آمپول هپارین در بارداری | موارد مصرف و عوارض دارو برای مادر و جنین
دوران بارداری دوران بسیار حساسی است. بسیاری از مشکلاتی که قبل از این دوران با آنها در صلح زندگی می‌کردید، اکنون ممکن است برای شما و جنین خطر آفرین باشند. از این رو ممکن است داروهای خاصی برایتان در این دوران تجوز شود. یکی از این داروها، هپارین است که به دلیل خواص ضدانعقادی خود معروف است. در این مقاله از گهواره قصد داریم در مورد علت استفاده آمپول هپارین در بارداری و عوارض و شیوه‌ی تزریق این دارو بیشتر توضیح دهیم.
علت تجویز آمپول هپارین در بارداری چیست؟
نقش آمپول هپارین در بارداری چیست؟ تجویز آمپول هپارین در بارداری برای چیست؟ هپارین سدیم (heparin sodium) متعلق به گروهی از داروها موسوم به داروهای ضد انعقاد است. داروهای ضد انعقاد با کاهش توانایی لخته شدن خون شما کار می‌کنند و به توقف تشکیل لخته در رگ‌های خونی کمک می‌کنند. داروهای ضد انعقاد گاهی رقیق کننده خون نیز نامیده می‌شوند، اگرچه آنها در واقع خون را رقیق نمی‌کنند. هپارین لخته‌های خونی را که قبلاً تشکیل شده‌اند حل نمی‌کند، اما می‌تواند از بزرگ‌تر شدن لخته‌های تشکیل‌شده و ایجاد مشکلات جدی جلوگیری کند. آمپول هپارین برای جلوگیری از سقط جنین مرتبط با آنتی‌بادی‌های آنتی‌فسفولیپید نیز تجویز می‌شود.
گاهی تزریق آمپول هپارین در بارداری دوقلو نیز ممکن است به دلیل عدم خونرسانی کافی به یکی از جنین‌ها رخ دهد. زدن آمپول هپارین در بارداری برای پیشگیری و درمان بیماری‌های ناشی از لخته شدن خون مانند بیماری‌های خاص عروق خونی، قلب و ریه استفاده می‌شود. همچنین برای جلوگیری از تشکیل لخته‌های خون در حین جراحی، دیالیز یا انتقال خون استفاده می‌شود. تزریق هپارین ممکن است برای درمان سایر شرایطی که در بالا ذکر نشده است استفاده شود. پزشک شما می‌تواند در مورد شرایط خاصی که برای آن تزریق هپارین برای شما تجویز شده است به شما بگوید. این دارو فقط با نسخه پزشک در دسترس بوده و اعتیادآور نیست. ممکن است برای شما در شرایط گفته شده، انوکساپارین تجویز شده باشد که همان "هپارین با وزن مولکولی پایین" است.
