قد استاندارد کودکان بر حسب سن
قد استاندارد کودکان بر حسب سن یکی از سوالات اصلی مادران است. شاید فکر کنید که اگر نوزاد شما با قدی بلند متولد شود، الزاماً در آینده نیز بلند قد خواهد بود؛ امّا این فرضیه نادرست است. همان‌طور که نوزادی با قد کوتاه نیز در بزرگسالی کوتاه قد نخواهد شد. قد جنین به رژیم‌غذایی مادر، سلامت جفت و سایر عوامل مرتبط با بارداری بستگی دارد. همچنین یکی از مهم‌ترین فاکتور‌های مرتبط با قد ژنتیک و طول قد والدین کودک است. با توجه به مطالب گفته‌شده نتیجه می‌گیریم که قد کودک موضوعی است که تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار دارد. آیا راهی برای پیش‌بینی طول قد کودک شما وجود دارد؟ در ادامه به توضیح درباره‌ی قد استاندارد کودکان بر حسب سن و عوامل مرتبط به آن می‌پردازیم. همچنین به این سوال پاسخ می‌دهیم که قد و وزن کودکان در هر سن چقدر باید باشد.
قد کودک من چقدر رشد می‌کند؟
در ارتباط با قد استاندارد کودکان بر حسب سن لازم است بدانید به طور معمول قد کودک شما، میانگینی از قد والدین است. به قد اعضای خانواده خود و همسرتان نگاه کنید، متوجه پاسخ این سوال خواهید شد که قد کودک‌تان چقدر رشد می‌کند. تحقیقات نشان داده‌اند که مهم‌ترین عامل موثر بر قد ژنتیک است؛ اگرچه تغذیه، ورزش و عوامل دیگر نیز موثر هستند امّا تاثیر ژنتیک انکارناپذیر است.
فرمول زیر به پیش‌بینی دقیق‌تر قد فرزندتان بیشتر کمک خواهد‌کرد (اعداد را به سانتی‌متر وارد کنید):
انتظار می‌رود که قد فرزندتان در بزرگسالی در محدوده‌ای که با فرمول بالا بدست می‌آورید، باشد. امّا مانند هر موضوع پزشکی دیگری، گاهی قد فرزند شما ممکن است از محدوده بالا خارج شده، بیشتر یا کمتر باشد. مواردی که خارج از محدوده‌ی معمول هستند، حتماً باید از نظر پزشکی خصوصاً بیماری‌های متابولیک بررسی شوند؛ گاهی بیماری زمینه-ای علت رشد کم و یا رشد زیاد قد است و گاهی نیز بدون علت خاص این‌گونه است.
قد کودک از بدو تولد چگونه رشد می‌کند؟
قد هنگام تولد برای بیشتر نوزادان رسیده بین 45.7 تا 60 سانتی‌متر و به‌طور میانگین 50 سانتی‌متر است. در 6 ماه اول پس از تولد قد نوزاد به‌طور متوسط 1.5 تا 2.5 سانتی‌متر به ازای هر ماه افزایش می‌یابد. از 6 تا 12 ماه قد کودک هر ماه 1 سانتی‌متر افزایش می‌یابد. میانگین قد استاندارد کودک یک ساله 75 سانتی‌متر و میانگین قد استاندارد کودک چهار ساله 100 سانتی‌متر یعنی دو برابر قد هنگام تولد است. این اعداد ثابت نیستند و بعضی شیرخواران جهش‌های رشدی را تجربه می‌کنند که ممکن است در کودک دیگری دیده نشود. برای اطلاع از بررسی قد استاندارد کودکان بر حسب سن در ادامه با ما همراه باشید.
قد کودکان تا چه سنی رشد می‌کند؟
میزان رشد قدی و همچنین زمان اتمام آن در دختران و پسران متفاوت بوده و به زمان بلوغ، تغییرات متابولیک و هورمونی بدن آن‌ها در زمان بلوغ بستگی دارد که در مطلب جداگانه‌ای بررسی می‌شود. بنابراین رشد قد استاندارد کودکان بر حسب سن، در دختران و پسران، در نمودار‌های جداگانه‌ای وارد شده و سنجیده می‌شود. در ارتباط با زمان اتمام رشد قدی، به این مقاله مراجعه کنید.
