اندازه طبیعی دهانه رحم در بارداری

اندازه طبیعی دهانه رحم در بارداری در تمام افراد یکسان نیست و نقش بسیار مهمی در زایمان ایفا می‌کند. طول دهانه‌ی رحم به طول انتهایی رحم اشاره دارد. قبل از بارداری، دهانه‌ی رحم شما - قسمت تحتانی رحم که به واژن وصل می شود - بسته، بلند و محکم است. با پیشرفت بارداری، دهانه‌ی رحم به تدریج نرم شده و کاهش می‌یابد و سرانجام با آماده شدن برای زایمان باز می‌شود. اندازه طبیعی دهانه رحم در بارداری، سی میلی‌متر به بالاست و کمتر از آن باعث زایمان زودرس می‌شود. در دوران بارداری، ممکن است کاهش طول دهانه‌ی رحم خیلی سریع آغاز شود که خطر زایمان زودرس را افزایش می‌دهد. زایمان زودرس زایمانی ست که بین هفته‌ی 20 تا 36 آغاز می‌شود. وقتی زایمان زودرس اتفاق می‌افتد، خطرات سلامتی برای کودک شما بیشتر می‌شود.

طول سرویکس و اندازه طبیعی دهانه رحم در بارداری

یک مطالعه نشان داد که در هفته 24 بارداری، متوسط طول دهانه‌ی رحم 3.5 سانتی‌متر است. وقتی طول دهانه‌ی رحم کمتر از 2.2 سانتی‌متر باشد، زنان با احتمال 20 درصد زایمان زودرس روبرو هستند. مطالعه‌ی دیگری نشان می‌دهد وقتی طول دهانه‌ی رحم 1.5 سانتی‌متر یا کمتر اندازه‌گیری شود، خطر تولد زودرس خود به خود تقریباً 50 درصد است. طول گردن رحم با پیشرفت بارداری کوتاه می‌شود، اما طول 3.0 سانتی‌متر تا 3.5 سانتی‌متر تا هفته 32 تا 36 انتظارش نمی‌رود.

• در هفته‌های 16 تا 20 هفته، اندازه طبیعی دهانه رحم در بارداری 4.0 تا 4.5 سانتی‌متر است
• در هفته‌های 24 تا 28 هفته، اندازه طبیعی دهانه رحم در بارداری 3.5 تا 4.0 سانتی‌متر است
• در هفته‌های 32 تا 36 هفته ،اندازه طبیعی دهانه رحم در بارداری 3.0 تا 3.5 سانتی‌متر است

اگر سونوگرافی نشان می‌دهد که طول دهانه‌ی رحم بین 25 تا 29 میلی‌متر است، پزشک ممکن است سونوگرافی‌های مکرر را برای نظارت بر طول دهانه‌ی رحم توصیه کند. اگر طول دهانه‌ی رحم شما قبل از 24 هفته بارداری کمتر از 25 میلی‌متر (گردن رحم کوتاه) باشد و چند قلو حامله نباشید، پزشک ممکن است از بخیه یا نوار مصنوعی برای تقویت دهانه‌ی رحم (دهانه رحم) استفاده کند.اگر سابقه‌ی قبلی زایمان زودرس دارید، ممکن است پزشک در مورد مزایای احتمالی تزریق پروژسترون برای کاهش خطر تولد دیگر نارس صحبت کند. به خاطر داشته باشید که تحقیقات در مورد استفاده از تزریق پروژسترون در حال انجام است.

تفاوت طول سرویکس در سونو شکمی و واژینال

بیشتر پزشکان در حدود هفته‌ی بیستم، برای شما سونوگرافی شکمی برنامه‌ریزی می‌کنند. از سونوگراف بخواهید که در آن زمان به طول دهانه‌ی رحم شما توجه کند و آن را برای خودتان نیز یادداشت کنید. اگر طول سرویکس زیر 4 سانتی‌متر باشد، از سونوگراف بخواهید که سونوگرافی خارج واژینال انجام دهد تا اندازه‌گیری دقیق‌تری داشته باشد. طول کم دهانه‌ی رحم بین هفته‌ی 20 تا 24 بهترین پیش‌بینی‌کننده‌ی زایمان زودرس است:

• طول کمتر از 1 سانتی‌متر: میانگین سن تولد در هفته‌ی 32 
• طول بین 1 تا 1.5 سانتی‌متر: میانگین سن تولد در هفته‌ی 33 
• طول بین 1.5 تا 2 سانتی‌متر: میانگین سن تولد در هفته‌ی 34 
• طول بین 2 تا 2.5 سانتی‌متر: میانگین سن تولد در هفته‌ی 5/36 

