علت تکرر ادرار در کودکان | تشخیص و درمان ادرار زیاد نوزادان

تعداد دفعات و حجم ادرار تحت تاثیر مسائل مختلف تغییر می‌کند و این موضوع هم در کودکان و هم در بزرگسالان رخ می‌دهد. همانطور که کاهش ادرار خطرناک است، تکرر ادرار شاید حتی خطرناک‌تر باشد. حجم زیاد ادرار نوزاد می‌تواند برای والدین بسیار نگران کننده باشد. در این مقاله به بررسی این موضوع پرداخته و توضیح می‌دهیم ادرار زیاد نوزاد نشانه چیست، کی باید نگران شوید و چطور می‌توان آن را درمان کرد.

تعداد دفعات و حجم طبیعی ادرار نوزاد

برای انکه ادرار زیاد بچه‌ها را بررسی کنید باید بدانید حجم طبیعی چقدر است. بسته به سن، حجم طبیعی ادرار می‌تواند متفاوت باشد و تکرر ادرار نوزاد تعریف دیگری داشته باشد. مثلاً در روزهای اول زندگی کودک شما ممکن است هر یک تا سه ساعت یکبار یا به ندرت چهار تا شش بار در روز ادرار کند. یا برای مثال تعداد دفعات ادرار نوزاد ۵ ماهه سالم باید چهار تا شش بار در روز یا هر یک تا سه ساعت در روز باشد. بسیاری از پزشکان حداقل چهار تا شش پوشک خیس در روز را طبیعی می‌دانند. هر بار باید پوشکش را کاملا خیس و نه نمناک ‌کند و رنگ ادرار نوزاد باید بی‌رنگ باشد. 

روش دیگر محاسبه ادرار طبیعی براساس وزن است به طور کلی مقدار ادرار نوزاد در روز 36 سی سی ادرار به ازای هر کیلوگرم وزن است. مثلا اگر کودک شما 3 کیلوگرم وزن دارد، توقع داریم حجم ادرارش در یک شبانه‌روز، چیزی حدود 108 سی سی باشد. 

در محاسبه ادرار بیش از حد نوزاد باید شرایط محیطی را نیز در نظر داشت. مثلاً روزی که نوزاد زیاد شیر بخورد طبیعی ست که ادرار زیادی داشته باشد یا برعکس. ممکن است سردی هوا نیز منجر به افزایش ادرار شود. به هر حال اگر نوزاد بیش از این ادرار می‌کند و این اتفاق مدام در حال رخ دادن است، باید به فکر درمان تکرر ادرار در آنها باشید.

علائم و نشانه‌های تکرر ادرار

از علائم و نشانه های تکرر ادرار در کودکان میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

• رفتن مدام به دستشویی
• خیس کردن رختخواب
• درد و ناراحتی هنگام دفع
• تشنگی زیادی
• احتمال بی اختیاری ادرار در طول روز

تکرر ادرار چه تفاوتی با دیگر مشکلات ادراری دارد

تکرر ادرار اگرچه مشکل مهمی است که باید رفع شود اما نسبت به بسیاری از مشکلات ادراری دیگر راحتتر درمان و کنترل میشود. تکرر ادرار در کودک در بیشتر مواقع ناشی از نوشیدن آب زیاد یا سبک زندگی ناسالم است. بسیاری از کودکان در تکرر ادرار دردی حس نمیکنند و تنها دچار کم آبی میشوند. اما مشکلات ادراری میتوانند طیف بسیار گسترده تری داشته باشند و شامل عفونت، تب، درد و مشکلات ناحیه تناسلی باشند.

تفاوت تکرر زیاد با بی‌اختیاری ادرار چیست

تکرار ادرار به معنای فراوانی در دفع است. فرد در این حالت هنوز قدرت کنترل مثانه را دارد و تنها نسبت به باقی افراد دفعات بیشتری ادرار میکند. اما در بی اختیاری ادرار کودک کنترلی روی مثانه ندارد و هر لحظه ممکن است خودش را خیس کند حتی در حین فعالیت های روزانه. 

