زردی نوزاد چیست؟ تا چند روزگی خطرناک است و چه قدر طول می‌کشد؟

به طور معمول علائم زردی نوزاد معمولا ۲ الی ۳ روز بعد از تولد ایجاد می‌شود و با یا بدون مداخلات پزشکی غالبا تا رسیدن نوزاد به دو هفتگی به صورت خود به خودی درمان و برطرف می‌شود با این حال بعضی علائم ماننددزردی چشم ممکن است کمی طول بکشد. در ادامه بیشتر توضیح می دهیم زردی نوزاد چقدر طول می کشد.

با نصب اپلیکیشن گهواره شما می‌توانید به ابزارهای کاربردی فرزند پروری مانند مشاوره با پزشک دسترسی پیدا کرده و با دیگر مادران تبادل نظر داشته باشید. همچنین ابزارهای دیگر، مقالات و ویدئوهای آموزشی زیادی وجود دارد که می‌توانید از آنها بهره‌مند شوید.

زردی نوزاد چیست؟

زردی نوزاد تغییر رنگ پوست و چشم نوزاد تازه متولد شده و ناشی از تجمع بیلی روبین در خون است. زردی نوزاد به این دلیل رخ می‌دهد که خون نوزاد حاوی مقادیر زیادی هموگلوبین یا همان رنگدانه ی قرمز در گلبولهای قرمز خون است، وقتی تجزیه شود به بیلیروبین تبدیل میشود که بایستی توسط کبد از بدن پاکسازی و دفع شود 

بیلی روبین یک ماده زرد رنگ است که وقتی گلبول‌های قرمز خون که اکسیژن را در سراسر بدن حمل می‌کنند، تجزیه می‌شود.

زردی نوزاد یک بیماری شایع است، به ویژه در نوزادانی که قبل از هفته 38 بارداری (نوزادان نارس) متولد شده‌اند و برخی از نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند. زردی نوزاد معمولاً به این دلیل رخ می‌دهد که کبد نوزاد به اندازه کافی بالغ نیست تا از شر بیلی روبین موجود در جریان خون خلاص شود. در برخی از نوزادان، یک بیماری زمینه ای ممکن است باعث زردی نوزاد شود.

زمانی که نوزاد حدود 2 هفته دارد، کبد او در پردازش بیلی روبین موثرتر است، بنابراین زردی اغلب تا این سن برطرف می شود بدون اینکه هیچ آسیبی ایجاد کند.

در اندک مواردی، زردی می‌تواند نشانه یک عامل زمینه‌ای باشد. خصوصا اگر زردی اندکی پس از تولد (در 24 ساعت اول) ایجاد شود.

تخمین زده می‌شود که از هر 10 نوزاد کاملا ترم، 6 نوزاد دچار زردی می‌شوند؛ البته از هر 10 نوزادی که قبل از هفته 37 بارداری متولد می‌شوند یا همان نوزادان نارس، 8 نوزاد به زردی مبتلا می‌شوند.

اما از هر 20 نوزادی که دچار زردی می شوند فقط 1 نوزاد دارای سطح بیلی روبین خون به اندازه‌ای است که نیاز به درمان دارد.

اما در بیشتر موارد، مزایای شیردهی به مراتب بیشتر از خطرات مرتبط با زردی است.

به ندرت، سطح بالای بیلی روبین خون به طور غیرمعمول می‌تواند نوزاد تازه متولد شده را در معرض خطر آسیب مغزی قرار دهد، مگر در صورت وجود عوامل خطر خاص برای زردی شدید.

با اپلیکیشن گهواره، هر هفته در جریان تغییرات و نیازهای کودکت قرار بگیر.هر روز یک پیام مشاور متناسب با سن کودکت دریافت کن. قد و وزن کودکت رو هر ماه وارد کن تا بهت بگیم رشد کودکت مناسب هست یا نه.