چه عواملی رشد قد کودک را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟
ژنتیک: ژن‌های موجود درDNA که از والدین به ارث می‌بریم، بیشترین تاثیر را در قد ما دارد. تحقیقات علمی از تاثیر 700 ژن بر طول قد خبر می‌دهند. تاثیر بعضی ژن‌ها بر هورمون‌های رشد و برخی دیگر بر صفحات رشد استخوانی است. بعضی جهش‌های ژنتیکی منجر به بیماری‌هایی مانند سندرم مارفان و داون میشوند که یکی از تاثیرات آن‌ها بر طول قد نهایی فرد در بزرگسالی است.
- هورمون‌ها: بدن از راه هورمون‌هایی که تولید می‌کند، بر روی صفحات رشد استخوانی تاثیر گذاشته و باعت تنظیم رشد قد می‌شود. سه مورد اصلی عبارت‌اند از:
- هورمون رشد: محل تولید این هورمون‌ها در غده هیپوفیز بوده و بیشترین تاثیر را در رشد دارند.
- هورمون‌های غده تیروئید
- هورمون‌های جنسی: استروژن و پروژسترون تاثیر قابل‌توجهی بر رشد قد خصوصاً در دوران بلوغ دارند.
- جنسیت: به طور معمول قد مردان از زنان بلند‌تر است (به طور میانگین 14 سانتی‌متر). همچنین رشد قدی مردان مدت بیشتری ادامه می‌یابد.
- تغذیه: از عوامل بسیار مهم در تعیین میزان رشد قدی، تناسب تغذیه است. اگر می‌خواهید بدانید که چه غذا‌هایی قد کودک را بلند می‌کند، به این مقاله مراجعه کنید.
- خواب مناسب: از عوامل بسیار موثر در رشد قدی کودک، خواب مناسب است. بسیاری از هورمون‌های موثر بر رشد قدی، در زمان خواب عمیق آزاد میشوند.
- ورزش و فعالیت بدنی: فعالیت ورزشی خصوصاً اگر منظم باشد، می‌تواند در استحکلم و رشد طولی استخوان‌ها موثر باشد. اگر می‌خواهید بدانید که چه ورزشی قد کودک را بلند می‌کند، به این مقاله مراجعه کنید.
چگونه قد کودک خود را افزایش دهیم؟
تا اینجای بحث به این نتیجه می‌رسیم که اگرچه قد به شدت به ژنتیک وابسته است، امّا عوامل متعددی بر طول قد نهایی فرد اثر می‌گذارند. در مقاله‌هایی جداگانه به بررسی عواملی موثر بر طول قد، غذا‌های کمک‌کننده و همچنین ورزش‌های مفید پرداخته‌ایم که می‌توانید به آن‌ها مراجعه کنید.
بررسی قد استاندارد کودکان بر حسب سن
قد استاندارد کودکان بر حسب سن در دختران و پسران در نمودار‌های جداگانه‌ای بررسی میشوند. اگرچه طول قد از معیار‌های مهم رشد است امّا چون سرعت تغییرات آن نسبت به وزن، کندتر بوده و همچنین اندازه‌گیری آن در نوزادان و شیرخواران تا حدی دشوار است؛ درنتیجه در پایش رشد اهمیت کمتری دارد. شکل‌هایی که در ادامه می‌آید، نمودار رشد قدی در دختران از بدو تولد تا 5 سالگی و همچنین نمودار رشد قدی پسران در همین باره سنی از سایت سازمان جهانی بهداشت است.
صدک چیست؟
در تعاریف آمار و ریاضیات، صدک به مقداری گفته می‌شود که درصد خاصی از نمونه‌های یک متغیر تصادفی کمتر از آن هستند. بیایید این تعریف را ساده‌تر کنیم؛ فرض کنید وزن کودک‌تان را اندازه‌گرفته‌اید و در جدول یا نمودار وزن بر اساس سن کودک قرار داده‌اید. می‌بینید که وزن کودک شما روی صدک 25 قرار گرفته است؛ این به چه معنی است؟ صدک 25 بدان معنی است که 25 درصد کودکان همسن فرزند شما، همین وزن یا وزنی کمتر از وزن فرزند شما دارند و 75 درصد کودکان، بیشتر از فرزند شما وزن دارند.
