آمبولی ریه در بارداری | علائم، علت و روش‌های درمان آن

آمبولی ریه عارضه‌ای بسیار خطرناک است که طی آن یک شریان در ریه‌ها توسط لخته‌هایی که از سایر نقاط بدن و از طریق جریان خون جابه‌جا شده‌اند، مسدود می‌شود و عوارضی از جمله تنگی نفس، درد قفسه سینه به ویژه در هنگام تنفس، سرفه خونی و حتی مرگ به همراه دارد. وقوع این عارضه در دوران بارداری می‌تواند بسیار خطرناک باشد‌.‌ در ادامه بیشتر در مورد دلایل و روش‌های درمان آمبولی ریه در بارداری توضیح خواهیم داد.

با نصب اپلیکیشن گهواره، می‌توانید به صورت هفتگی روند بارداری خود را پیگیری کرده و به اطلاعات تخصصی در مورد رشد جنین، سلامت مادر و توصیه‌های تغذیه‌ای دسترسی داشته باشید. این برنامه زمان آزمایش‌ها و غربالگری‌های ضروری دوران بارداری را به شما یادآوری می‌کند و با امکان ثبت و پایش وزن بارداری، می‌توانید وضعیت خود را با نمودار استاندارد مقایسه نمایید. همچنین هر روز پیام‌های مشاوره‌ای متناسب با سن بارداری دریافت خواهید کرد که به شما کمک می‌کند دوران بارداری سالم و آگاهانه‌ای را تجربه نمایید.

بیماری آمبولی ریه چیست؟

آمبولی ریه در بارداری چیست؟ در بالا توضیح دادیم منظور از آمبولی، حرکت یک لخته خون به سمت شریان‌های ریوی است که ضمن مسدود کردن آن منجر به بروز مشکلات بسیار خطرناکی از جمله مرگ مادر می‌شود. 

بارداری به طور کلی با افزایش عوامل لخته کننده مانند تغییرات هورمونی و جریان خون و کاهش جریان در وریدهای رحم همراه است که منجر به ایجاد لخته‌های خون در پا می‌شود. گاهی یک لخته از قسمت پا آزاد شده و به سمت ریه‌ها می‌رود، که آنگاه می‌تواند زمینه‌ساز وضعیت اورژانسی آمبولی ریه شود.

با اپلیکیشن گهواره، هفته به هفته بارداریت رو دنبال کن.

نصب اپلیکیشن گهواره

علت آمبولی ریه در بارداری

آمبولی در دوران بارداری بیشتر از حرکت لخته خونی که در یک سیاهرگ عمیق در بازو، ساق پا یا لگن وجود دارد ایجاد می‌شود. متخصصان پزشکی از این لخته‌ها به عنوان ترومبوز ورید عمقی یا DVT یاد می‌کنند. بارداری باعث تغییر در هورمون‌ها و جریان خون می‌شود که هر دوی آنها خطر ابتلا به آمبولی ریه در حاملگی را افزایش می‌دهند.

ارتباط واریس با بروز آمبولی

یکی از دلایل تقویت کننده بروز آمبولی ریه در دوران بارداری وجود واریس است. رگ‌های واریسی خطر ابتلا به آمبولی ریه را افزایش می‌دهند زیرا تجمع خون در رگ‌های آسیب‌دیده یا ضعیف بیشتر است و همین موضوع منجر به آهسته‌تر شدن جریان خون شده و احتمال تشکیل لخته را افزایش می‌دهد.

علائم آمبولی ریه در بارداری

متاسفانه تشخیص علائم آمبولی در بارداری مشکلاتی به همراه دارد. زیرا شایع‌ترین نشانه‌های آمبولی ریه در بارداری شامل تنگی نفس، درد قفسه سینه و تورم پا است که جزو علائم عمومی بارداری نیز محسوب می‌شوند که همین موضوع تشخیص اینکه آیا این علامت نتیجه آمبولی ریه در بارداری است یا تنها علائم رایج بارداری است را دشوار می‌کند. سایر علائم هشدار دهنده آمبولی ریه عبارتند از:

• احساس اضطراب
• احساس سرگیجه، سبکی سر، یا غش
• ضربان قلب نامنظم
• تپش قلب
• سرفه شدید یا سرفه خونی
• عرق کردن

برای آنکه آمبولی ریه در بارداری به طور قطعی تعیین شود نیاز به انجام تست‌های تشخیصی است.

تشخیص آمبولی ریه در بارداری  

تست‌های زیادی برای تشخیص آمبولی ریه در بارداری وجود دارد که به پزشک در تشخیص علت علائم کمک می‌کند. قبل از انجام آزمایش‌های تشخیصی عینی برای بررسی آمبولی ریه در بارداری، یک رادیوگرافی قفسه سینه باید انجام شود. رادیوگرافی قفسه سینه می‌تواند سایر آسیب‌شناسی‌ها مانند ذات الریه یا پنوموتوراکس را که ممکن است علائم آمبولی ریه را تقلید کند، رد کند. تست‌های تشخیصی برای آمبولی عبارتند از:

تست سی تی آنژیوگرافی ریه CTPA

این تست به دلیل دقت تشخیصی و دسترسی بالا، به استاندارد طلایی جدید برای تشخیص آمبولی ریه در بارداری تبدیل شده است و پرکاربردترین تست در عمل بالینی محسوب می‌شود.

