رفلکس مورو یا استارتل در نوزادان چگونه است؟
رفلکس مورو یا بازتاب مورو، یکی از رفلکس‌ها و بازتاب‌های بدن است که از انواع رفلاکس نوزادان محسوب می‌شود. در این حالت، نوزاد به کمر خود قوس داده و دست و پاها را از هم باز می‌کند. این اتفاق به صورت ناگهانی رخ می‌دهد و گاهی دیدن آن برای اطرافیان ترسناک است. به همین دلیل در این مقاله درباره‌ی تعریف رفلکس مورو، محرک‌ها و روش رفع آن صحبت خواهیم کرد.
با نصب اپلیکیشن گهواره، قد و وزن کودک خود را روی نمودار بررسی کنید و از رشد مناسبش اطمینان یابید. روزانه متناسب با سن کودکتان ، پیام‌های مشاوره تخصصی دریافت کنید و با توصیه‌های تغذیه‌ای و دستور پخت‌های مناسب، تغذیه سالم‌تری برای او فراهم کنید. همچنین، با بازی‌های مناسب و آزمون‌های دوره‌ای به تقویت هوش و مهارت‌های فرزندتان کمک کنید.
رفلکس مورو چیست؟
رفلکس مورو (moro reflex) که به رفلکس استارتل نیز معروف است، همانند هر رفلکس دیگری یک واکنش یا پاسخ غیرارادی به یک محرک است. در سیستم عصبی، بدن ما ابتدا یک محرک حسی مانند لمس یا بینایی را دریافت کرده، سپس پیام عصبی تولید شده و به مغز می‌رود. مغز این پیام را پردازش کرده و یک پاسخ برای آن طراحی می‌کند، مثلاً ما وقتی چیزی را می‌بینیم، ممکن است پاسخ ما حرکت به سمت آن جسم باشد.
این فرایند همیشه پاسخگوی نیازهای ما نیست. در برخی موارد، نیاز است که ما پاسخ بسیار سریع‌تری به یک محرک بدهیم؛ مثلاً وقتی دستمان به یک جسم داغ می‌خورد، به صورت ناخودآگاه دستمان را عقب می‌کشیم. برای انجام این کار، پیام عصبی تنها به نخاع رفته و پاسخ ایجاد می‌شود. به همین دلیل، پس از انجام این رفلکس‌ها، به آن‌ها آگاه می‌شویم و رفلکس‌ها بسیار سریع اتفاق می‌افتند. پس سیستم عصبی ما برای رفع خطرات احتمالی، مسیرها و پاسخ‌هایی را طراحی کرده است که ما به آن‌ها رفلکس می‌گوییم. ما از بدو تولد و در دوران نوزادی، رفلکس‌هایی داریم که بسیاری از آن‌ها با افزایش سن از بین می‌روند. در ادامه، به معرفی مهم‌ترین این رفلکس‌ها می‌پردازیم.
انواع رفلکس‌های کودکان
رفلکس‌ها در کودکان به دو دسته‌ی رفلکس‌های بدوی و رفلکس‌های پایدار تقسیم می‌شوند.
رفلکس‌های بدوی شامل موارد زیر هستند و تا یک سالگی برطرف می‌شوند.
1. رفلکس مورو
رفلکس moro با نام رفلکس وحشت‌زدگی یا رفلکس استارتل نیز شناخته می‌شود. محرک رفلکس مورو چیست؟ در این رفلکس وقتی کودک صدای بلندی می‌شنود یا یک حرکت ناگهانی مانند خالی شدن زیر سر یا بدن را احساس می‌کند، کمر و بدن خود را به سمت بیرون قوس داده و دست‌ها و پاهای خود را از هم باز می‌کند. ممکن است چهره‌ی نوزاد در رفلکس مورو، حالت گریه نیز به خود بگیرد. معمولاً درمان رفلکس مورو ضرورتی ندارد و به مرور رفع می‌شود. رفلکس مورو تا قبل از شش ماهگی از بین می‌رود.