نصب اپلیکیشن گهواره

زردی نوزاد تا چند روزگی خطرناک است؟

مدت زمان ابتلا به زردی در نوزادان و اینکه زردی نوزاد چند روز طول میکشد، به شدت و علت زردی نوزاد بستگی دارد. این زمان معمولا بین ۳ تا ۱۰ روز است. نوزادانی که چندین روز پس از تولد دچار زردی خفیف می‌شوند، معمولا نیازی به بستری شدن در بیمارستان ندارند و فقط به نظارت دقیق نیاز دارند. اگر میزان بیلی روبین کودک زیاد است، ممکن است برای چند روز تحت درمان با فوتوتراپی قرار بگیرد. با افزایش سن نوزاد زردی کاهش میابد ، اما پاسخ این سوال که زردی نوزاد تا چند روزگی خطرناک است به طور دقیق امکانپذیر نیست؛ زیرا ممکن است مثلا بگوییم تا 5 روزگی و همین باعث شود که والدین پس از 5 روز نظارت‌های دقیق خود را از وضعیت سلامت کودک دریغ کنند و در این امر سهل انگاری داشته باشند و همین امر باعث وخیم شدن وضعیت کودک شود. بنابراین باید بگوییم که به دنبال این نباشید که بدانید خطر زردی نوزاد تا چند روزگی ادامه دارد اگر وضعیت زردی نوزاد طولانی شد، حتما با پزشک در ارتباط باشید و توصیه‌های پزشک را به طور دقیق اجرا کنید.

زردی نوزاد تا چند درجه خطر دارد؟ زردی بالاتر از ۱۲ اغلب نیاز به اقدامات درمانی دارد ولی تا زمانیکه بیشتر از 17 خطرناک و بالای ۲۰ بسیار خطرناک است. در غیر این صورت می‌تواند بسیار خطرناک باشد. در واقع تا زمانی که کودک تحت نظر است و مدام عدد زردی او چک و ارزیابی می‌شود، جایی برای نگرانی نیست، زیرا به زودی بهبودی حاصل خواهد شد.

علائم زردی نوزاد

زردی پوست و سفیدی چشم مهمترین و ساده‌ترین و اصلی‌ترین نشانه زردی نوزاد است که معمولا بین روز دوم و چهارم پس از تولد ظاهر می‌شود.

تشخیص زردی نوزاد

تست زردی نوزاد در منزل به این صورت است که شما باید به آرامی روی پیشانی یا بینی کودک خود فشار دهید. اگر پوست در جایی که فشار داده‌اید، زرد به نظر می‌رسد، احتمالا نوزاد شما زردی خفیف دارد. اگر نوزاد شما زردی ندارد، رنگ پوست باید برای لحظه‌ای کمی روشن‌تر از رنگ طبیعی خود به نظر برسد.

نوزاد خود را در شرایط نوری خوب، ترجیحا در نور طبیعی روز معاینه کنید.

زردی نوزاد از کجا شروع می‌شود؟

اگر بدن نوزاد بیلی‌روبین بیشتری نسبت به آنچه که می‌تواند تصفیه کند، داشته باشد، دچار زردی می‌شود. زردی اولیه یا زردی یکی دو روز اول بعد از تولد، زردی فیزیولوژیک است و چون اندام‌های نوزاد هنوز توانایی دفع بیلی‌روبین اضافی را ندارند، حادث می‌شود. این نوع علت زردی نوزاد بعد از زایمان معمولا حدود 24 ساعت پس از تولد ظاهر می‌شود؛ روز سوم یا چهارم شدت می‌گیرد و بین یک تا دو هفته از بین می‌رود. البته در نوزادان نارس، روز پنج تا هفت به اوج می‌رسد و ممکن است تا دو ماه هم طول بکشد. رنگ زرد ابتدا در صورت کودک، سپس در گردن و قفسه‌ سینه ظاهر می‌شود و در موارد شدیدتر، به پا می‌رسد.

