ماه چهارم بارداری | تغییرات اندازه شکم مادر و رشد جنین

ماه چهارم بارداری آغاز سه ماهه دوم بارداری شماست و از هفته 13 ام تا 16 ام را ماه چهارم بارداری می‌گویند. شما در این ماه تغییرات زیادی را تجربه خواهید کرد. اندازه شکم در ماه چهارم تا حد قابل مشاهده‌ای تغییر می‌کند و در ماه پنچم بارداری کاملا مشهود می‌شود. در این ماه شما احساس انرژی بیشتری می‌کنید. با توجه به اینکه احتمال سقط جنین از این ماه کاهش پیدا می‌کند، آزادی عمل بیشتر و استرس کمتری را تجربه خواهید کرد. در این مقاله درباره اصلی‌ترین علائم ماه چهارم بارداری صحبت خواهیم کرد و تغییرات بدن مادر و جنین را مورد بررسی قرار خواهیم داد. همچنین اصول تغذیه صحیح و غذاهای ممنوعه در ماه چهارم بارداری را با شما در میان خواهیم گذاشت. 

علائم شایع ماه چهارم بارداری کدامند؟

اینها برخی از علائم شایع ماه چهارم بارداری هستند، اگرچه ممکن است همه آن‌ها را تجربه نکنید:

یبوست

افزایش سطح پروژسترون در بارداری، روند هضم غذا را تغییر می‌دهد و باعث تاخیر در حرکات روده و ایجاد یبوست بارداری می‌شود. نوشیدن آب زیاد و داشتن رژیم غذایی پر فیبر، می‌تواند این ناراحتی را کاهش داده و هضم را آسان کند. همچنین اضافه کردن روغن زیتون به سالاد و استفاده از آلو در رژیم غذایی، می‌تواند کمک‌کننده باشد. اگر بارداری شما یک بارداری طبیعی و بدون عارضه است و نیاز به استراحت مطلق ندارید، 30 دقیقه پیاده روی در روز، راهی مناسب برای رفع یبوست در ماه چهارم بارداری است.

تنگی نفس

شکم در حال رشد شما ممکن است به ریه ها فشار وارد کند و تنفس را با مشکلاتی مواجه کند. این شرایط معمولاً باعث ایجاد تنگی نفس بارداری یا نفس نفس زدن می‌شود. اگر این شرایط فعالیتهای شما را محدود یا مختل کند، باید به متخصص قلب مراجعه کنید.

سوزش سر دل

با افزایش اندازه شکم در ماه چهارم بارداری یک فشار اضافی به دستگاه گوارش وارد می‌شود. این شرایط می‌تواند اسیدهای معده را به سمت بالا و درون مری حرکت دهد و باعث سوزش سر دل یا رفلکس اسیدی معده شود. تغییر در رژیم غذایی می‌تواند به کاهش استرس در دستگاه گوارش کمک کند. به عنوان مثال بهتر است از مصرف غذاهای تند در بارداری اجتناب کنید و غذاهای سرخ کردنی و اسیدی را نیز تا جای ممکن محدود کنید.

هوس‌های غذایی

آیا هوس خوردن ترشی فلفل تند در بارداری را کرده‌اید یا شاید هم دلتان بستنی می‌خواهد؟! در ماه چهارم بارداری هوس‌های غذایی متعددی به سراغ خانم‌های باردار می‌آید که می‌توانید تا جایی که تعادل و سلامت رژیم غذایی شما مختل نشود، به این نیاز پاسخ دهید. با این وجود، برخی از خانم‌ها هوس‌های عجیبی را تجربه می‌کنند، مانند میل به خوردن گچ، خاک یا مواد شوینده! هرگاه این هوس‌ها به سراغتان آمد نباید تسلیم شوید. این می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری به نام پیکا باشد. پزشکتان می‌تواند در کنترل این شرایط به شما کمک کند. 

