• مشکلات رشد جنین و بیماری‌های جنین
• رشد غیر طبیعی بافت در تخمدان‌ها یا رحم، از جمله برخی از انواع سرطان در خانم‌هایی که باردار نیستند.

 سطح hCG در خون شما هیچ تشخیصی را ارائه نمی‌دهد، فقط می‌تواند بیان كند كه موضوعاتی وجود دارد كه باید به آنها توجه كنیم.

در این مقاله بیشتر بخوانید هورمون hcg چیست.

ریلاکسین

ریلاکسین یکی دیگر از هورمون‌های بارداری که به هورمون ارامش معروف است. میزان ریلاکسین در سه ماهه اول بارداری بالاترین مقدار است، اما در کل بارداری وجود دارد. هورمون ریلاکسین نقش‌های مختلفی دارد، از جمله منع انقباض عضلات رحم برای جلوگیری از زایمان زودرس.

هورمون ریلاکسین عروق خونی را شل می‌کند، جریان خون را به جفت و کلیه افزایش می‌دهد و به بدن مادر کمک می کند تا با افزایش تقاضای جنین در حال رشد برای اکسیژن و مواد مغذی مقابله کند؛ همچنین به بدن مادر کمک می کند تا برای تولد آماده شود. هورمون ریلاکسین مفاصل را در لگن شل و نرم می‌کند و دهانه رحم را گسترده‌ترمی‌کند تا زایمان کودک آسان‌تر شود.

هماهنگی و عملکرد هورمون‌های بارداری هنگام زایمان

 برای شروع زایمان باید دو چیز اتفاق بیوفتد:

• ماهیچه‌های رحم و دیواره شکم باید منقبض شوند 
• دهانه رحم نیاز به نرم شدن دارد تا امکان عبور نوزاد از رحم به خارج فراهم شود.

هورمون اکسی‌توسین نقش اساسی در زایمان دارد. سطح اکسی‌توسین در شروع زایمان بالا می‌رود و باعث انقباضات منظم عضلات رحم و شکم می‌شود. دهانه رحم باید برای عبور نوزاد تا حدود 10 سانتی متر بازشود. اکسی‌توسین به همراه سایر هورمون‌های بارداری بازشدن دهانه رحم را تحریک می‌کنند که منجر به اتساع پی‌درپی رحم درحین زایمان می‌شود. اکسی‌توسین با کمک مقادیر زیاد استروژن باعث آزاد شدن گروهی از هورمون‌ها موسوم به پروستاگلاندین‌ها می‌شود که ممکن است در باز شدن دهانه رحم نقش داشته باشند.

در حین زایمان سطح ریلاکسین نیز به سرعت افزایش می‌یابد که باعث نرم شدن دهانه رحم و گسترش ناحیه تحتانی لگن مادر می‌شود، ازاین طریق به خروج نوزاد کمک می‌کند. هرچه انقباضات زایمان شدیدتر می‌شوند، هورمون‌های کاهش درد طبیعی (بتا اندورفین) بیشتر آزاد می‌شوند. بتا اندورفین‌ها داروهایی مانند مورفین هستند که بر روی همان گیرنده‌های مغزعمل می‌کنند. با نزدیک شدن به تولد بدن مادر مقادیر زیادی هورمون‌های آدرنالین و نورآدرنالین را آزاد می‌کند، افزایش ناگهانی این هورمون‌ها درست قبل از تولد باعث افزایش انرژی در مادرو چندین انقباض بسیار شدید می‌شود که به زایمان نوزاد کمک می‌کند.

هماهنگی و عملکرد هورمون‌های بارداری بعد از زایمان

وقتی نوزاد متولد شد اکسی‌توسین باعث محدود کردن جریان خون به رحم، کاهش خطرخونریزی، کمک به جداکردن جفت و انقباض رحم می‌شود. بعد از زایمان سطح اکسی‌توسین و پرولاکتین خون بالاست و از پیوند بین مادر و نوزاد پشتیبانی می‌کنند. تماس پوستی و چشمی بین مادر و نوزاد باعث تحریک ترشح اکسی توسین و پرولاکتین می‌شود؛ درنتیجه این پیوند بیشتر تشویق می‌شود. بسیاری از مادران وضعیت پس از زایمان را در حالت سرخوشی توصیف می کنند، این سرخوشی به دلیل اثرات اکسی‌توسین، پرولاکتین و بتا اندورفین‌‌ها است.

زنان در حدود ماه چهارم بارداری قادر به شیردهی هستند اما مقادیر زیاد هورمون‌های بارداری از جمله پروژسترون و استروژن قبل از زایمان از شیردهی جلوگیری می‌کند. پس از خروج جفت پس از زایمان، سطح پروژسترون واستروژن خون کاهش می‌یابد و به مادر این امکان را می‌دهد که اولین وعده غذایی را (آغوز) تولید کند. هنگامی که کودک سینه مادر را مکید، اکسی‌توسین و پرولاکتین از هیپوفیز رها و از طریق خون ‌مادر به سینه منتقل می‌شوند. پرولاکتین تولید شیر را تحریک می‌کند و اکسی توسین خروج شیر را از نوک سینه تحریک می‌کند.