علت پایین نیامدن زردی نوزاد چیست؟

زردی نوزاد تا کی ادامه دارد یا درمان زردی نوزاد چقدر طول می‌کشد؟ مثلاً آیا زردی نوزاد دو ماهه خطرناک است؟ علت‌های مختلفی برای طولانی شدن زردی نوزاد 20 روزه یا بزرگتر و پایین نیامدن عدد زردی وجود دارد. به طور معمولا حداکثر پس از دو هفته وضعیت زردی نوزاد رو به بهبودی می‌رود. البته این مدت زمان در بسیار موارد کمتر است و به یک هفته هم نمی‌کشد؛ اما گاهی نیز زردی نوزاد طولانی می‌شود؛ مهمترین دلایل پایین نیامدن زردی نوزاد به ترتیب برخی ترکیبات شیر مادر، ناسازگاری خونی، عفونت ادراری و کم کاری تیروئید هستند. در ادامه در مورد هر یک از این دلایل بیشتر توضیح می‌دهیم.

• زردی ناشی از عفونت ادراری

عفونت ادراری نیز یکی از دلایل مهم طولانی شدن زردی در نوزادان و پایین نیامدن زردی است. زردی ناشی از عفونت ادراری معمولا دیرتر علامت‌دار می‌شود. به طور کلی هنگامی که انتظار می‌رود زردی کم شود، اما افزایش پیدا می‌کند، می‌تواند به علت عفونت ادراری باشد. چنانچه زردی نوزاد پس از یک هفته کم نشود و پایین نیاید، باید از نظر عفونت ادراری مورد بررسی قرار بگیرد.

• زردی ناشی از ناسازگاری‌های خونی

زردی نوزاد و گروه خون نیز میتوانند به هم مرتبط باشند. ناسازگاری‌های خونی سومین علت طولانی شدن زردی در نوزادان و پایین نیامدن زردی نوزاد است. چنانچه مادر دارای گروه خونی O یا RH منفی باشد، ممکن است با گروه خونی نوزاد ناسازگار باشد. در این حالت ممکن است، نوزاد دچار زردی شود و زمان درمان آن طولانی شود.

• زردی ناشی از کم کاری تیروئید

بعضی از نوزادان در بدو تولد دچار کم کاری تیروئید می‌شوند. کم کاری تیروئید باعث می شود هم هورمون رشد به میزان لازم ترشح نشود و هم اینکه زردی نوزاد به آسانی درمان نشود. مسیر درمان کم‌کاری تیروئید در نوزادان معمولا تجویز دارو است. اغلب نوزادانی که زردی و کم کاری تیروئید دارند، درمان می‌شوند و جایی برای نگرانی وجود ندارد.

زردی نوزاد از شیر مادر یعنی چه؟

علت زردی نوزاد از شیر مادر به این معنی است که شیر مادر در پایدار ماندن زردی کودک موثر است. معمولا در کودکانی که به صورت انحصاری از شیر مادر تغذیه می‌شوند، شاهد بروز زردی بیشتری هستیم. این مسئله معمولا در حدود هفت تا یازده روزگی ایجاد می‌شود. ممکن است کودک به‌خوبی شیر بخورد و وزن طبیعی داشته باشد، اما بعضی مواد در شیر مادر وجود داشته باشند که با مکانیسم دفه بیلی روبین کبد نوزاد برای دفع بیلی‌روبین سازگاری نداشته باشند. این مسئله اغلب همراه با زردی فیزیولوژیک اتفاق می‌افتد و می‌تواند برای چندین هفته ادامه پیدا کند. زردی شیر مادر در نوزادانی که فقط از شیر مادر تغذیه می‌کنند بسیار معمول است، اما به‌طور کلی برای نوزادان خطرناک نیست. زردی که ناشی از تغذیه ی انحصاری با شیر مادر باشد، با اینکه دیرتر از معمول برطرف میشود ولی به حد خطرناک افزایش نمیابد و اغلب بدون نیاز به درمان خودبخود اصلاح میشود. 

