علائم حساسیت به پروتئین گاوی در نوزادان | علت و درمان آن در نوزادان
حساسیت به پروتئین گاوی در نوزادان که بیشتر تحت عنوان حساسیت به پروتئین شیر گاو یا Cow’s milk protein allergy (CMPA) شناخته می‌شود، رایج‌ترین آلرژی غذایی میان شیر‌خواران است که محدودیت‌های تغذیه ای به همراه دارد. در ادامه، به رایج‌ترین سوالات درباره حساسیت کودک به پروتئین گاوی پاسخ خواهیم داد.
پادکست خلاصه مقاله علائم حساسیت به پروتئین گاوی در نوزادان:
با نصب اپلیکیشن گهواره، قد و وزن کودک خود را روی نمودار بررسی کنید و از رشد مناسبش اطمینان یابید. روزانه متناسب با سن کودکتان ، پیام‌های مشاوره تخصصی دریافت کنید و با توصیه‌های تغذیه‌ای و دستور پخت‌های مناسب، تغذیه سالم‌تری برای او فراهم کنید. همچنین، با بازی‌های مناسب و آزمون‌های دوره‌ای به تقویت هوش و مهارت‌های فرزندتان کمک کنید.
علت حساسیت کودک به پروتئین گاوی
حساسیت کودک به پروتئین گاوی حساسیت به پروتئین گاوی در نوزادان که بیشتر تحت عنوان حساسیت به پروتئین شیر گاو یا Cow’s milk protein allergy (CMPA) شناخته می‌شود، رایج‌ترین آلرژی غذایی میان شیر‌خواران است که محدودیت‌های تغذیه ای به همراه دارد. در ادامه، به رایج‌ترین سوالات درباره حساسیت کودک به پروتئین گاوی پاسخ خواهیم داد.
عوامل ایجاد کننده حساسیت به پروتئین شیر گاو در کودک
برخی عوامل می‌توانند خطر بروز حساسیت کودک به پروتئین گاوی را افزایش دهند:
- سایر آلرژی‌ها: بسیاری از کودکانی که به شیر حساسیت دارند، آلرژی دیگری نیز دارند. آلرژی به شیر ممکن است قبل از سایر آلرژی‌ها خود را نشان دهد.
- درماتیت آتوپیک: کودکانی که به درماتیت آتوپیک، یک التهاب مزمن پوستی، مبتلا هستند، بیشتر در معرض ابتلا به آلرژی غذایی قرار دارند.
- سابقه خانوادگی: در صورتی که والدین به آلرژی غذایی یا سایر بیماری‌های آلرژیک مانند تب یونجه، آسم، کهیر یا اگزما مبتلا باشند، احتمال ابتلای فرزندشان به آلرژی غذایی افزایش می‌یابد.
- سن: حساسیت به شیر در کودکان شایع‌تر است. با افزایش سن، سیستم گوارش آن‌ها بالغ می‌شود و بدنشان نسبت به پروتئین شیر گاو واکنش کمتری نشان می‌دهد. آلرژی به پروتئین گاوی چه زمانی خوب می‌شود؟ بیشتر کودکان به‌طور خودبه‌خود تا یک سالگی بهبود می‌یابند، و در موارد شدیدتر، این حساسیت معمولاً تا سه سالگی برطرف می‌شود. حساسیت به پروتئین گاوی در بزرگسالان به‌ندرت مشاهده می‌شود.
* مقاله قطره پدی لاکت برای چیست را مطالعه کنید.
