زردی نوزاد چیست؟ تا چند روزگی خطرناک است و چه قدر طول می‌کشد؟

به‌طور معمول، علائم زردی نوزاد معمولاً ۲ الی ۳ روز بعد از تولد ایجاد می‌شود و با یا بدون مداخلات پزشکی، غالباً تا رسیدن نوزاد به دو هفتگی، به صورت خود به خودی درمان و برطرف می‌شود. با این حال، بعضی علائم مانند زردی چشم، ممکن است کمی طول بکشد. در ادامه، بیشتر توضیح می‌دهیم که زردی نوزاد چقدر طول می‌کشد.

با نصب اپلیکیشن گهواره، قد و وزن کودک خود را روی نمودار بررسی کنید و از رشد مناسبش اطمینان یابید. روزانه متناسب با سن کودکتان ، پیام‌های مشاوره‌ تخصصی دریافت کنید و با توصیه‌های تغذیه‌ای و دستور پخت‌های مناسب، تغذیه سالم‌تری برای او فراهم کنید. همچنین، با بازی‌های مناسب و آزمون‌های دوره‌ای به تقویت هوش و مهارت‌های فرزندتان کمک کنید.

زردی نوزاد چیست؟

زردی نوزاد حالتی است که در آن پوست و چشم‌های نوزاد تازه‌متولدشده به دلیل تجمع بیلی‌روبین در خون زرد می‌شود. زردی نوزاد به‌ دلیل وجود میزان بالای هموگلوبین در خون او رخ می‌دهد. هموگلوبین که رنگدانه‌ی قرمز موجود در گلبول‌های قرمز خون است، پس از تجزیه‌، به ماده‌ای به‌نام بیلی‌روبین تبدیل می‌شود. بیلی‌روبین رنگی زرد دارد و باید از طریق عملکرد کبد، از بدن دفع گردد. این ماده زمانی تولید می‌شود که گلبول‌های قرمز که وظیفه‌ی حمل اکسیژن در بدن را دارند، شکسته ‌شوند.

زردی نوزاد یک بیماری شایع است، به ویژه در نوزادانی که قبل از هفته 38 بارداری (نوزادان نارس) متولد شده‌اند و برخی از نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند. زردی نوزاد معمولاً به این دلیل رخ می‌دهد که کبد نوزاد به اندازه کافی بالغ نیست تا از شر بیلی روبین موجود در جریان خون خلاص شود. در برخی از نوزادان، یک بیماری زمینه‌ای ممکن است باعث زردی نوزاد شود.

زمانی که نوزاد حدود 2 هفته دارد، کبد او در پردازش بیلی روبین موثرتر است، بنابراین زردی بدون این‌که هیچ آسیبی ایجاد کند، اغلب تا این سن برطرف می‌شود. در اندک مواردی، زردی می‌تواند نشانه یک عامل زمینه‌ای باشد. خصوصاً اگر زردی اندکی پس از تولد (در 24 ساعت اول) ایجاد شود.

برآورد می‌شود که ۶ نوزاد از هر ۱۰ نوزاد کاملاً ترم، به زردی مبتلا می‌شوند. این در حالی است که در میان نوزادانی که پیش از هفته‌ی ۳۷ بارداری به دنیا می‌آیند، یعنی نوزادان نارس، این میزان به ۸ نوزاد از هر ۱۰ نفر می‌رسد. با این‌که بسیاری از نوزادان به زردی مبتلا می‌شوند، تنها یک نوزاد از هر ۲۰ نوزاد مبتلا، سطح بیلی ‌روبین بالایی دارد که نیازمند درمان پزشکی است. با این حال، در اغلب موارد، فواید شیردهی به‌ مراتب بیشتر از خطرات احتمالی ناشی از زردی است.

به ندرت، سطح بالای بیلی روبین خون به‌طور غیرمعمول، می‌تواند نوزاد تازه متولد شده را در معرض خطر آسیب مغزی قرار دهد، مگر در صورت وجود عوامل خطر خاص برای زردی شدید.