نحوه پیشگیری از زردی نوزاد در بارداری

آیا زردی در بارداری قابل پیشگیری ست؟ واقعیت این است که هنوز در مورد نقش تغذیه مادر باردار و خورد و خوراک او در بارداری (خصوصا ماه آخر بارداری) و وقوع زردی در نوزاد اتفاق نظری بین پزشکان طب سنتی و طب مدرن وجود ندارد. از یک طرف در مورد علت زردی نوزاد در طب سنتی گفته می‌شود که تغذیه مادر نقشی در زردی ندارد و فقط ناسازگاری خونی مادر و نوزاد می‌تواند وقوع این عارضه را تشدید کند و از طرف دیگر نیز اعتقاد بر این است خوراکی و تغذیه مادر در کاهش و افزایش زردی کودک موثر است و عرقیات گیاهی می‌توانند این عارضه را کنترل کنند و توصیه هایی برای مادر باردار جهت پیشگیری از زردی نوزاد به روش سنتی وجود دارد. معمولا توصیه کلی این است که مادر در دوران بارداری از مصرف غذاهای گرم، پرادویه و داروهای شیمیایی بکاهد. به عبارت تخصصی‌تر، مهمترین راه برای جلوگیری از زردی نوزاد در دوران حاملگی پاک سازی کبد و تصفیه خون مادر باردار از مواد زائد و فاسد است؛ این کار با انجام تکنیک‌های زیر ممکن است:

• انجام حجامت در زمان بارداری

حجامت در دوران بارداری باعث تصفیه خون و پاک سازی کبد مادر می‌شود. البته لازم است  توجه داشته باشید که انجام حجامت برای خانم‌های باردار بعد از ماه چهارم بارداری و در سه ماهه دوم حاملگی مناسب است، علاوه بر این برای انجام حجامت حتما با پزشک خود مشورت کرده و از او راهنمایی بخواهید.

• مصرف عرق کاسنی

یکی از مفیدترین و موثرترین عرقیجات موثر در کاهش زردی نوزاد، عرق کاسنی است که می‌توان برای پیشگیری از زردی نوزادان آن را در زمان بارداری نیز مصرف کرد. این عرق گیاهی موجب تصفیه خون و پاکسازی کبد مادر می‌شود.

• عدم مصرف غذاهای داغ

در زمان حاملگی باید از خوردن غذاها به صورت داغ اجتناب کرد؛ مناسب‌ترین غذا برای خانم‌های باردار غذای گرم است، زیرا خوراکی‌های سرد نیز مشکلاتی را در پی خواهند داشت.

سریع ترین راه درمان زردی نوزاد چیست؟

درمان زردی خفیف نوزاد معمولا مورد نیاز نیست، زیرا علائم معمولاً در عرض 10 تا 14 روز از بین می‌روند، اگرچه گاهی اوقات ممکن است طولانی‌تر نیز ادامه داشته باشند.

درمان معمولا تنها در صورتی توصیه می‌شود که آزمایشات سطوح بسیار بالای بیلی روبین در خون نوزاد را نشان دهد.

این به این دلیل است که این خطر وجود دارد که بیلی روبین می تواند وارد مغز شود و باعث آسیب مغزی شود.

دو درمان اصلی وجود دارد که می‌توان در بیمارستان برای کاهش سریع درجه زردی نوزاد یا همان سطح بیلی روبین کودک انجام داد.

فتوتراپی 

در فتوتراپی طیف خاصی از نور باعث تجزیه ی بیلی روبین و تسریع در دفع آن میشود.

تعویض خون 

در  این روش درمانی خون کودک با خون اهداکننده مشابه جایگزین می‌شود. اکثر نوزادان در صورت درمان به موقع به خوبی به درمان پاسخ می‌دهند و پس از چند روز می توانند بیمارستان را ترک کنند.