تیر کشیدن و درد زیر شکم

با بزرگ شدن رحم در دوران بارداری‌‌، رباط های نگه دارنده آن نیز کشیده می‌شوند. این می‌تواند باعث تیر کشیدن و درد زیر شکم در ماه چهارم بارداری شود. تجربه برخی از مادران نشان می‌دهد که تغییر وضعیت بدن تا حد زیادی می‌تواند جلوی کشیده شدن رباطها و ایجاد درد و ناراحتی را بگیرد.

حساس شدن دندان‌ها و لثه های 

اگر لثه‌های شما متورم شده یا در هنگام مسواک زدن خونریزی می‌کند، ممکن است دچار التهاب لثه شده باشید. هورمونهای حاملگی لثه ها را نرم می‌کند و حساسیت آن‌ها را افزایش می‌دهد. به همین دلیل در بارداری مستعد ابتلا به التهاب و خونریزی لثه می‌شوید. برای رفع ناراحتی، روزانه 2 بار دندان‌هایتان را با مسواک نرم، مسواک بزنید و دهانتان را با آب نمک گرم شست‌و‌شو دهید. در صورت نیاز، برای معاینه منظم به دندانپزشک مراجعه کنید. 

واریس

گاهی اوقات رگ‌های نازک مایل به قرمز یا بنفش بر روی پوست صورت یا پاهایتان ایجاد می‌شود که به این وضعیت واریس گفته می‌شود. تغییراتی که در دوران بارداری و به دلیل افزایش حجم خون، در گردش خون شما ایجاد می‌شود، علت اصلی ایجاد واریس بارداری است. این وضعیت که به رگ‌های عنکبوتی نیز معروف است، معمولا بعد از زایمان به خودی خود محو می‌شود.

ترک‌های پوستی

ترکهای پوستی خطوط مایل به قرمز، قهوه ای یا مایل به زرد هستند که در پوست شکم، سینه ها، باسن یا ران‌ها ایجاد می‌شوند. این خطوط نتیجه کشش پوست در حاملگی هستند. پیشگیری از ترک شکم در بارداری معمولا با مرطوب نگه داشتن پوست انجام می‌شود و می‌تواند به کاهش سوزش و خارش ناشی از کشش پوست کمک کند. این ترک‌های پوستی اغلب پس از تولد کودک شما و به مرور زمان، محو می‌شوند.

گرفتگی و خونریزی بینی

آیا بینی شما دچار گرفتگی شده یا گاهی دچار خونریزی می‌شود؟ افزایش حجم خون در بدن و تغییرات هورمونی بارداری، می‌تواند باعث افزایش فشار و تورم رگ های خونی داخل بینی شود که نتیجه آن خونریزی از غشاهای مخاطی بینی می‌باشد. اگر این مشکل برای شما پیش آمده است‌‌، به مقدار کافی آب مصرف کنید و برای رفع گرفتگی بینی‌‌، قطره نمکی بینی (قطره سالین) را امتحان کنید. همچنین می‌توانید شب ها از رطوبت ساز در اتاق خواب خود استفاده کرده و در سوراخ بینی خود وازلین بمالید.

تکرر ادرار و ادرار دردناک 

افزایش حجم خون در بدن شما باعث می‌شود که کلیه‌ها ادرار بیشتری تولید کنند. همچنین رحم در حال رشد شما، به مثانه فشار وارد می‌کند؛ هر دوی این عوامل باعث می‌شوند که دچار تکرر ادرار بارداری شوید.

اگر هنگام دفع ادرار احساس سوزش می‌کنید‌‌، ممکن است به عفونت ادراری یا "UTI" مبتلا شده باشید. این اتفاق هنگام ورود باکتریها به مجرای ادراری رخ می‌دهد. مادران باردار بیشتر از سایر زنان در معرض عفونتهای ادراری هستند، زیرا رحم در حال رشد به مثانه فشار می آورد و باعث می‌شود که تخلیه کامل مثانه دشوارتر شود. اگر ادرار باقیمانده حاوی باکتری باشد، ممکن است دچار عفونت ادراری شوید. عفونتهای ادراری اگر درمان نشوند به عفونتهای جدی تر مثانه یا کلیه تبدیل می‌شوند. بنابراین اگر متوجه دردناک بودن ادرار شدید(حتی گاهی همراه با کمردرد و تب)، حتما برای درمان به پزشک مراجعه کنید.