تست دی دایمر

 آزمایش d dimer نوعی آزمایش خون است که در آن بررسی می‌شود آیا لخته‌های خون به طور فعال در جایی از سیستم عروقی فرد تشکیل شده‌اند یا خیر. این آزمایش در تشخیص آمبولی ریه و ترومبوز سیاهرگ عمقی سودمند است و همچنین برای تشخیص بیماری‌های دیگری که عامل لخته خون به عنوان یک عامل خطر در آنها نقش دارد نیز استفاده می‌شود.

سطح D-dimer برای آمبولی ریه چقدر است؟ بیماران با سطح D-dimer بیش از 1.96 میلی گرم در لیتر (4 برابر سطح طبیعی) خطر قابل توجهی برای آمبولی دارند. 

عوارض آمبولی ریه در بارداری

آمبولی ریه در دوران بارداری بسیار خطرناک است و با افزایش احتمال سقط جنین و مرگ مادر همراه است. سایر عوارض خطرناک آمبولی ریه عبارتند از:

• ایست قلبی
• ریتم نامنظم قلب
• پلورال افیوژن یا تجمع مایع در غشای اطراف ریه
• فشار خون ریوی، 
• انفارکتوس ریه یا مرگ بافت ریه

ترومبوآمبولی ریوی یک عارضه نادر اما جدی سقط جنین القایی است. از 104 مرگ مرتبط با سقط جنین گزارش شده به مرکز کنترل بیماری در سال 1972 تا 1975، 10 مورد (9.6 درصد) مربوط به آمبولی ریه کشنده بود.

درمان آمبولی ریه در بارداری

درمان آمبولی ریه در دوران بارداری به محض تشخیص علائم و انجام آزمایش اولیه بسیار ضروری است. اولین خط درمانی برای آمبولی ریوی استفاده از داروهای ضدانعقادی مانند آنوکسپارین و هپارین است.

تزریق هپارین با وزن مولکولی کم برای حداقل 3 ماه در بارداری و حداقل تا 6 هفته پس از زایمان ادامه پیدا می‌کند. هپارین با وزن مولکولی پایین بی‌خطر و در درمان و پیشگیری از آمبولی ریه در بارداری موثر است و خطر خونریزی مرتبط با آن کم است. هپارین و انوکسپارین باید به صورت روزانه تزریق شوند و خطری برای جنین ندارند. می‌توانید در مورد نحوه انجام تزریق زیر جلدی در این مقاله بخوانید.

* مقاله آمپول هپارین در بارداری را مطالعه کنید.

اگر وضعیت شدید و تهدید کننده آمبولی ریه در بارداری تایید شود، ترومبولیز فوری باید در نظر گرفته شود. ترومبولیز یا آمبولکتومی جراحی برای زنان باردار مبتلا به آمبولی ریه پرخطر است. این روش درمانی زمانی استفاده می‌شود که خطر مرگ مادر وجود دارد و به کمک جراحی لخته خارج می‌شود‌.

جلوگیری از امبولی در بارداری

برای جلوگیری از آمبولی ریه چه باید کرد؟ همانطور که گفتیم آمبولی عارضه‌ای خطرناک است و تمرکز اصلی بر جلوگیری از بروز آن است نه درمان. دستورالعمل ترومبوآمبولی در بارداری به شما کمک می‌کند از بروز این عارضه جلوگیری کنید: 

• داشتن یک رژیم غذایی سالم سامل یک رژیم غذایی سرشار از آنتی اکسیدان که می‌تواند خطر ایجاد لخته خون را کاهش دهد. غذاهای سرشار از آنتی اکسیدان عبارتند از میوه‌ها، سبزیجات، آجیل، دانه‌ها، روغن زیتون، کاکائو.
• ورزش منظم
• در صورت نشستن یا ایستادن برای مدت طولانی (از جمله در پروازهای طولانی مدت) به طور مرتب دست‌ها و پاهای خود را حرکت دهید.
• مدیریت وزن
• ترک سیگار
• نوشیدن آب فراوان
• اگر سابقه خانوادگی لخته شدن خون دارید با پزشک خود صحبت کنید

پیروی از هرگونه استراتژی پیشگیری از لخته شدن خون باید طبق توصیه پزشک صورت بگیرد.

چه مدت طول می کشد تا پس از آمبولی ریه بهبود پیدا کنم؟

طول بهبودی به شرایط فردی از جمله شدت آمبولی ریه بستگی دارد. پس از آمبولی ریه ممکن است در عرض چند روز پس از درمان احساس بهتری داشته باشید، اگرچه بهبودی کامل ممکن است هفته‌ها یا ماه‌ها طول بکشد. آسیب طولانی مدتی که نیاز به درمان مداوم دارد ممکن است پس از آمبولی ریه رخ دهد، اگرچه این اتفاق نادر است.