با اپلیکیشن گهواره، هر هفته در جریان تغییرات و نیازهای کودکت قرار بگیر.هر روز یک پیام مشاور متناسب با سن کودکت دریافت کن. قد و وزن کودکت رو هر ماه وارد کن تا بهت بگیم رشد کودکت مناسب هست یا نه.

نصب اپلیکیشن گهواره

زردی نوزاد تا چند روزگی خطرناک است؟

مدت زمان ابتلا به زردی در نوزادان و این‌که زردی نوزاد چند روز طول می‌کشد، به شدت و علت زردی نوزاد بستگی دارد. این زمان معمولاً بین ۳ تا ۱۰ روز است. نوزادانی که چندین روز پس از تولد دچار زردی خفیف می‌شوند، معمولاً نیازی به بستری شدن در بیمارستان ندارند و فقط به نظارت دقیق نیاز دارند. اگر میزان بیلی روبین کودک زیاد است، ممکن است برای چند روز تحت درمان با فوتوتراپی قرار بگیرد. با افزایش سن نوزاد، زردی به‌تدریج کاهش می‌یابد؛ با این حال، نمی‌توان به‌طور قطعی تعیین کرد که زردی تا چند روزگی ممکن است خطرناک باشد. تعیین یک بازه زمانی مشخص، مثلاً تا 5 روزگی، ممکن است این تصور اشتباه را در والدین ایجاد کند که پس از آن، نیازی به پیگیری دقیق وجود ندارد که این امر می‌تواند منجر به سهل‌انگاری و در نهایت وخامت وضعیت سلامت نوزاد شود.

از این‌رو، توصیه می‌شود به‌جای تمرکز بر تعداد روزهای مشخص، همواره وضعیت زردی نوزاد را به ‌دقت زیر نظر داشته باشید. در صورت تداوم یا تشدید علائم، حتماً با پزشک مشورت کرده و تمامی توصیه‌های پزشکی را با دقت دنبال کنید.

زردی نوزاد تا چند درجه خطر دارد؟ سطح بیلی ‌روبین بالاتر از ۱۲ معمولاً نیازمند مداخله درمانی است؛ اما زمانی که این عدد از ۱۷ فراتر رود، خطرناک تلقی می‌شود و مقادیر بالای ۲۰ بسیار پرخطر و نیازمند اقدام فوری پزشکی خواهد بود. با این حال، تا زمانی‌که نوزاد تحت نظر پزشک قرار دارد و سطح بیلی‌روبین به‌صورت منظم پایش و ارزیابی می‌شود، جای نگرانی وجود ندارد، چرا که با اقدامات به‌موقع، روند بهبودی به‌ زودی آغاز خواهد شد.

علائم زردی نوزاد

زردی پوست و سفیدی چشم، مهم‌ترین، ساده‌ترین و اصلی‌ترین نشانه زردی نوزاد است که معمولاً بین روز دوم و چهارم پس از تولد ظاهر می‌شود.

تشخیص زردی نوزاد

تست زردی نوزاد در منزل، به این صورت است که شما باید به آرامی روی پیشانی یا بینی کودک خود فشار دهید. اگر پوست در جایی که فشار داده‌اید، زرد به نظر می‌رسد، احتمالاً نوزاد شما زردی خفیف دارد. اگر نوزاد شما زردی ندارد، رنگ پوست باید برای لحظه‌ای کمی روشن‌تر از رنگ طبیعی خود به نظر برسد. نوزاد خود را در شرایط نوری خوب، ترجیحا در نور طبیعی روز معاینه کنید.

زردی نوزاد از کجا شروع می‌شود؟

اگر بدن نوزاد بیلی‌ روبین بیشتری نسبت به آنچه که می‌تواند تصفیه کند، داشته باشد، دچار زردی می‌شود. زردی اولیه یا زردی یکی دو روز اول بعد از تولد، زردی فیزیولوژیک است و چون اندام‌های نوزاد هنوز توانایی دفع بیلی ‌روبین اضافی را ندارند، حادث می‌شود. این نوع علت زردی نوزاد بعد از زایمان، معمولاً حدود 24 ساعت پس از تولد ظاهر می‌شود؛ روز سوم یا چهارم شدت می‌گیرد و بین یک تا دو هفته از بین می‌رود. البته در نوزادان نارس، روز پنج تا هفت به اوج می‌رسد و ممکن است تا دو ماه هم طول بکشد. رنگ زرد ابتدا در صورت کودک، سپس در گردن و قفسه‌ سینه ظاهر می‌شود و در موارد شدیدتر، به پا می‌رسد.