چه کسانی نمی‌توانند از هپارین استفاده کنند؟
صرف نظر از کاربرد آمپول هپارین در بارداری هرکسی نمی‌تواند از آن استفاده کنند. این افراد عبارتند از:
- بیماری‌های دارای خونریزی دارید یا رگ‌های خونی شما مشکلاتی دارد
- تعداد پلاکت خون پایین دارید
همچنین اگر به هر دارویی یا بعضی مواد غذایی خاص، مواد نگهدارنده یا رنگ‌ها حساسیت دارید پزشک را مطلع کنید. زدن آمپول هپارین در حاملگی حتماً باید با تجویز پزشک باشد زیرا استفاده‌ی خودسرانه از این دارو می‌تواند باعث زایمان زودرس شود یا به جنین آسیب برساند. استفاده از این دارو در شیردهی نیز مانند هر زمان دیگر، بدون تجویز پزشک ممنوع است. در این مقاله بیشتر در مورد داروهای مجاز و غیرمجاز شیردهی بخوانید. افرادی که به بیماری‌های زیر مبتلا هستند نمی‌توانند از فواید آمپول هپارین در بارداری بهره‌مند شود:
- مشکلات قلبی یا فشار خون بالا
- بیماری‌های خونی یا مشکلات خونریزی
- زخم معده
- بیماری کبد
- بیماری کلیوی
تداخلات داروی هپارین
برخی از داروها می‌توانند با تاثیر آمپول هپارین در بارداری تداخل داشته باشند. از این رو اگر دارویی مصرف می‌کنید باید پزشک را در جریان بگذارید. به طور ویژه داروهای زیر بخشی از داروهایی هستند که با هپارین تداخل دارند. (توجه کنید که این لیست کامل نیست و تنها به بعضی داروها اشاره شده است):
- داروهای تسکین دهنده درد مانند آسپرین و ایبوپروفن
- داروهایی برای مشکلات قلب و گردش خون مانند دیژیتال، گلیسریل تری نیترات، دی پیریدامول و اپوپروستنول
- داروهای تب یونجه مانند آنتی هیستامین
- داروهای آرتریت روماتوئید مانند هیدروکسی کلروکین
- داروهای ضد التهابی مانند ایندومتاسین و فنیل بوتازون
- نیکوتین
- داروهای ضد انعقاد مانند آپروتینین، وارفارین، دکستران، آبسیکسیماب، اپتی فیباتید، تیروفیبان، استرپتوکیناز، اوروکیناز یا آلتپلاز
- داروهایی که باعث افزایش حجم ادرار می‌شوند (ادرار آورها) مانند اسپیرونولاکتون، تریامترن و آمیلوراید
- مکمل‌های پتاسیم از جمله جایگزین‌های نمک حاوی پتاسیم
- داروهای درمان نقرس مانند پروبنسید
* حتما بخوانید: تزریق آمپول پروژسترون در بارداری چه زمانی ضرورت دارد و عوارض آن چیست؟
طریقه تزریق آمپول هپارین در بارداری
محل تزریق آمپول هپارین می‌تواند در عضله‌ی دست و پا باشد اما محل اصلی، دور ناف است. این تزریق به صورت تزریق زیر جلدی انجام می‌شود. برای تزریق می‌توانید بخشی از پوست دور ناف را با نیشگون در دست بگیرید. محل را با پنبه الکلی ضدعفونی کنید. آمپول را با زاویه 30 درجه وارد پوست کرده و تزریق کنید. طرز زدن آمپول هپارین در بارداری ممکن است کمی دردناک به نظر برسد اما حقیقت این است که به هیچ عنوان چنین نیست و شما درد بسیار ناچیزی حس می‌کنید، مگر آنکه نقطه‌ی اشتباهی تزریق کنید.
بهترین بخش برای تزریق در شعاع 10 سانتی متری از ناف است. از آنجایی که هپارین به صورت روزانه باید تزریق شود برای آنکه محل تزریق کبود نشود، بهتر است در جهت چرخش عقربه‌های ساعت محل تزریق را تغییر دهید تا محل تزریق دیروزی فرصت بهبودی پیدا کند. نوک سوزنی که برای تزریق هپارین انتخاب می‌کنید می‌تواند بسیار کوچک باشد. برای مثال می‌توانید از سرنگ‌های تزریق انسولین استفاده کنید.
سوزن‌ها در عمق زیادی فرو نمی‌روند و خطری جنین را تهدید نمی‌کند. تزریق به صورت زاویه‌ی 30 درجه بسیار مهم است اگر زاویه‌ی سر سرنگ و بدن خیلی کم باشد، مایع تزریق شده زیر پوست تجمع پیدا کرده و پوست باد می‌کند. همچنین در صورت تزریق روی رگ ممکن است شاهد کبودی باشید. اگر در مورد نحوه تزریق امپول هپارین در بارداری هرگونه سوالی دارید از پزشک خود بپرسید.
