علت بزرگی سر جنین ماکروسفالی چیست؟ آیا خطرناک است؟
بزرگ‌تر بودن سر نوزاد و کودک نسبت به هم‌سن‌هایش به اسم بیماری ماکروسفالی شناخته می‌شود که در عامیانه به این بیماری بزرگ‌سری نیز می‌گویند. تیم گهواره در تلاش است در این مقاله به طور کامل و واضح برای آرامش خاطر مادران راجع به این بیماری توضیح دهد.
سر یکی از اولین قسمت‌های بدن جنین است که شروع به رشد کردن می‌کند و بزرگ‌بودن سر نوزاد علاوه بر مشکل ساز شدن برای مادر در حین زایمان برای سلامت نوزاد پس از تولد هم مهم است بزرگ‌سری می‌تواند زمان زایمان مادر را هم تغییر دهد؛ بنابراین در هر بار سونوگرافی اندازه دور سر جنین اندازه‌گیری می‌شود.
علت بزرگ شدن سر جنین در بارداری
علت اولیه بروز بیماری بزرگ‌سری در جنین یا نوزاد به علت‌های التهاب، انسداد و تولید بیش از اندازه مایع مغزی بود؛ اما علت این موارد چیست؟ موارد زیر می‌تواند از جمله عوامل به‌وجودآمدن این مشکلات باشد:
- رشد غیرمعمول سیستم عصبی جنین در دوران بارداری
- تولد زودرس جنین باعث افزایش احتمال خونریزی در بطن‌های مغزی می‌شود
- بیماری‌هایی که مادر در دوران بارداری به آن‌ها مبتلا می‌شود و می‌تواند باعث التهاب بافت مغز جنین می‌شود. از بیماری‌هایی که باعث چنین اتفاقی می‌شوند می‌توان به سرخچه یا سفلیس اشاره کرد.
انواع ماکروسفالی چیست؟
ماکروسفالی را می‌توان به دو گروه متناسب و نامتناسب طبقه‌بندی کرد، ماکروسفالی متناسب به این معنی است که سر و بدن نوزاد بزرگ است و با هم متناسب است.
ماکروسفالی نامتناسب هنگامی رخ می‌دهد که سر نوزاد نسبت به بدن آن بزرگ‌تر است. یک استثنا وجود دارد نوزادانی که سر بزرگ همراه با جمجمه بزرگ دارند اغلب سالم هستند؛ اما برای باقی موارد نمی‌توان مطمئن نتیجه‌گیری کرد و باید علت بزرگ بودن سر جنین در سونوگرافی بررسی شود.
علت بزرگ‌بودن سر جنین در سونوگرافی
در برگه سونوگرافی بارداری قسمتی وجود دارد به نام hc یا head circumference آن قسمت نشان‌دهنده اندازه دور سر جنین نسبت به بدن است. در هر هفته از دوران بارداری جنین باید دور سر متناسبی نسبت به بدن خود داشته باشد. در اصل hc نشان‌دهنده رشد درست و متناسب دور سر جنین شما است؛ بنابراین بهتر است زنان باردار در طول 9 ماه طبق یک روتین مناسب سونوگرافی انجام دهند.
اندازه hc نامتناسب در سونوگرافی جنین می‌تواند نشان‌دهنده بیماری‌های ژنتیکی مانند میکروسفالی، ماکروزومی و موارد این چنین باشد. اندازه‌گیری hc اغلب از هفته 11 الی 12 بارداری شروع می‌شود و تا آخرین هفته ادامه پیدا می‌کند. در نهایت بزرگ‌سری در دوران بارداری که از طریق سونوگرافی نشان داده می‌شود را می‌توان کنترل و درمان کرد؛ اما اگر این بزرگ‌سری از بیماری‌های ژنتیکی باشد امکان درمان آن وجود ندارد که تشخیص این موضوع نیاز به یک پزشک متخصص ماهر دارد و کار راحتی نیست.
درمان بیماری بزرگی سر جنین ماکروسفالی
درمان بزرگ‌سری شامل دو درمان اصلی و غیر شایع است، درمان اصلی هیدروسفالی عمل جراحی است و درمان غیر شایع آن بدون عمل جراحی و با تجویز دارو است. درمان‌های غیر شایع هنگامی مورداستفاده قرار می‌گیرند که بتوان عفونتی که ایجاد شده است را با تجویز دارو برطرف کرد. داروهای تجویز شده شامل داروهای کاهش‌دهنده مایع مغزی است.
به یاد داشته باشید ماکروسفالی پاتولوژیک بیماری است که حتماً نیاز به ویزیت دکتر متخصص دارد. بیماری‌های شایعی که همراه با بزرگی سر پدید می‌آیند خونریزی مغزی، تجمع مایع روی مغز و اختلالات ژنتیکی است. پس حتماً برای تشخیص علت بزرگی سر جنین ماکروسفالی به پزشک مراجعه کنید.
جمع‌بندی
ماکروسفالی یا بزرگی سر حالتی است که سر نوزادنسبت به بدن بزرگ‌تر است. این بیماری در بیشتر موارد خوش‌خیم و بی‌زیان است و در باقی موارد نشان از بیماری‌های ژنتیکی و سندروم است. علت بزرگی سر جنین ماکروسفالی نیز مربوط به مایع مغزی نخاعی و میزان ترشح آن است.
ممکن است با این بیماری از دوران بارداری درگیر بشوید که باعث مشکلات مختلفی هم برای مادر حین زایمان و هم برای جنین بعد از تولد دارد این بیماری از قبل تولد جنین قابل‌تشخیص است، از طریق سونوگرافی در طی دوران بارداری و اندازه‌گیری دور سر جنین می‌توان فهمید که آیا جنین در رشد مناسب قرار دارد یا خیر.
سؤالات متداول:
آیا می‌توان از ماکروسفالی پیشگیری کرد؟
این بیماری در بیشتر موارد جز نقص‌های مادرزادی یا ژنتیکی است و در بدو تولد جنین همراه او است و امکان درمان این بیماری اگر به دلایل ژنتیکی باشد وجود ندارد. اگر بزرگی سر در بزرگسالی به وجود بیاید و دلیل این بیماری تجمع مایع نخاعی مغز باشد امکان درمان آن وجود دارد.
آیا بیماری بزرگی سر جنین کشنده است؟
درصورتی‌که اقدامی برای درمان نشود به‌احتمال ۵۰ درصد کشنده است اگر بیمار هیدروسفالی هیچ اقدامی برای درمان نکرده باشد؛ ولی همچنان به حیات خود ادامه می‌دهد. به احتمال خیلی بالا دچار آسیب‌های مغزی و ناتوانی‌هایی فیزیکی شده است.
منابع:
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/22685-macrocephaly
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.