علت پایین نیامدن زردی نوزاد چیست؟

زردی نوزاد تا کی ادامه دارد یا درمان زردی نوزاد چقدر طول می‌کشد؟ مثلاً آیا زردی نوزاد دو ماهه خطرناک است؟ علت‌های مختلفی برای طولانی شدن زردی نوزاد 20 روزه یا بزرگتر و پایین نیامدن عدد زردی وجود دارد. به طور معمول، حداکثر پس از دو هفته وضعیت زردی نوزاد رو به بهبودی می‌رود. البته این مدت زمان در بسیاری از موارد کمتر است و به یک هفته هم نمی‌کشد اما گاهی نیز زردی نوزاد طولانی می‌شود؛ مهم‌ترین دلایل پایین نیامدن زردی نوزاد به ترتیب برخی ترکیبات شیر مادر، ناسازگاری خونی، عفونت ادراری و کم کاری تیروئید هستند. در ادامه، در مورد هر یک از این دلایل بیشتر توضیح می‌دهیم.

• زردی ناشی از عفونت ادراری

عفونت ادراری یکی از عوامل مهم در تداوم و کاهش‌ نیافتن زردی در نوزادان به ‌شمار می‌رود. زردی ناشی از این نوع عفونت، معمولاً با تاخیر ظاهر می‌شود و علائم آن دیرتر بروز می‌کنند. به‌طور کلی، زمانی که انتظار می‌رود سطح زردی کاهش یابد اما به‌طور غیرمنتظره افزایش می‌یابد، یکی از علل احتمالی می‌تواند عفونت ادراری باشد. بنابراین، اگر زردی نوزاد پس از گذشت یک هفته بهبود نیابد، ضروری است از نظر ابتلا به عفونت ادراری مورد بررسی و ارزیابی دقیق پزشکی قرار گیرد.

• زردی ناشی از ناسازگاری‌های خونی

زردی نوزاد و گروه خون نیز می‌توانند به هم مرتبط باشند. ناسازگاری‌های خونی، سومین علت طولانی شدن زردی در نوزادان و پایین نیامدن زردی نوزاد است. چنانچه مادر دارای گروه خونی O یا RH منفی باشد، ممکن است با گروه خونی نوزاد ناسازگار باشد. در این حالت، ممکن است نوزاد دچار زردی شود و زمان درمان آن طولانی شود.

• زردی ناشی از کم کاری تیروئید

بعضی از نوزادان در بدو تولد، دچار کم کاری تیروئید می‌شوند. کم کاری تیروئید باعث می‌شود هم هورمون رشد به میزان لازم ترشح نشود و هم این‌که زردی نوزاد به آسانی درمان نشود. مسیر درمان کم‌کاری تیروئید در نوزادان معمولاً تجویز دارو است. اغلب نوزادانی که زردی و کم کاری تیروئید دارند، درمان می‌شوند و جایی برای نگرانی وجود ندارد.

زردی نوزاد از شیر مادر یعنی چه؟

زردی ناشی از شیر مادر به حالتی گفته می‌شود که شیر مادر در تداوم زردی نوزاد نقش دارد. این نوع زردی بیشتر در نوزادانی دیده می‌شود که تنها از شیر مادر تغذیه می‌کنند و معمولاً بین روزهای هفتم تا یازدهم پس از تولد بروز می‌کند. حتی اگر نوزاد به‌خوبی شیر بخورد و وزن‌گیری طبیعی داشته باشد، برخی مواد موجود در شیر مادر ممکن است با مکانیسم کبدی دفع بیلی ‌روبین تداخل داشته باشند. این زردی اغلب همراه با زردی فیزیولوژیک رخ می‌دهد و ممکن است چند هفته طول بکشد. زردی شیر مادر در نوزادان شیرده شایع است اما معمولاً بی‌خطر بوده و به سطح خطرناک نمی‌رسد. این نوع زردی دیرتر برطرف می‌شود، ولی اغلب بدون نیاز به درمان، به‌تدریج بهبود می‌یابد.