بیماری صبحگاهی

اگرچه تهوع بارداری در سه ماهه اول رایج است و بعد از آن به‌تدریج فروکش می‌کند‌‌، برخی از مادران باردار ممکن است در ماه‌های بعدی بارداری نیز آن را تجربه کنند.

ترشحات واژن

تغییرات هورمونی بدن در ماه چهارم بارداری همچنین ممکن است منجر به افزایش ترشحات سفید واژن شود.

رشد و تغییرات جنین در ماه چهارم بارداری چگونه است؟

1. در ماه چهارم بارداری جنین شما تقریبا به اندازه یک پرتقال بزرگ رشد کرده است. وزن آن حدوداً 170 گرم است و طول آن بین 15 تا 17 سانتی متر است.
2. در این ماه ویژگی های صورت کاملا شکل گرفته است، نظیر گوش‌ها، چشم‌ها، بینی، مو و سایر ویژگی‌های صورت. استخوان های گوش سخت می‌شوند و گوش خارجی تکامل پیدا می‌کند.
3. در این ماه چشمان کودک باز خواهد شد و او نیاز به مکیدن را احساس می‌کند.
4. گردن که از ماه سوم بارداری شروع به تکامل کرده بود، شکل خود را پیدا می‌کند.
5. در این ماه پوست شفاف با رگهای قابل مشاهده تکامل یافته و سلولهای چربی در زیر پوست شکل می‌گیرند.
6. ریه‌ها شروع به تکامل می‌کنند اما عملکردی به عنوان اندام‌های تنفسی ندارند، اما قلب در این ماه کاملا تکامل یافته است.
7. سیستم عضلانی-اسکلتی در این ماه نیز همچنان به تکامل خود ادامه می‌دهد. 
8. سطح جنین با یک لایه کرکی به نام لانوگو (Lanugo) پوشانده شده است که از پوست نرم و لطیف کودک شما محافظت می‌کند.
9. مژه ها در ماه چهارم بارداری شروع به تکامل می‌کنند.
10. اثر انگشت کودک شما در این زمان منحصر به فرد می‌شود.
11. دم جنین در این ماه کاملاً از بین می‌رود.
12. بازوها و پاها قابلیت انعطاف دارند.
13. جنین شما هم اکنون می‌تواند مایع آمنیوتیک را ببلعد. این اتفاق از نظر تکاملی به این معناست که کلیه‌های فرزند شما دیگر عملکرد پیدا کرده‌اند و می‌توانند شروع به تولید ادرار کنند.
14. جنین در این ماه در حال تمرین یکسری حرکات، مانند خم کردن بازوها و پاها و مشت کردن دستهاست. با توجه به اینکه هنوز فضای کافی برای جابجایی نوزاد درون کیسه آمنیوتیک وجود دارد، کودک از این موقعیت برای تمرین حرکات خود استفاده می‌کند!
15. در این مرحله از بارداری‌‌، کوچولوی شما نیز شروع به تولید استروژن و تستوسترون می‌کند. جنسیت جنین در این ماه از طریق سونوگرافی مشخص می‌شود، زیرا دستگاه تناسلی او دیگر قابل مشاهده است. 
16. آیا می دانید که کودک کوچک شما از این ماه شروع به شنیدن صداهایی از جهان خارج می‌کند؟ اگر در ماههای قبل این کار را شروع نکرده‌اید، از این ماه شروع به صحبت کردن و آواز خواندن با مخاطب کوچک خود کنید!

