ضربه به سر نوزاد چه عواقبی در پی دارد؟
نوزادان به‌طورکلی بسیار بی‌قرار هستند و گاهی ممکن است هنگام خوابیدن یا چرت زدن، از روی تخت سقوط کنند. اگر این اتفاق بیفتد بسیار مهم است که اوضاع را ازنظر هرگونه ضربه به سر نوزاد و دیگر شرایط با دقت ارزیابی کنید. ما روزانه شاهد انواع و اقسام سؤالات مادران در این مورد هستیم، ازجمله افتادن نوزاد با پیشانی، افتادن نوزاد با صورت، ضربه به پشت سر نوزاد و غیره.
اگرچه این اتفاق بسیار ترسناک است و باید تمام تلاشتان را برای پیشگیری از آن بکنید، اما سقوط از تخت و افتادن نوزاد با سر روی فرش و سطوح نرم معمولاً باعث آسیب جدی نخواهد شد. بااین‌حال ممکن است زمین خوردن نوزاد با پشت سر و یا ضربه به ملاج سر نوزاد به‌خصوص در موارد افتادن نوزاد روی سرامیک عوارضی جدی به همراه داشته باشد؛ بنابراین معاینه پزشک بعد از وقوع هر یک از این موارد ضروری می‌باشد. برای اطلاع از اقداماتی که در مورد هرگونه ضربه به سر نوزاد باید انجام شود، آسیب‌های احتمالی و نحوه مراقبت از آن‌ها حتماً این مقاله را بخوانید.
اولین اقدام لازم بعد از خوردن ضربه به سر نوزاد چیست؟
تفاوتی نمی‌کند که ضربه به سر نوزاد 10 روزه خورده باشد یا کودک یک‌ساله و یا حتی بزرگ‌تر؛ درهرحال اگر شاهد هر یک از علائم زیر بودید، بدون اینکه کودک خود را بلند کنید فوراً با اورژانس تماس بگیرید:
- هر زمانی که احساس کردید ضربه محکم و جدی بوده (مثلاً هنگام افتادن نوزاد روی سرامیک )
- از دست دادن هوشیاری
- تنفس غیرطبیعی یا کند
- خونریزی یا نشت مایعات شفاف از بینی یا گوش‌ها
- تغییر در اندازه مردمک چشم
- برآمدگی قسمت نرم سر نوزاد
- تشنج نوزادان
- هرگونه زخم جدی
- استفراغ ناشی از ضربه به سر
- گریه غیرقابل کنترل
- خواب‌آلودگی بیش‌ازحد یا عدم توانایی در بیدار شدن از خواب
- تغییر در الگوهای خوردن یا خواب
- ورم پیشانی کودک در اثر ضربه
جابجایی کودک با آسیب‌دیدگی سر یا ستون فقرات می‌تواند عوارض جدی ایجاد کند؛ اما اگر کودک در مکانی قرار دارد که احتمال آسیب بیشتر وجود دارد، می‌توانید با احتیاط آن‌ها را به‌آرامی به مکانی امن‌تر منتقل کنید.
درصورتی‌که شاهد استفراغ ناشی از ضربه به سر بودید یا کودک دچار تشنج شده بود تا زمان رسیدن اورژانس آن‌ها را به‌آرامی به پهلو بچرخانید. حتماً هنگام چرخاندن آن‌ها، گردن کودک را صاف نگه دارید.
اگر کودک کاملاً هشیار است و ضربه به سر نوزاد جدی نبوده باشد مثلاً در موارد افتادن نوزاد با سر روی فرش یا یک سطح نرم، می‌توانید او را در آغوش بگیرید و آرام کنید. آن‌ها را به‌آرامی بررسی کنید و توجه زیادی به هرگونه برآمدگی، کبودی یا آسیب‌های دیگر در ناحیه سر او داشته باشید. بقیه بدن کودک ازجمله بازوها، پاها، قفسه سینه و پشت را نیز بررسی کنید؛ اما درهرصورت باید در اسرع وقت او را برای معاینه نزد پزشک ببرید.
پیشنهاد می‌کنیم مقاله "نکات مهم در حفظ ایمنی خواب نوزاد" را نیز در وب سایت گهواره بخوانید.
عوارض ضربه به سر نوزاد چیست؟
خیلی از افراد می‌خواهند درباره عوارض ضربه به سر نوزاد بدانند و اینکه آیا اهمیتی دارد که ضربه کدام ناحیه از سر بوده باشد یا نه. به‌عنوان‌مثال آیا عوارض ضربه به پیشانی نوزاد با عوارض ضربه به قسمت نرم سر نوزاد یا پشت سر او تفاوتی دارد؟ در ادامه در این مورد بیشتر صحبت خواهیم کرد.