نحوه پیشگیری از زردی نوزاد در بارداری

آیا زردی در بارداری قابل پیشگیری است؟ واقعیت این است که هنوز در مورد نقش تغذیه مادر باردار و خورد و خوراک او در بارداری (خصوصا ماه آخر بارداری) و وقوع زردی در نوزاد اتفاق نظری بین پزشکان طب سنتی و طب مدرن وجود ندارد. از یک طرف در مورد علت زردی نوزاد در طب سنتی گفته می‌شود که تغذیه مادر نقشی در زردی ندارد و فقط ناسازگاری خونی مادر و نوزاد می‌تواند وقوع این عارضه را تشدید کند و از طرف دیگر نیز اعتقاد بر این است خوراکی و تغذیه مادر در کاهش و افزایش زردی کودک موثر است و عرقیات گیاهی می‌توانند این عارضه را کنترل کنند و توصیه هایی برای مادر باردار جهت پیشگیری از زردی نوزاد به روش سنتی وجود دارد. 

معمولاً توصیه کلی این است که مادر در دوران بارداری، از مصرف غذاهای گرم، پرادویه و داروهای شیمیایی بکاهد. به عبارت تخصصی‌تر، مهم‌ترین راه برای جلوگیری از زردی نوزاد در دوران حاملگی، پاکسازی کبد و تصفیه خون مادر باردار از مواد زائد و فاسد است؛ این کار با انجام تکنیک‌های زیر ممکن است:

• انجام حجامت در زمان بارداری

حجامت در دوران بارداری باعث تصفیه خون و پاکسازی کبد مادر می‌شود. البته لازم است توجه داشته باشید که انجام حجامت برای خانم‌های باردار بعد از ماه چهارم بارداری و در سه ماهه دوم حاملگی مناسب است، علاوه بر این، برای انجام حجامت، حتماً با پزشک خود مشورت کرده و از او راهنمایی بخواهید.

• مصرف عرق کاسنی

یکی از مفیدترین و موثرترین عرقیجات موثر در کاهش زردی نوزاد، عرق کاسنی است که می‌توان برای پیشگیری از زردی نوزادان آن را در زمان بارداری نیز مصرف کرد. این عرق گیاهی موجب تصفیه خون و پاکسازی کبد مادر می‌شود.

• عدم مصرف غذاهای داغ

در زمان حاملگی، باید از خوردن غذاها به صورت داغ اجتناب کرد؛ مناسب‌ترین غذا برای خانم‌های باردار غذای گرم است زیرا خوراکی‌های سرد نیز مشکلاتی را در پی خواهند داشت.

سریع ترین راه درمان زردی نوزاد چیست؟

درمان زردی خفیف نوزاد معمولاً مورد نیاز نیست زیرا علائم معمولاً در عرض 10 تا 14 روز از بین می‌روند، اگرچه گاهی ممکن است ادامه داشته باشند. درمان معمولاً تنها در صورتی توصیه می‌شود که آزمایشات سطوح بسیار بالای بیلی روبین در خون نوزاد را نشان دهد. این خطر وجود دارد که بیلی روبین وارد مغز شده و باعث آسیب مغزی شود.

دو درمان اصلی وجود دارد که می‌توان در بیمارستان برای کاهش سریع درجه زردی نوزاد یا همان سطح بیلی روبین کودک انجام داد که عبارتند از:

فتوتراپی 

در فتوتراپی، طیف خاصی از نور باعث تجزیه‌ی بیلی روبین و تسریع در دفع آن می‌شود.

تعویض خون 

در این روش درمانی، خون کودک با خون اهداکننده مشابه جایگزین می‌شود. اکثر نوزادان در صورت درمان به موقع، به‌خوبی به درمان پاسخ می‌دهند و پس از چند روز می‌توانند بیمارستان را ترک کنند.