2. رفلکس بابنسکی
در این رفلاکس مورو، اگر کف پای نوزاد را از پاشنه به سمت انگشت کوچک و سپس به سمت انگشت شست تحریک کنید، نوزاد انگشت شست و پا را به داخل جمع کرده و سایر انگشتانش را از هم باز می‌کند. این رفلکس نیز تا سن یک سالگی از بین می‌رود و باقی ماندن آن، نشانه‌ی وجود مشکل است.
3. رفلکس درجا قدم زدن
در این رفلکس، اگر نوزاد خود را به صورت ایستاده نگه دارید و کف پای او سطح سفتی را لمس کند، گام برمی‌دارد و پای خود را روی سطح مورد نظر می‌گذارد. این رفلکس تا قبل از سه ماهگی از بین می‌رود.
4. رفلکس جستجو یا روتینگ (رفلکس rooting)
در این رفلکس، اگر با انگشت یا نوک سینه‌ی خود، گونه و اطراف دهان فرزندتان را لمس کنید، نوزاد سر خود را به سمت شما می‌چرخاند و دهانش را باز می‌کند تا سینه‌ی مادر را پیدا کرده و شروع به مکیدن کند. این رفلکس مورو نوزادان تا حدود چهار ماهگی و گاه تا 12 ماهگی از بین می‌رود.
5. رفلکس مکیدن
در این رفلکس، اگر انگشت یا نوک سینه‌ی مادر در دهان نوزاد قرار بگیرد، نوزاد شروع به مکیدن می‌کند و هم‌زمان بلع را نیز انجام می‌دهد. این رفلکس نیز معمولاً تا چهار ماهگی از بین می‌رود. این رفلکس ممکن است در هنگام خواب در سن بالاتری از بین برود.
6. رفلکس گالانت
در رفلکس گالانت، اگر کودک را به روی شکم بخوابانید و سپس یک سمت ستون مهره‌های او را از سر به سمت پایین لمس کنید، نوزاد بدن خود را به سمتی که تحریک شده خم می‌کند. این رفلکس حرکتی، در حدود دو ماهگی از بین می‌رود.
7. رفلکس گراسپینگ یا چنگ زدن (رفلکس grasping)
در رفلکس چنگ زدن یا گراسپینگ، اگر یک جسم مانند انگشت را در کف دست کودک قرار دهید، به آن چنگ زده و آن را محکم نگه می‌دارد. رفلکس گراسپینگ تا قبل از یک سالگی از بین می‌رود. رفلکس چنگ زدن در پای نوزاد نیز دیده می‌شود و با لمس چیزی مانند انگشت، انگشتان پای خود را به سمت پایین خم می‌کند. حرکات این رفلکس تا قبل از یک سالگی از بین می‌رود.
8. رفلکس خزیدن
در این رفلکس، وقتی کودک به صورت دمر قرار می‌گیرد، تمایل دارد با خزیدن و حرکت دست‌ها و پاها جلو برود. این رفلکس تا سن سه تا چهار ماهگی مهار می‌شود.
9. رفلکس چشم عروسکی
در این رفلکس، اگر نوزاد را به حالت طاق باز و به پشت بخوابانید و سر او را به سمت چپ و راست بپرخانید، چشمان کودک به همراه سر حرکت نکرده و ثابت می‌مانند. این رفلکس تا سن سه تا چهار ماهگی یا زودتر از بین می‌رود.
10. رفلکس تونیک گردن نامتقارن
در این رفلکس وقتی که کودک به پشت خوابیده است، سر او به یک سمت خم می‌شود. در این حالت، دست و پای همان سمتی که سر خم شده از هم باز می‌شوند و دست و پای سمت مقابل جمع می‌شوند. همچنین کودک دستان خود را جمع می‌کند. این رفلکس تا سن شش ماهگی برطرف می‌گردد.
11. رفلکس تونیک گردن متقارن
در این رفلکس اگر سر نوزاد خم شود، دست‌ها خم و پاها کشیده می‌شوند. برعکس اگر سر نوزاد کشیده شود، دست‌ها کشیده و پاها خم می‌شوند. این رفلکس تا شش ماهگی مهار می‌شود.
12. رفلکس بیرون اندازی
در این رفلکس وقتی چیزی روی زبان نوزاد قرار می‌گیرد، با تف کردن سعی می‌کند آن را بیرون اندازد.