* بیشتر بخوانید: نحوه انجام تزریق زیر جلدی برای خود و سایرین
آمپول هپارین تا چند ماهگی باید تزریق شود؟
زمان آغاز و زمان قطع آمپول هپارین در بارداری بسته به دلیل تجویز برای فرد می‌تواند متفاوت باشد. برای بعضی افراد تجویز آمپول هپارین در بارداری می‌تواند از اوایل بارداری انجام شود و بعضی از میان بارداری و بعضی حتی بعد از زایمان تجویز آن را شروع می‌کنند. نکته‌ی مهم این است که تزریق این آمپول به هیچ عنوان نباید به صورت خودسرانه قطع شود زیرا منجر به بروز مشکلاتی از جمله ایجاد لخته بر سر راه جفت و سقط جنین می‌شود.
تزریق آمپول هپارین در اوایل بارداری باشد یا تزریق آمپول هپارین در ماه آخر بارداری تماماً با نظر پزشک انجام می‌شود.
عوارض آمپول هپارین در بارداری چیست؟
اگر در حین مصرف آمپول هپارین برای رشد جنین احساس خوبی ندارید، در اسرع وقت به پزشک خود اطلاع دهید. همچون دیگر داروها، هپارین می‌تواند عوارض جانبی ایجاد کند. در صورت بروز، بیشتر آنها به احتمال زیاد جزئی یا موقت هستند. با این حال، برخی ممکن است جدی و خطرناک باشند و نیاز به مراقبت پزشکی داشته باشند. با این حال نیازی نیست از عوارض جانبی این دارو نگران شوید زیرا ممکن است هیچکدامشان را تجربه نکنید. در صورت مشاهده هر یک از موارد زیر در اسرع وقت به پزشک یا پرستار خود اطلاع دهید:
- تغییر رنگ پوست یا درد در اطراف محل تزریق
- تب
- لرز
- آبریزش بینی
- اشک چشم
- تهوع و استفراغ
- سردرد
- خارش
اینها عوارض جانبی هپارین هستند که عمدتاً خفیف و کوتاه مدت‌اند. اما مراقب بعضی مضرات آمپول هپارین در بارداری باشید که می‌توانند خطرناک باشند و در صورت بروز هر یک از موارد زیر فوراً به پزشک یا پرستار خود اطلاع دهید:
- هرگونه تغییر در رنگ پوست یا درد در اطراف محل تزریق، یا شروع به تورم، گرم/قرمز شدن پوست، بی‌حس شدن یا شروع به تاول زدن
- خونریزی یا کبودی راحت‌تر از حالت عادی است. خونریزی بینی بی‌دلیل، خونریزی واژینال، خونریزی از لثه هنگام مسواک زدن
- وجود خون در ادرار یا مدفوع، استفراغ خونی
- افرادی که الکل مصرف می‌کنند، خطر خونریزی بیشتری دارید.
- درد شکم یا معده، درد قفسه سینه، ضربان قلب نامنظم، تند یا تکان دهنده، ضعف یا بی‌حسی عضلات در اندام‌ها، تهوع و استفراغ
- علائم آلرژی مانند بثورات پوستی، خارش، کهیر روی پوست، تورم صورت، لب‌ها، زبان یا سایر قسمت‌های بدن، تنگی نفس، خس خس سینه یا مشکل در تنفس
- بی‌حسی، درد، سوزن سوزن شدن یا ضعف عضلانی، عملکرد غیر طبیعی یا از دست دادن کنترل روده یا ادرار
این عوارض جدی بوده و ممکن است به توجه فوری پزشکی نیاز داشته باشید. سایر عوارض جانبی که در بالا ذکر نشده است نیز ممکن است در برخی از بیماران رخ دهد.
قیمت آمپول هپارین در بارداری
آمپول هپارین نسبت به بسیاری از آمپول‌های مشابه مانند آمپول آنوکساپارین (آمپول آنوکسان) قیمت بسیار مناسب‌تری دارد. بعلاوه زمانی که این امپول را به تجویز پزشک دریافت می‌کنید، بخشی از هزینه توسط بیمه تامین اجتماعی پرداخت می‌شود.
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.