از کجا بفهمیم زردی نوزاد خوب شده است؟

قطعا آزمایش زردی، تنها‌ روش مورد اطمینان برای بررسی میزان زردی نوزاد است؛ اما برخی علائم ظاهری نیز کمک می‌کنند تا والدین متوجه روند بهبودی زردی یا حتی عود زردی شوند. در هنگام زردی، سفیدی چشم نوزاد زرد رنگ می‌شود. زردی چشم نوزاد چقدر طول می‌کشد؟ در روند بهبودی، باید زردی چشم نوزاد به تدریج کم و سفید شود و حالت عادی به خود بگیرد. زردی شکم نیز باید کم شده باشد و چهره کودک حالت رنگ‌پریدگی نداشته باشد. این‌ها علائمی هستند که نشان می‌دهند روند زردی رو به بهبودی است اما قطعا آزمایش بیلی‌روبین بهترین راه برای تشخیص وضعیت زردی نوزاد است.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اکثر بیمارستان‌ها برنامه بررسی زردی نوزادان قبل از ترخیص را دارند. آکادمی اطفال آمریکا توصیه می‌کند که نوزادان در طول معاینات معمول پزشکی و حداقل هر 8 تا 12 ساعت در بیمارستان از نظر زردی معاینه شوند.

نوزاد شما باید بین روز سوم تا هفتم پس از تولد، زمانی که سطح بیلی روبین به اوج خود می‌رسد، از نظر زردی معاینه و بررسی شود. اگر نوزاد شما زودتر از 72 ساعت پس از تولد ترخیص شد، برای بررسی زردی، در عرض دو روز پس از ترخیص، قرار ملاقات بعدی را تعیین کنید.

آیا زردی نوزاد تا 40 روز طبیعی است؟

معمولاً زردی طبیعی (فیزیولوژیکی) بعد از ۱ یا ۲ هفته از بین می‌رود؛ به طوری که انتظار می‌رود زردی نوزاد ۱۲ روزه کاهش یافته و ظرف چند روز بسیار کم شده و بهبود پیدا کند. البته گاهی ممکن است زردی بیش از این طول بکشد و تا 40 روز نیز نوزاد زردی داشته باشد. بدیهی است که تا بهبودی کامل، کودک باید تحت نظر و نظارت پزشک باشد و اقدامات درمانی لازم برای او به موقع انجام شود.

نکات کلی در مورد زردی نوزاد

به‌طور کلی، به یاد داشته باشید این‌که زردی در نوزاد معمولاً چقدر طول می‌کشد، به شیردهی مدام و پیوسته به او بستگی دارد که بهترین روش برای درمان زردی نوزاد و بهبود اوست. بنابراین سراغ مسائلی همچون تاثیر طلا بر زردی نوزاد نروید و ذهن خود را با سوالاتی نظیر مدفوع نوزادی که زردی دارد چه رنگی است، درگیر نکنید. در عوض تمرکز داشته باشید که به نوزاد خود خوب شیر بدهید و در زمان لازم، به کمک آزمایشگاه، عدد زردی او را ارزیابی کنید. توجه داشته باشید که عدد زردی نوزاد ۱۴ روزه با عدد زردی نوزاد 21 روزه مفاهیم متفاوتی را به پزشک مخابره می‌کنند زیرا اساسا با افزایش سن نوزاد، عدد زردی کم می‌شود و بهبود پیدا می‌کند. اگر این‌طور نباشد، حتماً باید اقدامات پزشکی لازم و بررسی‌های ضروری صورت بگیرد.

عوامل تشدید کننده زردی نوزادان چیست؟

موارد زیر از بین بردن زردی (صرف نظر از علت زردی نوزاد تازه متولد شده) را به تعویق می اندازند:

• به دنیا آمدن زودهنگام و پیش از موعد مقرر
• عدم تغذیه کافی و مدام با شیر
• کمبود شیر مادر
• وجود برخی بیماری‌ها از جمله عفونت خون، مشکلات کبدی و بیماری‌های مربوط به گلبول‌های قرمز خون، عفونت های داخل رحمی
• ناسازگاری گروه خونی مادر و نوزاد ( در مورد علت زردی نوزاد و گروه خونی در این مقاله بیشتر بخوانید)
• صدمه و خونریزی در نوزاد در هنگام زایمان