شایع‌ترین علت تکرر ادرار چیست

همانطور که کاهش ادرار نوزاد می‌تواند خطرناک باشد و باید به دنبال علت کم شدن ادرار نوزاد باشید، دلیل ادرار بیش از حد کودک نیز باید مشخص شده و درمان شود. باید دید ادرار مکرر کودکان نشانه چیست؟ اگر با همه این محاسبات هنوز هم تصور می‌کنید نوزاد شما بیش از حد ادرار می‌کند یا احساس کاذب ادرار دارد، علت ادرار زیاد نوزاد را با هم بررسی می‌کنیم.

چه عواملی موجب تکرر ادرار در کودکان می شود

شایعترین علل عبارتند از:

استرس و فشارهای روانی

استرس یکی از اصلیترین علل تکرر ادرار در کودکان است. در برخص موارد کودکان هر پنج تا 10 دقیقه یکبار یا بین 10 تا 30 بار در روز ادرار کنند. این عارضه بیشتر در بین کودکان 3 تا 8 ساله دیده می شود و فقط در

ساعات بیداری وجود دارد. علائم دیگری ندارد. 

عفونت ادراری

عفونت دستگاه ادراری (UTIs) در کودکان شایع است. ان بیماری زمانی رخ می دهند که باکتریها وارد مثانه یا کلیه ها شوند. یک نوزاد مبتلا به عفونت ادراری ممکن است تب و سر درد داشته باشد یا هشیار باشد. بچه‌های بزرگتر ممکن است تب داشته باشند، هنگام ادرار کردن درد داشته باشند، نیاز به ادرار کردن زیاد داشته باشند یا درد زیر شکم داشته باشند.

*از کجا بفهمیم نوزاد عفونت ادرار دارد 

دیابت شیرین

یکی از علائم اولیه دیابت نوع 1 در کودکان افزایش ادرار و تشنگی است. وقتی قند خون بالا باشد، واکنشی در بدن ایجاد می‌شود که مایعات را از بافت‌ها می‌کشد. این کار باعث می شود که فرزند شما دائماً تشنه باشد و در نتیجه نیاز به رفتن بیشتر به دستشویی داشته باشد

دیابت بی مزه

علائم دیابت بی مزه در کودکان و نوجوانان ممکن است شامل موارد زیر باشد: تشنگی بیش از حد، اغلب شدید، همراه با نیاز به نوشیدن مقدار زیادی آب. تولید بیش از حد ادرار، با نیاز به ادرار مکرر، اغلب هر ساعت در طول روز و شب.

دیابت بی مزه نفروژنیک

دیابت بی مزه نفروژنیک یک اختلال نادر است که باعث می شود بدن بیش از حد ادرار تولید کند. این کودکان ممکن است تا 20 برابر نسبت به دیگر کودکان بیشتر ادرار کنند.

نفریت بینابینی

نفریت بینابینی حاد (AIN) یک علت غیر معمول آسیب حاد کلیه در جمعیت کودکان است. از نظر بافت شناسی، به طور گسترده با یک ارتشاح التهابی در پارانشیم غیر اسکار مشخص می شود، و طیف وسیعی از علل و ظاهر بافت شناسی را دارد. علائم و نشانه های نفریت می تواند شامل تورم یا پف پاها، پاها و چشم ها باشد. سطح پروتئین بالا در ادرار؛ کف آلود یا تکرر ادرار؛ خون در ادرار؛ و فشار خون بالا و ... باشد.

*دلیل وجود خون در ادرار نوزاد چیست و چه باید کرد

آسیب و ضربه

بعضی ضربه ها یا آسیبها میتواند منجر به بروز اختلال در افراد شود. مثلا در آسیب عصبی گاهی اوقات بدن شما سیگنال هایی را برای ادرار کردن در زمان نامناسب به مغز و مثانه می فرستد. برخی بیماری ها و تروما می توانند باعث آسیب عصبی شوند، از جمله جراحی لگن یا کمر، فتق دیسک، پرتودرمانی، بیماری پارکینسون، ام اس یا سکته مغزی. داروها و ...