علائم حساسیت به پروتئین گاو در نوزادان
علائم حساسیت کودک به پروتئین گاوی و حتی به طور کلی علائم حساسیت غذایی در نوزادان از فرد به فرد متفاوت است و می‌تواند از چند دقیقه تا چند ساعت بعد از آن‌که مادر یا فرزند شیر می‌نوشد یا محصولات لبنی مصرف می‌کند، بروز نماید. به‌طور کلی، می‌توان علائم حساسیت به پروتئین گاوی در نوزادان را به دو دسته فوری و تاخیری تقسیم کرد:
علائم حساسیت نوزاد به پروتئین گاوی که فوراً ظاهر می‌شوند عبارتند از:
- کهیر و حساسیت پوستی
- خس خس سینه
- احساس خارش یا سوزش در اطراف لب یا دهان
- تورم لب، زبان یا گلو
- سرفه یا تنگی نفس
- استفراغ
علائم حساسیت به شیر گاو در کودکان و نشانه‌هایی که ممکن است زمان بیشتری بعد از مصرف بروز پیدا کنند؛ عبارتند از:
- حساسیت به پروتئین گاوی نوزاد اسهال آور است از انواع شکل مدفوع نوزادان، که ممکن است حاوی رگه‌های خون باشد.
- گرفتگی شکم و دل‌درد
- آبریزش بینی نوزاد
- چشمان اشک‌آلود
*مقاله راهنمای تصویری مدفوع نوزاد را مطالعه کنید.
نکته: معمولاً شایع‌ترین علامت برای حساسیت کودک به پروتئین گاوی، وجود رگه‌های خونی در مدفوع است.
یکی از مهم‌ترین بخش‌ها در تشخیص انواع آلرژی غذایی از جمله حساسیت کودک به پروتئین گاوی، حرف‌های شما به عنوان مادر و مراقب اصلی در مورد علائم حساسیت به پروتئین گاو در نوزاد است. گزارش شما از مواد‌غذایی مصرفی کودک، علائمی که بعد از خوردن آن‌ها نشان می‌دهد و زمان و شدت این علائم، به تشخیص آلرژی غذایی کودک شما و نوع آن بسیار کمک می‌کند.
علاوه برعلائم ذکر شده، ممکن است کودک چند دقیقه تا چند ساعت پس از مصرف ماده غذایی، دچار مجموعه علائمی موسوم به شوک آنافیلاکسی شود. در این شرایط، باید با اورژانس تماس گرفته و فرزند خود را به نزدیک‌ترین بیمارستان برسانید. علائم شوک آنافیلاکسی عبارت‌اند از:
- افت هوشیاری کودک
- کبود یا کمرنگ شدن پوست کودک
- تنگی نفس شدید
- کهیر یا اگزمای شدید و گسترده
- تورم شدید لب یا زبان به‌طوری‌که راه تنفسی نوزاد را مسدود کند
- درد قفسه سینه
نکته: توجه کنید که کودکان در پاسخ به حساسیت پیش آمده در شرایط اورژانسی، واکنش‌های مختلفی نشان می‌دهند و ممکن است صرفاً دستشان را در دهانشان بگذارند.
* مقاله چه موقع استفراغ کودک خطرناک است را مطالعه کنید.
حساسیت به پروتئین گاوی و اوتیسم
کودکان اوتیسمی با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کنند که یکی از آن‌ها، مشکلات گوارشی و دیگر عوارض مشابه است. تحقیقات نشان داده‌اند که احتمال ابتلای کودکان اوتیسمی به بیماری‌های گوارشی حدود ۱۲ درصد است، در حالی که این میزان در کودکان غیراوتیسمی تنها ۴ درصد برآورد می‌شود. بنابراین، کودکان اوتیسمی به مراقبت‌های ویژه‌تری نیاز دارند.
فرق رفلاکس با آلرژی به پروتئین گاوی
رفلاکس یکی از شایع‌ترین مشکلات گوارشی است که در بعضی موارد، علائم این مشکل را می‌توان با حساسيت به پروتئين گاوي در نوزادان اشتباه گرفت. از این رو بهتر است تفاوت این دو مشکل را بدانید زیرا نوع درمان‌ها می‌تواند متفاوت باشد.