در سونوگرافی خارج واژن می‌توان هم قسمت بالایی و هم بالای دهانه‌‌ی رحم را مشاهده کرد. پزشک شما به کوتاه شدن قسمت بالای دهانه رحم، قیف زدن می‌گوید، زیرا گردن رحم شما شبیه یک قیف به نظر می‌رسد. وسیع‌ترین قسمت قیف نزدیک به رحم شما و باریکترین قسمت به واژن است. هنگامی که دهانه رحم حتی بیشتر کم شود، در سونوگرافی  شبیه به"V" به نظر می رسد، و سپس "U" می‌شود. پس از سونوگرافی خارج واژینال، ممکن است پزشک شما بخواهد معاینه دستی انجام دهد تا ببیند دهانه رحم نرم، نازک یا گشاد شده است یا خیر.

علت کاهش طول سرویکس

علت اصلی کاهش طول سرویکس، نارسایی دهانه‌ی رحم است که به آن دهانه‌ی رحم بی‌کفایت گفته می‌شود. این اتفاق می‌تواند به چند دلیل رخ دهد:

• تروما در ناحیه‌ی گردن رحم (مانند یک عمل جراحی مثل اتساع و کورتاژ - اما توجه داشته باشید، این  اتفاق نادر است)
• آسیب به گردن رحم در زایمان‌های سخت قبلی
• استفاده از داروی هورمونی دی اتیل استیلسترول 
• پارگی گردن رحم

کاهش طول دهانه‌ی رحم می‌تواند مادرزادی هم باشد.

راه‌های افزایش طول سرویکس در بارداری

خبر خوب برای شما و نوزاد این است که - به محض اطلاع پزشک از کوتاهی دهانه‌ی رحم – درمان‌هایی وجود دارد که می‌تواند تا حد امکان به تاخیر در زایمان کمک کند.

1. سرکلاژ دهانه‌ی رحم: این روش در اصل یک بخیه‌ی قوی است که دهانه‌ی رحم را می‌بندد. اگر در گذشته با دهانه‌ی رحم کوتاه مشکل داشتید، اگر دهانه‌ی رحم شما کمتر از 25 میلی‌متر باشد، یا اگر بی‌کفایتی گردن رحم دارید، پزشک ممکن است برای جلوگیری از سقط جنین و نگه داشتن کودک، در اوایل سه ماهه‌ی دوم از این روش استفاده کند. انجام این روش ایمن و موقتی ست. از هفته‌ی 36 تا 38، پزشک برای زایمان بی‌خطر، بخیه را برمی‌دارد. و به یاد داشته باشید 37 هفته، یک دوره‌ی کامل بارداری محسوب می‌شود.
2. پروژسترون: اگر ریسک بالای زایمان زودرس وجود داشته باشد، پزشک ممکن است پروژسترون را به عنوان تزریق یا شیاف واژینال تجویز کند. در 2 کارآزمایی بالینی که در یک مطالعه‌ی معتبر به عنوان منبع ارجاع شده است، پروژسترون در کاهش زایمان زودرس مؤثر بود. در حقیقت، برای زنانی که قبلاً زایمان زودرس داشته‌اند، پروژسترون در بارداری بعدی میزان بروز مجدد این اتفاق را به میزان پنجاه درصد کاهش می‌دهد. بنابراین، پروژسترون می‌تواند خطر ابتلا به زایمان زودرس و خودبخود را در صورت داشتن دهانه‌ی رحم کوتاه، کاهش دهد - و بنابراین کودک را طولانی‌تر در رحم نگه دارید. استفاده از پروژسترون برای این موضوع هنوز تحت مطالعه قرار دارد.
3. پساری: پساری، یک جایگزین جدیدتری برای سركلاژ و پروژسترون محسوب می‌شود. پساری یک حلقه‌ی کوچک است که برای گردن دهانه‌ی رحم و بستن آن طراحی شده است و قرارگذاری آن به هیچ جراحی نیاز ندارد. یک منبع مطالعه‌ی معتبر که سرولاژ و پساری را مقایسه کرده است، به این نتیجه رسیده که در صورت وجود شرایط قیفی در رحم، استفاده از پساری بهتر است. ممکن است شما یک دهانه‌ی رحم کوتاه بدون قیفی شدن داشته باشید. اما محققان گفتند كه برای استفاده از پساری تحقیقات بیشتری لازم است. در صورت داشتن دهانه‌ی رحم کوتاه، از پزشک خود در مورد استفاده از این گزینه بیشتر سوال کنید.
4. استراحت: گاهی اوقات ، پزشک ممکن است استراحت (یا استراحت لگنی) را توصیه کند و دهانه‌ی رحم کوتاه را تحت نظارت قرار دهد. استراحت می‌تواند معنای مختلفی داشته باشد، از خودداری از هرگونه رابطه‌ی جنسی و فعالیت شدید  گرفته تا استراحت کامل، که تنها به استفاده از دستشویی و خوردن و خوابیدن محدود می‌شود. تحمل این شرایط دشوار است، اما این روش مورد آزمایش قرار گرفته و مشخص شده است که واقعاً می‌تواند به تأخیر در تولد تا پایان مدت یا تا زمانی که سایر اقدامات لازم انجام شود، کمک کند.