چگونه جدول رشد را تفسیر کنیم؟
ابتدا قد کودک خود را اندازه‌گیری کنید. سپس جدول مخصوص دخترها یا پسرها را روبروی خودتان بگذارید. سن فرزندتان بر حسب ماه را انتخاب کنید. حال روبروی ردیف سن، قد او بر حسب سانتی‌متر را پیدا کنید. ببینید که این قد در کدام صدک (ستون عمودی را بالا بروید تا به صدک برسید) قرار دارد. سپس قد، سن، صدک و تاریخ اندازه-گیری را در جای مشخصی یادداشت کنید. مقادیر اندازه‌گیری شده را با دفعات قبل مقایسه کنید.
نکات بررسی قد استاندارد کودکان بر حسب سن
توجه داشته باشید از بین جدول زمانی رشد قد و وزن کودک، نمودار رشد وزنی به وضعیت جسمانی کودک حساس‌تر بوده و تغییرات را بیشتر نشان می‌دهد. در نتیجه برای پایش رشد، از نمودار و جدول وزن‌گیری نوزاد دختر و پسر استفاده می‌شود که برای اطلاعات بیشتر می‌توانید به آن مراجعه کنید.
قد در محدوده صدک 3 تا 97 نمودار طبیعی بوده و همانند وزن مهم حفظ سیر تدریجی رشد بر روی نمودار است. امّا قد‌های زیر صدک 3 و بالای صدک 97 نیازمند بررسی هستند. به طور مثال قد استاندارد کودک چهار ساله با جنسیت دختر از می‌تواند از 95 تا 111 سانتی‌متر متغیر باشد. با توجه نمودار پسران، قد استاندارد کودک یک ساله، می‌تواند در محدوده‌ی 68 تا 83 سانتی‌متر طبیعی باشد.
هر چند در الگو‌های رشد طبیعی ممکن است نیز جهش و همچنین وضعیت ثابت دیده شود، امّا این جابجایی‌ها تا حدی در نمودار‌های صدک قابل انتظار است و باید با توجه به دوره سنی کودک بررسی شود.
در صورتی که دریافت کالری غذایی کافی نباشد، ابتدا صدک وزن، سپس قد و در آخر دور سر افت می‌کند. توجه داشته باشید که دریافت کالری ناکافی می‌تواند نشانه یک بیماری زمینه‌ای همراه با افزایش نیاز به کالری مانند نارسایی قلبی و یا سیستیک فیبروزیس باشد و یا از تغذیه ناکافی و از عدم توجه به تغذیه‌ی کودک خبر دهد. با توجه به حساسیت وزن نسبت به تغییرات وضعیت جسمانی کودک، از بررسی جدول وزن بر اساس سن کودک غافل نشوید.
از آن‌جا که یکی از هورمون‌های مهم در رشد قدی هورمون‌های تیروئیدی است؛ افزایش صدک وزن با وجود افت صدک قد مطرح‌کننده کم‌کاری غده‌ی تیروئید (هیپوتیروئیدی) است.
نکته: پس به طور‌کلی در بررسی قد استاندارد کودکان بر حسب سن، صد‌های در حال افت و صد‌های متفاوت قد با وزن و دور سر اهمیت داشته و باید از نظر پزشکی بررسی شود.
حال به نمودارها و جداول رشد قدی از سایت سازمان جهانی بهداشت توجه کنید:
جدول رشد قدی دختران از 2 تا 5 سالگی
جدول رشد قدی پسران از 2 تا 5 سالگی
نمودار رشد قدی دختران تا 5 سالگی
نمودار رشد قدی پسران تا 5 سالگی
در ارتباط با قد استاندارد کودکان بر حسب سن لازم است بدانید ستون افقی نمودار سن بر حسب ماه و سال و ستون عمودی قد بر حسب سانتی‌متر است. برای نمودار نیز به شیوه جدول عمل کنید و قد را بر حسب صدک بیابید. نمودارها را چاپ کنید و با هر باز انداره‌گیری، با تاریخ در نمودار علامت بگذارید. نمودارها دید بسیار دقیقی از تغییرات ترسیم می‌کنند.
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.