آسیب‌های احتمالی ناشی از ضربه به سر نوزاد عبارت‌اند از:
ضربه مغزی
ضربه مغزی نوعی آسیب‌دیدگی سر است که در آن بر اثر ضربه واردشده به سر، مغز در جمجمه تکان می‌خورد. تشخیص ضربه مغزی در بزرگ‌سالان نسبتاً ساده است اما اگر مثلاً ضربه به سر نوزاد 1 ماهه خورده باشد، با توجه به اینکه او نمی‌تواند درباره علائم خود صحبت کند، این کار بسیار دشوار است.
به‌طورکلی پزشک با کمک شما بروز هر یک از علائم زیر را بعد از افتادن کودک بررسی خواهد کرد:
- از دست دادن هوشیاری
- گریه بی‌وقفه
- استفراغ ناشی از ضربه به سر
- خواب‌آلودگی بیش‌ازحد
- دوره‌های طولانی سکوت
- امتناع از خوردن
- از دست دادن موقت مهارت‌های اخیراً کسب‌شده
- تحریک‌پذیری
- آسیب‌های پوست سر
پوست سر حاوی رگ‌های خونی کوچک فراوانی است. حتی یک بریدگی یا جراحت جزئی می‌تواند خونریزی زیادی ایجاد کند، بنابراین می‌تواند عارضه را خیلی جدی‌تر از آنچه هست، نشان دهد. گاهی اوقات نیز، خونریزی در داخل و زیر پوست سر باعث ایجاد برآمدگی یا تورم در سر کودک می‌شود که ممکن است چند روز طول بکشد. در بیشتر موارد علت ورم پیشانی کودک در اثر ضربه نیز همین است.
پیشنهاد می‌کنیم مقاله "غلت زدن نوزاد به چه علت و در چه سنی اتفاق می‌افتد؟" را نیز در وب سایت گهواره بخوانید.
شکستگی جمجمه
جمجمه استخوانی است که مغز را احاطه کرده است. شکستن جمجمه هنگام سقوط نوزاد از ارتفاع به‌خصوص در صورت زمین خوردن نوزاد با پشت سر امکان دارد.
علائمی که می‌تواند نشان‌دهنده شکستگی جمجمه در نوزادان باشد، معمولاً شامل موارد زیر است:
- وجود یک بخش فرورفته در سر
- خروج یک مایع روشن از چشم یا گوش
- کبودی در اطراف چشم یا گوش
در صورت بروز هر یک از این علائم، کودک را سریعاً به اورژانس برسانید.
آسیب مغزی
مغز یک ساختار ظریف است که شامل تعداد زیادی از رگ‌های خونی، اعصاب و سایر بافت‌های داخلی است. زمین افتادن نوزاد گاهی اوقات به‌شدت به این ساختارها آسیب می‌رساند.
برای پیشگیری از ضربه به سر نوزاد چه کنیم؟
پیشگیری از افتادن نوزاد و ورود هرگونه ضربه به سر او بهترین و تنها اقدامی است که شما به‌عنوان والدین او می‌توانید انجام دهید. بااین‌حال، حوادث گاهی اتفاق می‌افتند و بسیار مهم است که در چنین شرایطی نیز بتوانید آرامشتان را حفظ کنید و بهترین اقدامات را انجام دهید.
قبل از قرار دادن نوزاد در هر مکانی می‌بایست از قبل از ایمن بودن آن مطمئن باشید؛ جایی را انتخاب کنید که نه امکان سقوط کودک وجود داشته باشد و نه امکان سقوط اشیاء بر روی کودک. هرگز کودک را بدون نظارت، روی تخت بزرگ‌سالان نگذارید، مگر اینکه به کمک چند بالش از نزدیک شدن آن‌ها به لبه تخت جلوگیری شود. حتی اگر خودتان روی تخت می‌خوابید نیز نباید کودک را در کنارتان بخوابانید؛ چراکه ممکن است به‌طور ناخودآگاه باعث افتادن و یا ضربه به سر نوزاد شوید.
همچنین هرگز صندلی کودک را بعد از قرار دادن کودک در آن، در جای مرتفع قرار ندهید. تکان‌ها و حرکات ناگهانی نوزاد یا کودکتان می‌تواند باعث جابه‌جایی و افتادن صندلی شود.
دقت کنید که تخت خواب کودکتان باید دارای تشک و زیر انداز محکم باشد؛ درصورتی‌که بستر کودک نرم باشد می‌تواند کودک را به دام بیندازد و باعث خفه شدن او شود.
پیشنهاد می‌کنیم مقاله "شرایط ایمنی مناسب برای اتاق نوزاد" را نیز در وب سایت گهواره بخوانید.
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.