حرکت جنین در ماه چهارم بارداری

در ماه چهارم بارداری جنین تمایل دارد در هر ساعت چهار بار یا بیشتر حرکت کند. شما ممکن است این حرکات را به صورت یک حرکت خفیف در قسمت پایین شکم خود احساس کنید. این حرکت معمولا شبیه به لرزش یا حرکت یک حباب در شکم است. زنان در بارداری اول نسبت به بارداری های بعدی، این حرکات را دیرتر احساس می‌کنند.

تغییرات بدن مادر و بزرگ شدن شکم در ماه چهارم بارداری 

تغییر اندازه شکم در ماه چهارم بارداری بارزترین تغییر شما در این ماه است که باعث می‌شود بسیاری از افراد متوجه بارداری شما بشوند. تغییرات بدنی دیگری که ممکن است در این ماه مشاهده کنید، عبارتند از:

تغییرات پوستی

احتمالاً پوست شما در دوران بارداری دچار تغییراتی خواهد شد. افزایش هورمونهای حاملگی می‌تواند باعث ایجاد لکه های پوستی در بعضی از افراد شود. در این ماه می‌توانید با استفاده از پاک‌کننده‌های ملایم‌‌، مرطوب‌کننده‌ها و لوسیون‌ها از پوست خود مراقبت کنید.

تغییرات سینه 

از ابتدای ماه چهارم‌‌، احتمالاً نوک سینه‌ها و آرئولا (بخش رنگی نوک سینه) تیره‌تر می‌شوند. همچنین‌‌، با افزایش گردش خون‌‌، رگ‌های پستان برجسته‌تر می‌شوند.

ادم یا تورم

تورم در پاها و مچ پا معمولا از ماه چهارم بارداری ایجاد می‌شود که ممکن است تا پایان بارداری شما هم ادامه یابد. اگر به میزان کافی استراحت کنید و از ایستادن یا نشستن برای مدت طولانی اجتناب کنید، باعث کاهش تورم می‌شود. اگر دچار ورم چشم و دست به میزان قابل توجه شدید، باید به پزشک مراجعه کنید.

افزایش سطح انرژی و نشاط

با ورود به ماه چهارم بارداری درواقع وارد سه ماهه دوم بارداری خود شده‌اید. برخی به سه ماهه دوم بارداری، ماه عسل بارداری می گویند! علت این است که بسیاری از مادران باردار در این ماه با افزایش  انرژی مواجه می‌شوند. اگر در این ماه احساس انرژی بیشتری دارید‌‌، چرا از این زمان برای چیدن دکوراسیون اتاق کودک، خرید‌‌، مسافرت و هر کار دیگری که نیاز به تلاش و استقامت بیشتری دارد، استفاده نکنید؟!

ممکن است دلایل دیگری نیز برای این احساس خوب وجود داشته باشد. مثلا ممکن است حالت تهوعی که در سه ماهه اول بارداری امانتان را بریده بود، دیگر از بین رفته باشد؛ یا ممکن است اشتهای شما به حالت قبل از بارداری برگشته باشد و باعث شود احساس کنید به خود قدیمی‌تان بازگشته‌اید. همچنین خطر سقط از این ماه به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد که این تا حد زیادی باعث کاهش استرس شما می‌شود. به‌طورکلی، این ماه زمان خوبی برای استراحت کردن و لذت بردن از سفرهای دوران بارداری است؛ البته بهتر است از سفرهای طولانی اجتناب کنید.

اقدامات پزشکی لازم در ماه چهارم بارداری

برای بررسی سلامتی و رشد کودک باید از ماه چهارم به دفعات به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید. پزشک معمولاً آزمایش های زیر را توصیه می‌کند:

معاینه جسمی 

وزن و فشار خون شما بررسی می‌شود. همچنین قسمت هایی مانند سینه‌‌، شکم و واژن معاینه می‌شود.