سبک زندگی

تغذیه نامناسب، مصرف بعضی غذاهای نامناسب یا افراط در خوردن بعضی غذاها مانند نوشیدنیهای کافئینی، استرس و نداشتن استراحت کافی، عدم رعایت بهداشت فردی و محیطی از دیگر عواملی است که منجر به تکرر ادرار در کودکان میشود.

تکرر ادرار عصبی

این حالت زمانی است که تکرر ادرار به دلایل فیزیکی یا آسیبهای جسمی نیست بلکه ناشی از شرایط روحی فرد یا محیطی است که در آن زندگی میکند. استرس یا اضطراب عاطفی می تواند در تکرر ادرار و مشکلات کنترل مثانه برای کودکان ظاهر شود. اگر عوامل احساسی ممکن است در تکرر ادرار کودک شما نقش داشته باشد، مشورت با یک متخصص اورولوژی و یک متخصص سلامت روان مفید خواهد بود.

نارسایی کلیه

نارسایی کلیه (نارسایی کلیه) به این معنی است که یک یا هر دو کلیه فرد دیگر به تنهایی خوب عمل نمی کنند. نارسایی کلیه گاهی موقتی است و به سرعت (حاد) ایجاد می شود. گاهی اوقات این یک بیماری مزمن (طولانی مدت) است که به آرامی بدتر می شود. نارسایی کلیه شدیدترین مرحله بیماری کلیوی است. اگر تکرر ادرار کودک به این دلیل باشد با موارد زیر همراه است: سوزش یا درد در هنگام ادرار کردن افزایش قابل توجهی در دفعات ادرار. مشکل در کنترل ادرار در کودکانی که به اندازه کافی بالغ هستند تا از توالت استفاده کنند. عود شب ادراری و ...

تغذیه نامناسب

تغذیه اولین دلیل ادرار زیاد کودک است. در مورد ادرار زیاد نوزاد، پیش از هرچیز مطمئن شوید که آیا بیش از حد به کودک شیر و مایعات نمی‌دهید و شیردهی شما صحیح است؟ اگر مصرف مایعات زیاد باشد پس ادرار زیاد نوزاد طبیعی است. روز اول زندگی حجم معده نوزاد به اندازه یک قاشق چای خوری است. تا روز سی‌ام یا یک ماهگی این حجم به اندازه حجم یک پرتقال می‌رسد. پس حجم شیری که می‌خورد با توجه به سنش متفاوت خواهد بود. برای کودکی که شیر خشک می‌خورد بعد از چند روز اول زندگی، هر بار 60 الی 90 سی سی شیر خشک حل شده در آب جوش کافی است. کودک آن را به تناوب هر 4-3 ساعت مصرف می‌کند. به یاد داشته باشید هر پیمانه شیر خشک را باید در 30 سی سی آب جوشیده‌ی سرد شده حل کنید. اگر بیش از این مقدار آب اضافه کنید تعادل مواد معدنی بدن کودک به هم می‌ریزد و ممکن است در نهایت منجر به ادرار زیاد نوزاد و عوارض دیگر بشود.

 مقدار شیر در کودکانی که شیر مادر می‌خورند متفاوت است. محاسبه حجم دقیق شیر مادر کار سختی است. پس بهتر است طبق توصیه سازمان جهانی بهاشت هر بار که کودک تقاضای شیر می‌کند به او شیر بدهید این اتفاق حدودا هر 3-2 ساعت یک‌بار می‌افتد.

تا زمانی به نوزاد شیر بدهید که به میل خودش شیر می‌خورد. نوزادان در حالت عادی و در سلامت کامل، احتیاج به دریافت مایعی به جز شیر ندارند.