علائم حساسیت نوزاد به پروتئین گاوی شامل مجموعه‌ای از نشانه‌های مختلف است که رفلاکس یکی از آن‌ها محسوب می‌شود. برای بررسی اولیه در خانه، اگر نوزاد از شیر شما تغذیه می‌کند، می‌توانید به مدت چند روز محصولات لبنی و گوشت قرمز را از رژیم غذایی خود حذف کرده و تغییرات را مشاهده کنید. در صورت برطرف شدن علائم، احتمال حساسیت نوزاد به پروتئین گاوی یا سایر حساسیت‌های غذایی وجود دارد. اما اگر رفلاکس همچنان ادامه داشت، مشکل نوزاد احتمالاً ناشی از رفلاکس معده است. برای نوزادانی که از شیر خشک تغذیه می‌کنند، می‌توان از برندهای ضد حساسیت که در ادامه معرفی شده‌اند، استفاده کرد و تاثیر آن را بررسی نمود.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر کودک شما غذا نمی‌خورد، مدام خسته یا بی‌حال است، تب دارد، دچار استفراغ شدید یا اسهال شده است، کاهش وزن داشته و همچنین به‌طور مداوم در مدفوعش خون دیده می‌شود، به متخصص کودکان مراجعه کنید و ایشان در صورت نیاز شما را به پزشک فوق تخصص گوارش کودکان یا آسم و آلرژی ارجاع می‌دهد.
آیا حساسیت به پروتئین گاوی خطرناک است؟
نشانه‌های حساسیت نوزاد به پروتئین گاوی در کودکان مختلف متفاوت است و می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. این علائم ممکن است شامل خس‌خس سینه، استفراغ، کهیر و مشکلات گوارشی باشد. علاوه بر این، آلرژی به شیر می‌تواند منجر به آنافیلاکسی شود که یک واکنش شدید و تهدیدکننده‌ی زندگی است. بنابراین، تشخیص و درمان به‌موقع این حساسیت ضروری است.
* مقاله علت ترک لب کودکان را مطالعه کنید.
روش‌های تشخیص حساسیت به پروتئین شیر گاو
در تشخیص حساسیت کودک به پروتئین گاوی، شما به عنوان والدین شیرخوار نقش اصلی را ایفا می‌کنید. به موارد زیر دقت کنید و در صورت مشاهده‌ی هر یک از آن‌ها، متخصص اطفال را در جریان بگذارید.
- وجود رگه‌های خونی در مدفوع کودک
- مدفوع نوزاد حساس به پروتئین گاوی ممکن است حالت اسهالی یا شل داشته باشد.
- سابقه خانوادگی ابتلا به نوعی از آلرژی
- روی پوستش جوش‌های قرمز رنگ یا دانه‌های عجیبی زده باشد.
- شیر از دهان کودکتان برمی‌گردد یا نشانه‌های رفلاکس یا نشانه‌های رفلاکس پنهان نوزاد وجود دارد.
پس از مشاهده این علائم، انجام آزمایش برای تشخیص حساسیت به پروتئین گاوی ضروری است. هزینه آزمایش حساسیت به پروتئین گاوی بسته به تعرفه‌های سال می‌تواند متفاوت باشد.
فرزندتان بیشتر از حد انتظار بی‌قرار است و دل پیچه‌های مکرر دارد؟
اگر پزشک با اطلاعات دریافتی از شما و معاینات خود، به این شک کند که کودک شما دچار حساسیت به پروتئین شیر گاو است؛ از شما می‌خواهد تا شیر، حتی شیر مادر را از تغذیه نوزاد حذف کنید یا شیرخشک فعلی را عوض کنید تا ببیند که آیا علائم برطرف می‌شود یا خیر. پس از1 تا 2 هفته رژیم غذایی بدون شیر گاو (رژیم غذایی حساسیت به پروتئین گاوی) متخصص اطفال مجدداً شیر گاو را به رژیم غذایی بر‌می‌گرداند و با مشاهده علائم کودک، درباره نحوه تغذیه کودک شما تصمیم می‌گیرد.