کدام فاکتورها ریسک ابتلا به زردی در نوزاد را افزایش می‌دهند؟

• اگر نوزاد خواهر یا برادری دارد که در دوره‌ نوزادی دارای زردی بوده است؛
• اگر نوزاد در هنگام تولد خونریزی داشته است؛
• اگر نوزاد زودتر از زمان تعیین‌شده متولد شده است؛
• اگر نوزاد متولد شرق آسیا باشد؛
• اگر نوزاد دچار یک اختلال ژنتیکی خاص (مانند نقص‌های غشایی گلبول قرمز ارثی، گالاکتوزمی یا اختلال متابولیک ارثی) باشد؛
• اگر نوزاد بیماری خاصی مثل کم‌کاری تیروئید داشته باشد؛
• اگر ناسازگاری در RH و نوع خون مادر و نوزاد با هم وجود داشته باشد.

زردی نوزادان نارس چه قدر طول می‌کشد؟

80 درصد نوزادان نارس دچار زردی می‌شود؛ روند بهبودی این نوزادان با سایر نوزادانی که به موقع به دنیا آمده‌اند تفاوتی ندارد، تفاوت فقط در درصد کلی ابتلای نوزادن نارس به عارضه زردی است.

زردی نوزاد در دستگاه چه قدر طول می‌کشد؟

معمولاً میزان زردی نوزاد در دستگاه، خوب و زود پایین می‌آید. بسته به عددی زردی نوزاد که با آن بستری شده است و زیر دستگاه رفته است، روند بهبودی و پایین آمدن زردی متفاوت خواهد بود. به هر حال بدیهی است که هر چه نوزاد با عدد زردی کمتری بستری شود و در دستگاه بخوابد، زودتر بهبود پیدا می‌کند.

عوارض زردی نوزاد

اگر نوزادی با سطوح بسیار بالای بیلی روبین درمان نشود، خطر ابتلا به آسیب دائمی مغز وجود دارد. این به عنوان کرنیکتروس شناخته می‌شود. کرنیکتروس (Kernicterus) یک عارضه نادر اما جدی ناشی از زردی درمان نشده در نوزادان است؛ زیرا باعث رسوب بیش از حد بیلی روبین به مغز یا سیستم عصبی مرکزی می‌شود.

کودک شما ممکن است در معرض خطر ابتلا به کرنیکتروس باشد، اگر:

• سطح بسیار بالایی از بیلی روبین در خون خود دارد؛
• سطح بیلی روبین در خون او به سرعت در حال افزایش است؛
• او هیچ درمانی دریافت نمی کند.

چنانچه قبل از درمان آسیب مغزی قابل توجهی رخ دهد، کودک ممکن است دچار مشکلات جدی و دائمی شود، مانند:

• فلج مغزی (بیماری که حرکت و هماهنگی را تحت تأثیر قرار می‌دهد)
• کاهش شنوایی (که می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد)
• ناتوانی‌های یادگیری
• انقباض غیر ارادی قسمت‌های مختلف بدن آنها

کلام آخر

این‌که زردی در نوزادان چقدر طول می‌کشد، به میزان زردی، سن نوزاد، نارس بودن یا نبودنش و دیگر مسائل جسمی او بستگی دارد. پس از زایمان، حدود 60 درصد نوزادان زردی می‌گیرند. این عدد برای نوزادان نارس 80 درصد است. بیماری زردی در صورتی که جدی گرفته نشود، می‌تواند بسیار خطرناک شود. باید عوارض زردی بد و جبران‌ناپذیری آن را جدی بگیرید. حتماً به علائم زردی و درجه آن توجه کنید و مراقبت‌های لازم را از کودک به عمل آورید.

در این مقاله سعی کردیم به این سوال که زردی نوزاد چه قدر طول می‌کشد، به‌طور کامل پاسخ بدهیم؛ توصیه می‌کنیم برای درمان زردی خفیف نوزاد، در وهله اول از تکنیک شیردهی مداوم استفاده کنید. درمان زردی یا یرقان نوزاد با شیردهی هم راحت و هم ایمن است؛ اما در صورت لزوم، حتماً از فتوتراپی استفاده کنید.