همچنین ادم یا تورم اندامها توسط پزشک مورد بررسی قرار میگیرد؛ زیرا تورم غیر طبیعی نشان دهنده دیابت حاملگی‌‌، پره اکلامپسی یا لخته شدن خون است.

آزمایشات عمومی

مانند ماههای گذشته، ادرار شما از نظر قند و پروتئین آزمایش می‌شود. یک آزمایش خون نیز برای ارزیابی فاکتورهای مهم خون، درخواست می‌شود.

سونوگرافی

پزشکتان برای تجزیه و تحلیل رشد کودک و تعیین اندازه جنین و سن دقیق بارداری، درخواست سونوگرافی می‌کند. پزشک می‌تواند در این ماه با کمک سونوگرافی جنسیت جنین را تعیین کند؛ زیرا دستگاه تناسلی خارجی جنین در این زمان ایجاد شده است. 

سوال: برخی از والدین درباره این سوال می‌کنند که علائم بارداری دختر در ماه چهارم چه تفاوتی با پسر دارد و آیا می شود تنها با این علائم، جنسیت جنین را تشخیص داد؟ 

پاسخ: یکسری باورهای سنتی وجود دارد که می‌گوید می‌توان بر اساس علائم مادر باردار جنسیت جنین را تشخیص داد. افرادی که به این فرضیه معتقدند، باور دارند که علائم بارداری دختر در ماه چهارم با پسر تفاوت دارد؛ مثلا اگر مادر به غذای شیرین علاقه‌مند باشد بچه دختر است و اگر به غذای ترش و شور تمایل بیشتری نشان دهد، نوزاد پسر است و مثالهایی از این دست. اما این نظریه از نظر عملی و تخصصی صحت ندارد و تایید نشده است. تنها انجام سونوگرافی توسط فرد متخصص است که می‌تواند جنسیت جنین را با احتمال بالایی پیش بینی کند.

سونوگرافی ماه چهارم بارداری همچنین می‌تواند ویژگی های صورت جنین را نشان دهد، از جمله پیشانی‌‌، چشم و بینی. بنابراین راه خوبی برای تشخیص نقایص جسمی بارز در جنین است.

ضربان قلب

از سونوگرافی داپلر برای بررسی ضربان قلب جنین استفاده می‌شود.

تست آلفا-فتوپروتئین سرم مادری

انجام این آزمایش به ویژه در مادرانی که در شرایط پرخطر قرار دارند (مانند مادران بالای 35 سال، مبتلا به دیابت، سرطان و غیره) الزامی است. از نتایج این آزمایش برای بررسی احتمال وجود اختلالاتی نظیر سندروم داون یا نقص لوله عصبی اسپینا بیفیدا، استفاده می‌شود. بهترین زمان برای انجام این آزمایش، در هفته 16 تا 18 بارداری است که در آن سطح پروتئینی به نام آلفا فتوپروتئین، در سرم مادر اندازه گیری می‌شود.  

در صورتی که سطح این پروتئین در سرم مادر بالاتر از حد نرمال باشد، پزشک سن دقیق بارداری را مجددا تعیین می‌کند و درخواست تکرار آزمایش را در بازه زمانی مناسب می‌دهد. در صورتی که سطح این پروتئین باز هم بالاتر از حد نرمال باشد، برای اطمینان از نتیجه، درخواست سونوگرافی تخصصی یا آمنیوسنتز می‌شود. در آمنیوسنتز از مایع آمنیوتیک اطراف جنین نمونه برداری می‌شود تا از نظر وجود کروموزومهای غیر طبیعی مورد بررسی قرار گیرد.

آزمایش سه گانه/چهارگانه

در صورتی که همزمان با تست آلفا فتوپروتئین، سطح هورمونهایی مانند استرادیول و HCG نیز در همان نمونه خون گرفته شده از مادر، اندازه گیری شود، به آن آزمایش سه گانه می گویند. گاهی اینهیبین – آ (Inhibin-A) نیز همراه با سه فاکتور دیگر اندازه گیری می‌شود که مجموعا به آن آزمایش چهارگانه می‌گویند. اندازه‌گیری این سه یا چهار فاکتور در کنار هم می‌تواند احتمال تشخیص سندروم داون را 75 تا 90 درصد و نقایص لوله عصبی را تا 75 درصد بهبود دهد. آزمایش چهارگانه از همه دقیق‌تر است.