یکی از دلایل شیر بالا آوردن یا رفلاکس نوزادی و رفلاکس پنهان نوزاد، بیش از حد شیر خوردن کودک است. پس اگر کودک شما زیاد استفراغ می‌کند علاوه بر مراجعه به پزشک به فکر این باشید که شاید شما بیش از حد به او شیر می‌دهید.

شباهت اسهال آبکی و ادرار

آیا کودک شما اسهال نیست؟ در این مورد لازم است از انواع شکل مدفوع نوزادان آگاه باشید زیرا ممکن است بیش از حد پوشک خیس کردن به خاطر اسهال نوزاد باشد نه ادرار زیاد! اسهال اصلی‌ترین علت مدفوع زیاد نوزاد است. کودک مبتلا به اسهال کمبود آب دارد. بی‌قرار و در موارد شدید بی‌حال است، لب و مخاطات خشک و چشمان گود افتاده دارد. 

بیماری‌ها

در نهایت افزایش ادرار کودک ممکن است به علت بیماری زمینه‌ای باشد. برخی از این بیماری‌هایی که می‌توانند علت ادرار زیاد در کودکان باشند در ادامه آمده‌اند:

• امکان دارد ادرار زیاد نوزاد به دلیل حجم زیاد ادرار نباشد. زمانی احساس ادرار کاذب در کودکان رخ می‌دهد که عفونت ادرار داشته باشند یا ظرفیت مثانه آن‌ها کم شده باشد. یکی از نشانه‌های عفونت ادراری کودکان تب است و ممکن است در کنار تکرر ادرار شدید کودک هنگام دفع ادرار احساس سوزش داشته باشد. کودکان بزرگ‌تر این سوزش ادرار را بیان می‌کنند اما این علامت در نوزادان و کودکان نوپا ممکن است به صورت گریه کردن و بی‌قراری هنگام ادرار کردن بروز کند. کودک ممکن است بیش از حد بی‌قرار یا حتی بی‌حال باشد. عفونت ادراری شدید نوزاد یا عفونت مثانه بسیار خطرناک است و در این موقعیت بهتر است هرچه سریعتر به پزشک مراجعه کنید تا آزمایش ادرار نوزاد انجام شود. تاخیر در درمان عفونت ادراری می‌تواند سبب عفونت کلیه‌ها و حتی از دست رفتن کلیه‌های کودک بشود. عموماً از انواع آنتی بیوتیک برای عفونت ادراری کودکان استفاده می‌شود.
• احتمال این‌که ادرار زیاد نوزاد پسر به دلیل عفونت باشد کمتر است اما این امکان همچنان وجود دارد مخصوصا در پسرهایی که ختنه نشده‌اند زیرا زیر پوست محل ختنه میکروب‌ها جایگزین شده و سبب عفونت می‌شوند. بنابراین، ختنه کردن نوزاد را نیز در نظر بگیرید.
• در بدن هورمونی به نام هورمون ضد ادراری وجود دارد، کم ترشح شدن یا مقاومت نسبت به این هورمون یکی از دلایل زیاد شدن حجم ادرار است.
• غده فوق کلیه درست بالای کلیه هر انسان قرار دارد. یکی از هورمون‌های این غده برای کنترل فشارخون ترشح می‌شود و فشار خون را با کم کردن حجم ادرار از طریق مکانیسم‌های خاصی بالا می‌برد. اختلال ژنتیکی در ترشح و عملکرد این هورمون هم از دلایل کاهش فشار خون و زیاد شدن حجم ادرار است.
• یکی از دلایل دیگر ادرار زیاد نارسایی کلیه است. اگر کلیه نتواند وظیفه خود را به درستی انجام دهد، مواد زیادی از طریق ادرار خارج می‌شوند و به همراه خودشان آب را هم خارج می‌کنند. نارسایی کلیه در نوزادان ممکن است به علت سندرم‌های ژنتیکی وجود داشته باشد.
• نوعی از دیابت (قند خون بالا) با نام دیابت نوع یک هم وجود دارد که در کودکان رخ می‌دهد. در این بیماری قند خون آن‌قدر بالاست که از ادرار دفع می‌شود و به همراه خودش آب زیادی وارد ادرار می‌کند. اما علائم این بیماری به ندرت در نوزادی شروع می‌شود.