از کجا بفهمیم زردی نوزاد خوب شده است؟

قطعا آزمایش زردی تنها‌ روش مورد اطمینان برای بررسی میزان زردی نوزاد است؛ اما برخی علائم ظاهری نیز کمک می‌کنند تا والدین متوجه روند بهبودی زردی یا حتی عود زردی شوند. در هنگام زردی، سفیدی چشم نوزاد زرد رنگ می‌شود. زردی چشم نوزاد چقدر طول میکشد؟ در روند بهبودی باید زردی چشم نوزاد به تدریج کم شود و سفید شود و حالت عادی به خود بگیرد. زردی شکم نیز باید کم شده باشد و اینکه چهره کودک حالت رنگ‌پریدگی نداشته باشد. اینها علائمی هستند که نشان می‌دهند روند زردی رو به بهبودی است؛ اما قطعا آزمایش بیلی‌روبین بهترین راه برای تشخیص وضعیت زردی نوزاد است.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اکثر بیمارستان‌ها برنامه بررسی زردی نوزادان قبل از ترخیص را دارند. آکادمی اطفال آمریکا توصیه می‌کند که نوزادان در طول معاینات معمول پزشکی و حداقل هر 8 تا 12 ساعت در بیمارستان از نظر زردی معاینه شوند.

نوزاد شما باید بین روز سوم تا هفتم پس از تولد، زمانی که سطح بیلی روبین به اوج خود می‌رسد، از نظر زردی معاینه و بررسی شود. اگر نوزاد شما زودتر از 72 ساعت پس از تولد ترخیص شد، برای بررسی زردی در عرض دو روز پس از ترخیص، قرار ملاقات بعدی را تعیین کنید.

آیا زردی نوزاد تا 40 روز طبیعی است؟

معمولا زردی طبیعی (فیزیولوژیکی) بعد از ۱ یا ۲ هفته از بین می‌رود به طوری که انتظار می‌رود زردی نوزاد ۱۲ روزه کاهش یافته و ظرف چند روز بسیار کم شده و بهبود پیدا کند. البته گاهی ممکن است زردی بیش از این طول بکشد و تا 40 روز نیز نوزاد زردی داشته باشد. بدیهی است که تا بهبودی کامل، کودک باید تحت نظر و نظارت پزشک باشد و اقدامات درمانی لازم برای او به موقع انجام شود.

نکات کلی در مورد زردی نوزاد

به طور کلی به یاد داشته باشید اینکه زردی در نوزاد معمولا چقدر طول می‌کشد به شیردهی مدام و پیوسته به او بستگی دارد که بهترین روش برای درمان زردی نوزاد و بهبود اوست. بنابراین سراغ مسائلی همچون تاثیر طلا بر زردی نوزاد نروید و ذهن خود را با سوالاتی نظیر مدفوع نوزادی که زردی دارد چه رنگی است، درگیر و مشغول نکنید. در عوض تماما تمرکز داشته باشید که به نوزاد خود خوب شیر بدهید و در زمان لازم به کمک آزمایشگاه عدد زردی او را ارزیابی کنید. توجه داشته باشید که عدد زردی نوزاد ۱۴ روزه با عدد زردی نوزاد 21 روزه مفاهیم متفاوتی را به پزشک مخابره می‌کنند؛ زیرا اساسا با افزایش سن نوزاد، عدد زردی کم می‌شود و زردی بهبود پیدا می‌کند. اگر اینطور نبود و نباشد حتما باید اقدامات پزشکی لازم و بررسی‌های ضروری صورت بگیرد.

عوامل تشدید کننده زردی نوزادان چیست؟

موارد زیر از بین بردن زردی (صرف نظر از علت زردی نوزاد تازه متولد شده) را به تعویق می اندازند:

• به دنیا آمدن زودهنگام و پیش از موعد مقرر
• عدم تغذیه کافی و مدام با شیر
• کمبود شیر مادر
• وجود برخی بیماری‌ها از جمله عفونت خون، مشکلات کبدی و بیماری‌های مربوط به گلبول‌های قرمز خون، عفونت های داخل رحمی
• ناسازگاری گروه خونی مادر و نوزاد ( در مورد علت زردی نوزاد و گروه خونی در این مقاله بیشتر بخوانید)
• صدمه و خونریزی در نوزاد در هنگام زایمان