نشانه‌های باز شدن دهانه رحم در بارداری

حالا که اندازه طبیعی دهانه رحم در بارداری را می‌دانید باید مراقبت نشانه‌هایی مبنی بر باز شدن آن نیز باشید. همانطور که می‌دانید باز شدن دهانه‌ی رحم یکی از نشانه‌های شروع زایمان است اما این باز شدن چه علائمی دارد:

صداهای بلند از واژن: صداهای بلند و به همراه درد در هفته‌های آخر بارداری برای بسیاری از خانم‌ها رخ می‌دهد. این درد می‌تواند ناشی از فشار سر کودک در لگن باشد. این اتفاق به اعصاب فشار می‌آورد و باعث ایجاد صدای بلند و درد می‌شود. اتساع دهانه‌ی رحم نیز می‌تواند باعث درد شدید واژن شود.

خون: اگر می‌بینید که مخاط‌های قهوه‌ای یا صورتی رنگ شده روی لباس‌زیرتان ظاهر می‌شود، این می‌تواند یک علامت اولیه‌ی اتساع دهانه‌ی رحم باشد. در دوران بارداری، در دهانه‌ی رحم مهر و مومی به نام مخاط پلاگین تشکیل می‌شود. این مخاط، مانع از عبور باکتری‌ها به واژن و ایجاد عفونت می‌شود. نازک شدن دهانه‌ی رحم باعث شکسته شدن رگ‌های خونی می‌شود. این اتفاق باعث مشاهده‌ی مخاط صورتی یا قهوه‌ای می‌شود.

گرفتگی و کمردرد: اگر گرفتگی دارید، دقیقاً بالای استخوان لگن، این می‌تواند نشانه‌ای باشد که دهانه‌ی رحم شما در حال نرم شدن است. ممکن است چیزی مانند دردهای دوران پریودی را احساس کنید. همچنین ممکن است در قسمت تحتانی کمر احساس درد شدید کنید که در فواصل منظم به وجود می‌آید. این اتفاق می‌تواند نشانه‌ی شروع انقباضات زایمان باشد!

عدم توانایی حرف زدن: در ابتدای باز شدن دهانه‌ی رحم، می‌توانید صحبت کنید و حرکت کنید. با بزرگتر شدن دهانه‌ی رحم، انقباضات شدیدتر می‌شوند. به این مرحله از زایمان، مرحله‌ی زایمان فعال گفته می‌شود. به زودی نمی‌توانید در حین انقباض صحبت کنید، حتی اگر واقعاً بخواهید. هرچه دهانه‌ی رحم شما نرم‌تر شود، بیشتر به این حالت دچار می‌شوید.

خط بنفش: ممکن است مانند داستان‌های قدیمی به نظر برسد اما خط بنفش روشی برای اندازه‌گیری اتساع دهانه‌ی رحم است که محققین نیز آن را تایید می‌کنند. خط بنفش دقیقاً همان چیزی است که از نامش پیداست. با حرکت سر کودک به پایین، خط بنفش یا قهوه‌ای مایل به قرمز از قسمت مقعد به بالای شکاف باسن ایجاد می‌شود. طول خط با اتساع دهانه‌ی رحم ارتباط دارد و در بیشتر خانم‌ها وجود دارد. اگر بخواهید این خط را بررسی کنید، به یک دستیار یا یک آینه نیاز دارید.

 بررسی دهانه‌ی رحم: بدیهی‌ترین راه برای اطلاع از اندازه طبیعی دهانه رحم در بارداری و اتساع دهانه‌ی رحم، انجام معاینه‌ی دهانه‌ی رحم است. اما این لزوماً ساده‌ترین راه نیست. در این حالت شما به پشت دراز می‌کشید و پزشک دو انگشت خود را وارد واژن می‌کند. اگر این کار توسط کسی که دهانه‌ی رحم شما را در طول بارداری بررسی نکرده باشد انجام شود، نتایج معمولاً متناقض خواهد بود. بررسی‌های دهانه رحم یک بخش معمول از مراقبت‌های دوران بارداری است اما به این معنی نیست که آنها اجباری هستند.