علت تکرر ادرار بدون درد کودک

اگر تکرر ادرار در کودک بدون درد باشد میتواند ناشی از موارد زیر باشد:

• استرس
• خوردن نوشیدنی کافئینی زیاد
• نوشیدن آب زیاد
• سردی هوا و بدن
• و...

ادرار خونی و تکرر ادرار در کودک با هم نشانه چیست

وقوع این دو عارضه در کنار هم میتواند ناشی یک مشکل جدی در دستگاه دفعی باشد. ممکن است فرد به نوعی عفونت مبتلا شده باشد یا در بعضی بیماریها مانند نفریت بینابینی نیز این اتفاق رخ میدهد. در هر حالت چه با تکرر و چه بدون تکرر، اگر در ادرار کودک خود خون دیدید سریعاً به پزشک مراجعه کنید.

ادرار زیاد نوزاد نارس 

نوزاد نارس هر چند وقت یک بار باید ادرار کند؟ کودک شما باید هر 24 ساعت حداقل 6 پوشک سنگین و مرطوب داشته باشد. به ندرت ادرار و مدفوع زیاد در نوزاد نارس رخ می‌دهد و بیشتر شاهد کاهش ان هستیم. اما به طور کلی نوزادان نارس به ابتلا به عفونت‌ها مستعدتراند و از این رو ممکن است در اثر ابتلا به عفونت دچار مشکلات ادراری شوند.

تکرر ادرار کودک در روز

تکرر ادرار در روز میتواند دلایل مختلفی داشته باشد که از جمله آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

•  
• عفونت های دستگاه ادراری
• اضطراب
• یبوست
• تحریک دیواره مثانه
• آپنه خواب
• اختلالات خواب
• ساختار مثانه
• کافئین
• تخلیه ناقص مثانه

ادرار زیاد نوزاد در شب 

دفع مدفوع یا ادرار زیاد در شب در نوزادان شایع است. علل مختلفی می‌تواند در این اتفاق دخیل باشد از جمله مصرف زیاد مایعات، اختلالات خواب و انسداد مثانه. بهترین کار این است که رژیم تغذیه‌ای نوزاد را اصلاح کنید و در طول روز به اندازه شیر بدهید. اگر با وجود این کار هنوز نوزاد بیش از حد ادرار می‌کرد برای بررسی علل زمینه‌ای به پزشک مراجعه کنید.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم

اگر احساس می‌کنید ادرار زیاد نوزاد به دلیل تغذیه بیش از حد یا تخمین اشتباه شما از حجم ادرارش نیست یا اینکه احساس تکرر یا سوزش ادرار دارد، سوختگي پاي نوزاد زیاد رخ می‌دهد، یا بوی زیاد ادرار نوزاد اذیتتان می‌کند بهتر است به پزشک مراجعه کنید. با آزمایش خون و ادرار مواد معدنی، سطح قند بدن و ادرار کودک و سلول‌های موجود در ادرار اندازه گرفته می‌شود. عملکرد کلیه او نیز بررسی می‌شود. به یاد داشته باشید در صورت وجود سابقه فامیلی بیماری‌های کلیوی و غدد حتما پزشک در زمان بررسی دلیل ادرار زیاد نوزاد را مطلع کنید.

پزشک چه اقداماتی انجام می دهد

بسته به علت تکرر ادرار در کودکان، روش درمانی آن نیز متفاوت است. گاهی تنها تغییراتی جزئی در سبک زندگی مشکل تکرر ادرار کودک را رفع میکند اما گاهی نیاز به درمانهای دارویی برای رفع بیماری عامل تکرر ادرار وجود دارد. 