کدام فاکتورها ریسک ابتلا به زردی در نوزاد را افزایش می‌دهند؟

• اگر نوزاد خواهر یا برادری دارد که در دوره‌ نوزادی دارای زردی بوده است؛
• اگر نوزاد در هنگام تولد خونریزی داشته است؛
• اگر نوزاد زودتر از زمان تعیین‌شده متولد شده است؛
• اگر نوزاد متولد شرق آسیا باشد؛
• اگر نوزاد دچار یک اختلال ژنتیکی خاص (مانند نقص‌های غشایی گلبول قرمز ارثی، گالاکتوزمی یا اختلال متابولیک ارثی) باشد؛
• اگر نوزاد بیماری خاصی مثل کم‌کاری تیروئید داشته باشد؛
• اگر ناسازگاری در RH و نوع خون مادر و نوزاد با هم وجود داشته باشد.

زردی نوزادان نارس چه قدر طول می‌کشد؟

اساسا 80 درصد نوزادان نارس دچار زردی می‌شود؛ روند بهبودی این نوزادان با سایر نوزادانی که به موقع به دنیا آمده‌اند تفاوتی ندارد، تفاوت فقط در درصد کلی ابتلای نوزادن نارس به عارضه زردی است.

زردی نوزاد در دستگاه چه قدر طول می‌کشد؟

معمولا میزان زردی نوزاد در دستگاه خوب و زود پایین می‌آید. بسته به عددی زردی نوزاد که با آن بستری شده است و زیر دستگاه رفته است، روند بهبودی و پایین آمدن زردی متفاوت خواهد بود. به هر حال بدیهی است که هر چه نوزاد با عدد زردی کمتری بستری شود و در دستگاه بخوابد، زودتر بهبود پیدا می‌کند.

عوارض زردی نوزاد

اگر نوزادی با سطوح بسیار بالای بیلی روبین درمان نشود، خطر ابتلا به آسیب دائمی مغز وجود دارد. این به عنوان کرنیکتروس شناخته می‌شود.

کرنیکتروس (Kernicterus) یک عارضه نادر، اما جدی ناشی از زردی درمان نشده در نوزادان است؛ زیرا باعث رسوب بیش از حد بیلی روبین به مغز یا سیستم عصبی مرکزی می‌شود.

کودک شما ممکن است در معرض خطر ابتلا به کرنیکتروس باشد اگر:

• سطح بسیار بالایی از بیلی روبین در خون خود دارد؛
• سطح بیلی روبین در خون او به سرعت در حال افزایش است؛
• او هیچ درمانی دریافت نمی کند.

چنانچه قبل از درمان آسیب مغزی قابل توجهی رخ دهد، کودک ممکن است دچار مشکلات جدی و دائمی شود، مانند:

• فلج مغزی (بیماری که حرکت و هماهنگی را تحت تأثیر قرار می‌دهد)
• کاهش شنوایی (که می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد)
• ناتوانی‌های یادگیری
• انقباض غیر ارادی قسمت‌های مختلف بدن آنها

کلام آخر

اینکه زردی در نوزادان چقدر طول می‌کشد به میزان زردی، سن نوزاد، نارس بودن یا نبودنش و دیگر مسائل جسمی او بستگی دارد. پس از زایمان حدود 60 درصد نوزادان زردی می‌گیرند. این عدد برای نوزادان نارس 80 درصد است. بیماری زردی در صورتی که جدی گرفته نشود، می‌تواند بسیار خطرناک شود. باید عوارض زردی بد و جبران‌ناپذیری آن را جدی بگیرید. حتما به علائم زردی و درجه زردی توجه کنید و مراقبت‌های لازم را از کودک به عمل آورید.

در این مقاله سعی کردیم به این سوال که زردی نوزاد چه قدر طول می‌کشد به طور کامل پاسخ بدهیم؛ توصیه می‌کنیم برای درمان زردی خفیف نوزاد در وهله اول از تکنیک شیردهی مدام و مداوم استفاده کنید. درمان زردی یا یرقان نوزاد با شیردهی هم راحت و هم ایمن است؛ اما در صورت لازم حتما از فتوتراپی استفاده کنید.