13. رفلکس گلابلا
در این رفلکس، نوزاد در واکنش به ضربه‌ی ملایم به ناحیه‌ی میانی پیشانی، چشمان خود را می‌بندد تا آسیبی به آن‌ها وارد نشود.
14. رفلکس پرز
در این رفلکس، وقتی ستون فقرات نوزاد در حالت خوابیده به شکم، از پایین به سمت بالا لمس می‌شود، کودک گریه کرده و هم‌زمان سر خود را به سمت عقب می‌برد. این رفلکس تا قبل از شش ماهگی از بین می‌رود.
15. رفلکس placing یا قرار دادن
در این رفلکس، وقتی کودک به حالت طاق‌باز یا نشسته قرار می‌گیرد، اگر با یک شیء سخت پشت دست یا ساق او را تحریک کنید، اندام خود را جمع می‌کند. این رفلکس تا شش ماهگی از بین می‌رود.
رفلکس‌های پایدار شامل موارد زیر بوده و تا پایان عمر ادامه دارند.
1. رفلکس خمیازه
با نیاز بیشتر به هوا و اکسیژن، نوزاد خمیازه می‌کشد.
2. رفلکس مردمک
در این رفلکس، قطر مردمک با تابش نور کم شده و در نور کم مردمک باز می‌شود.
3. رفلکس سرفه
با ورود ماده‌ی محرک به مسیر هوایی تحتانی، نوزاد سرفه می‌کند.
4. رفلکس عطسه
اگر مسیر هوایی فوقانی تحریک شود، نوزاد عطسه می‌کند.
5. رفلکس عق زدن
در این رفلکس با تحریک قسمت تحتانی گلو یا کام، نوزاد عق می‌زند.
6. رفلکس پلک زدن
در این رفلکس قبل از تماس چیزی با چشم، چشم‌ها بسته می‌شوند.
7. رفلکس بلعیدن
در این رفلکس وقتی چیزی به قسمت خلفی دهان می‌رسد، بلعیده می‌شود.
عوارض باقی ماندن رفلکس مورو در اطفال
رفلکس‌ها، نشانه‌ی رشد و تکامل سیستم عصبی هستند و اگر باقی بمانند و در سن مناسب خود از بین نروند، نیاز به بررسی دارند. پایدار ماندن یک یا چند رفلکس، نشانه و علامت وجود یک بیماری است و باید بررسی‌های بیشتر برای کودک انجام شود. همچنین در مواردی ممکن است مسائلی مانند عوارض استرس در بارداری یا پس از آن، عدم حرکت جنین در رحم، عدم حرکت کافی جهت رشد سیستم عصبی، آسیب و ضربه به سر نوزاد و موارد دیگر تاخیر در رشد موجب پایدار ماندن رفلکس‌ها به صورت خفیف شوند. اگر رفلکس‌های بدوی مانند رفلکس مورو در نوزاد باقی بمانند، سلامت سیستم عصبی کودک باید توسط پزشک متخصص اطفال بررسی گردد.
رفلکس مورو در خواب
با توجه به این‌که رفلکس مورو مانند سایر رفلکس‌ها کاملاً غیرارادی است، امکان دارد شما این رفلکس و سایر رفلکس‌ها را وقتی که نوزاد در خواب است نیز ببینید. این موضوع طبیعی بوده و نگران‌کننده نیست.
علت‌های عدم وجود رفلکس مورو در نوزادان
دلایل زیر ممکن است موجب عدم وجود یا نامتقارن بودن رفلکس مورو شوند:
- عوارض نارس بودن نوزاد
- آسیب مغز یا نخاع هنگام تولد
- مشکلاتی در تشکیل شدن مغز به صورت کامل
- آسیب اعصاب شبکه گردنی و بازویی حین یا پس از تولد
- عفونت
- کمبود اکسیژن طولانی‌مدت
- خونریزی داخل مغزی
- ضعف عضلانی به هر دلیلی
- فلج مغزی
- سایر بیماری‌های مربوط به اعصاب
در صورت عدم وجود رفلکس مورو در نوزادان یا در موارد شک به آسیب، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. البته پزشک پس از تولد، تمامی رفلکس‌های نوزادی از جمله رفلکس مورو را بررسی کرده و از سلامت او اطمینان حاصل می‌کند.
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.