آزمایش های مورد نیاز تشخیص تکرر ادرار کودکان

متخصصان مراقبت های بهداشتی اغلب نمونه ادرار را آزمایش می کنند که به آن آنالیز ادرار می گویند تا به تشخیص مشکلات کنترل مثانه در کودکان کمک کند. در صورت درخواست، آزمایشگاه ممکن است کشت ادرار را نیز انجام دهد. گلبول های سفید و باکتری های موجود در ادرار می توانند نشانه های عفونت دستگاه ادراری و عامل تکرر ادرار در کودک باشند.

تشخیص تکرر ادرار کودک چگونه است

اگر کودک شما هشت بار یا بیشتر در روز ادرار کند اما هر بار فقط مقدار کمی ادرار دفع کند، تکرر ادرار تشخیص داده می شود. کودکانی که هشت بار یا بیشتر در روز ادرار می کنند اما ادرارشان خوب یا زیاد است، تکرر ندارند.

چگونه تکرر ادرار در کودکان را درمان کنیم

بسته به دلیل ادرار زیاد در نوزادان درمان آن نیز می‌تواند متفاوت باشد. اگر مشکل از تغذیه است روش درست شیردهی و میزان شیر مورد نیاز کودک را باید از پزشک بپرسید.

درمان پزشکی

بسته به علت نوع دارو میتواند متفاوت باشد. گاهی از اکسی بوتینین (دیتروپان) برای آرام کردن مثانه بیش فعال استفاده میکنند تا زمانی که کودک بالغ شود و به طور طبیعی مشکل را رشد دهد. یا اگر کودک شما اغلب عفونت مثانه دارد، پزشک ممکن است پیوند آنتی بیوتیکی را تجویز کند که دارویی است که باکتری های عامل عفونت را از بین می برد.

درمان ادرار زیاد در کودکان با طب سنتی

یکی از اصیترین دلایل تکرر ادرار در کودکان در طب سنتی، غلبه طبع سرد است. از این رو تلاش میشود با تغییر رژیم غذایی به سمت غذاهای با طبع گرم این مشکل را رفع نمود. در این راستا ترکیباتی مانند زنجبیل به همراه عسل ، جوش شیرین و دارچین و یا کنجد یا رب انار و شکر زرد میتواند برای کودک موثر باشد. با این حال بهتر است برای درمان تکرر ادرار به دکتر طب سنتی مراجعه کنید تا ابتدا علت دقیق تشخیص داده شود. در مواردی که تکرر ادرار ناشی از عفونت یا بیماریهایی مانند نارسایی کلیه باشد، روند درمان متفاوت خواهد بود.

درمان خانگی

درمانهای خانگی تکرر ادرار در کودک نیز میتواند روند ساده ای داشته باشد کافی است از روشهای زیر استفاده کنید:

• محیط آرام و بدون استرس برای کودک فراهم کنید.
• به او آرامش بدهید و مطمئنش کنید که تکرر ادرار مشکل ترسناکی نیست و همه چیز تحت کنترل است.
• از ورزشهایی مانند کگل برای تقویت عضلات ادراری استفاده کنید.
• قبل از خواب مصرف نوشیدنیها را کم کنید.
• از غذاهای حاوی ویتامین سی بیشتر استفاده کنید.

چگونه از تکرر ادرار کودکان پیشگیری کنیم

اگر تکرر ادرار ناشی از بیماریهای پیچیده ای مانند نارسایی کلیه نباشد، روشهای ساده ای برای پیشگیری از تکرر ادرار وجود دارد که بعضی از آنها عبارتند از:

• بهداشت را در محیط رعایت کنید و مطمئن باشید کودک در فضایی بهداشتی زندگی میکند.
• از دادن مایعات زیاد و بدون دلیل یا حس تشنگی در طول روز به کودک خودداری کنید. در صورت عطش از آب استفاده کنید و نوشیدنیهای کافئینی را به حداقل کاهش دهید.
• دمای محیط مناسب باشد. محیطهای خیلی سرد منجر به تکرر ادرار بیشتر میشوند.
• از غذاهای مناسب و نسبتاً خشک در رژیم استفاده کنید.
• مطمئن شوید کودک فعالیت بدنی کافی داشته باشد.