باید و نبایدهای ماه چهارم بارداری 

در اینجا به نکاتی اشاره شده است که نه تنها در ماه چهارم بارداری، بلکه در طول سه ماهه دوم بارداری می‌بایست رعایت شوند:

بایدهای ماه چهارم بارداری

• در صورت تایید پزشک، تمرینات ورزشی منظم خود را در این ماه هم ادامه دهید. برای اینکه زایمان ایمن و راحتی داشته باشید پیاده روی منظم‌‌، یوگا‌‌، شنا یا هر تمرین دیگری که مورد نظر شماست، انجام دهید.
• برای راحتی، روی پهلوی سمت چپ خود بخوابید و از بالش‌هایی در اطراف و بین پاهای خود استفاده کنید. این کار همچنین می‌تواند گردش خون را در جنین در حال رشد بهبود بخشد.
• خون دماغ‌‌، گرفتگی بینی و انسداد گوش در طی 4 ماه اول بارداری رایج است. همیشه به اندازه کافی دستمال کاغذی همراه داشته باشید و داروهای مورد نیازتان را فراموش نکنید. 
• از این ماه قطعا به لباس‌های زایمان احتیاج دارید؛ زیرا ماهیچه‌های شکمی شما به سرعت شروع به رشد می‌کنند. در حال حاضر لباس‌های معمولی شما ممکن است تنگ و ناراحت‌کننده باشند.
• برقراری رابطه جنسی برای حفظ روابط صمیمانه با شریک زندگیتان، بسیار مهم است. با توجه به کاهش خطر سقط جنین از این ماه به بعد، برقراری رابطه جنسی از این ماه مجاز است، اما باید از توصیه های پزشکتان پیروی کنید. 
• برای جلوگیری از مشکلات دهان یا خونریزی لثه‌‌، به طور منظم به معاینه دندانپزشکی بروید.

نبایدهای ماه چهارم بارداری

• از مصرف الکل خودداری کنید، زیرا می‌تواند در جنین ایجاد سندرم جنین الکلی (FAS) کند.
• از تمیز کردن بستر حیوانات به ویژه گربه خودداری کنید؛ زیرا این امر می‌تواند خطر آلرژی و عفونت توکسوپلاسموز را افزایش دهد.
• از حمام داغ و سونا استفاده نکنید، زیرا درجه حرارت بالا برای جنین در حال رشد خطرناک است.
• سیگار کشیدن را ترک کنید؛ زیرا کسانی که سیگار می‌کشند احتمالاً نوزادانی با وزن کم به دنیا می‌آورند که بیشتر در معرض خطر معلولیت قرار دارند.

نکات تغذیه‌ای ماه چهارم بارداری

غذاهای ممنوعه در ماه چهارم بارداری را بشناسید و از مصرف آن‌ها خودداری کنید. شما باید در تمام طول بارداری مراقب آنچه می‌خورید و مقدار غذایی که دریافت می‌کنید، باشید. غذای شما باید از سرشار از مواد مغذی و ویتامین‌ها باشد تا نیازهای تغذیه‌ای شما و کودکتان را تامین کند. در مصرف غذاهای سالم نیز زیاده‌روی نکنید؛ زیرا ممکن است دچار اضافه وزن بیشتر از حد انتظار شوید. این وضعیت هم ماه نهم بارداری و زایمان را برایتان سخت می‌کند و هم کم کردن آن بعد از زایمان، دشوار خواهد بود.

• غذاهای سرشار از آهن مانند ماهی‌‌، گوشت‌‌، جگر‌‌، سویا‌‌، آجیل و غلات، برنج قهوه‌ای‌‌، سبزیجات با برگ سبز تیره‌‌، تخم مرغ و میوه‌های خشک را بیشتر مصرف کنید. آن‌ها در رفع نیاز روزافزون شما به آهن مفید هستند.
• غذاهای سرشار از فیبر مانند بلغور جو دوسر‌‌، جو‌‌، تخم کتان‌‌، بادام‌‌، پسته‌‌، کلم بروکلی‌‌، نخود سبز‌‌، ذرت شیرین‌‌، تمشک‌‌، توت فرنگی‌‌، سیب‌‌، موز‌‌، انجیر و گلابی بخورید. این غذاها برای بهبود عملکرد دستگاه گوارش و رفع یبوست در ماه چهارم بارداری مفید هستند.
• غذاهای سرشار از کلسیم از جمله شیر‌‌، ماست‌‌، پنیر‌‌، کلم‌‌، آب پرتقال‌‌، بامیه‌‌، کلم بروکلی و بادام درختی برای رشد استخوان‌های جنین ضروری هستند.
• غذاهای سرشار از روی شامل گوشت قرمز‌‌، جوانه گندم‌‌، اسفناج‌‌، قارچ‌‌، دانه و میوه کدو حلوایی در بارداری مصرف کنید. آن‌ها به تکامل و سلامت سیستم ایمنی و عصبی کمک می‌کنند.
• غذاهای سرشار از ویتامین C مانند فلفل دلمه‌ای‌‌، سیب زمینی شیرین‌‌، گوجه فرنگی‌‌، گل کلم‌‌، کلم بروکلی‌‌، سبزیجات با برگ سبز و کلم بیشتر مصرف کنید. ویتامین سی علاوه بر فوایدی که برای سلامتی مادر و جنین دارد، برای جذب آهن نیز لازم است.
• غذاهای سرشار از اسیدهای چرب امگا 3 از جمله روغن های گیاهی‌‌، سویا‌‌، گردو‌‌، بادام و دانه های کتان مصرف کنید.
• هر روز حداقل پنج وعده میوه و سبزیجات میل کنید.
• غذاهای پروتئینی مانند آجیل‌‌، غلات‌‌، حبوبات‌‌، گوشت‌‌، مرغ‌‌، سویا و کربوهیدرات هایی چون برنج‌‌، نان‌‌، ماکارونی و سیب زمینی را به میزان لازم مصرف کنید.
• آرد تصفیه شده (آرد سفید) جزو غذاهای ممنوعه در ماه چهارم بارداری است، زیرا باعث افزایش قند خون می‌شود.
• ماهی های اقیانوسی مانند شاه ماهی خال مخالی‌‌، ماهی سفید‌‌، و ماهی های شمشیری که حاوی جیوه هستند‌‌، نیز جزو غذاهای ممنوعه در این ماه هستند. در صورتی که قصد خوردن ماهی در ماه چهارم بارداری را دارید، سعی کنید ماهی های آب شیرین (مانند ماهی قزل آلا) را در رژیم غذایی خود قرار دهید.
• از تخم مرغ های خام یا نیم پز، استفاده نکنید. فقط تخم مرغ های کاملا پخته شده را بخورید.
• از نوشیدن بیش از حد چای یا قهوه خودداری کنید، زیرا مصرف زیاد کافئین مضر است.
• آب کافی بنوشید؛ زنان باردار باید روزانه حداقل دو تا سه لیتر آب بنوشند.
• غذاهای تند‌‌، غذاهای سرخ شده و غذاهای حاوی نمک و قند زیاد نیز قطعا جزو غذاهای ممنوع در ماه چهارم بارداری هستند.

منبع:

 

https://www.hunterdonhealthcare.org/service/maternity/pregnancy-month-by-month/pregnancy-fourth-month/

https://www.pampers.com/en-us/pregnancy/pregnancy-calendar/4-months-pregnant