اما چرا 1 تا 2 هفته زمان نیاز است؟ پروتئین‌های غذایی مصرف شده توسط مادر، ۳ تا ۶ ساعت پس از خوردن، وارد شیر او می‌شوند و ممکن است تا ۲ هفته در آن باقی بمانند. بنابراین، برای اطمینان از دقت آزمایش حذف لبنیات از رژیم غذایی، این فرایند باید حداقل ۱ تا ۲ هفته ادامه یابد.
سایر آزمایشات درخواستی پزشک متخصص اطفال برای کودک شما می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- آزمایش خون برای فاکتور‌های خونی و ایمونولوژی
- آزمایش موفوع
- تست پوستی پریک
ارتباط رفلاکس با حساسیت به پروتئین شیر گاو
رفلاکس و حساسیت کودک به پروتئین گاوی، هر دو از بیماری‌های شایع در شیر‌خواران هستند. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که این دو بیماری با هم ارتباط داشته و رفلاکس به عنوان عارضه‌ای از حساسیت به پروتئین شیر گاو خود را نشان می‌دهد. معمولاً با پایان یافتن حساسیت به پروتئین شیر گاو، رفلاکس نیز بهبود می‌یاید. اگر رفلاکس برای کودکتان بسیار آزاردهنده است، به پزشک اطلاع دهید و او در صورت نیاز، برای کودکتان دارو تجویز می‌کند.
حساسیت به شیر یا عدم تحمل لاکتوز؟
حساسیت به شیرگاو و خصوصاً حساسیت کودک به پروتئین گاوی، نباید با عدم تحمل لاکتوز اشتباه شود. لاکتوز، قند موجود در شیر است. بدن کودک به صورت ارثی یا اکتسابی، ممکن است فاقد آنزیم تجزیه‌کننده لاکتوز، یعنی لاکتاز باشد. در نتیجه، این قند هضم نشده، علائمی مشابه با حساسیت به پروتئین شیر گاو ایجاد می‌کند. با این وجود، روند درمان و برنامه غذایی کاملاً متفاوتی خواهند داشت. شما با امتحان کردن شیر‌های بدون لاکتوز که به آسانی در دسترس است، متوجه خواهید شد که کودک شما از کدام یک رنج می‌برد. البته بروز عدم تحمل لاکتوز، بیشتر در بزرگسالی است و در کودکان حساس به پروتئین شیر، رایج‌تر است.
البته نگران نباشید! پزشک متخصص اطفال با طرح پرسش‌های دقیق و انجام آزمایش‌های لازم، این دو بیماری را از یکدیگر تشخیص خواهد داد.
درمان کودکان مبتلا به حساسیت پروتئین گاوی
درمان حساسیت به پروتئین گاوی چگونه است؟ چیزی تحت عنوان دارو یا پماد حساسیت به پروتئین گاوی وجود ندارد و برای درمان حساسیت به پروتئین گاوی در طب سنتی نیز مورد خاصی مطرح نشده است و تنها روی کنترل علائم تمرکز می‌شود. اگرچه علائم حساسیت، با داروهای آنتی هیستامین مانند لوراتادین قابل کنترل است اما بهترین راه درمانی برای آلرژی غذایی، پرهیز از مصرف مواد غذایی آلرژی‌زا است. همچنین ممکن است در مورد ارتباط قطره پدی لاکت و حساسیت به پروتئین گاوی نیز شنیده باشید که علائمی مانند نفخ و کولیک را کاهش می‌دهد.
حساسیت به پروتئین گاوی در نوزادان تا کی ادامه دارد؟ به طور کلی در بیشتر موارد حساسیت به پروتئین شیر گاو تا یک سالگی و نهایتا تا سه سالگی از بین می‌رود. ( در مورد شربت لوراتادین برای کودکان در این مقاله بیشتر بخوانید)
* مقاله شیر گاو برای نوزاد را مطالعه کنید.
رژیم غذایی مادرانی که نوزادشان به پروتئین گاوی حساسیت دارد چگونه است؟
به عنوان بخشی از درمان حساسیت به شیر گاو، در نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند، رژیم مادر در حساسیت به پروتئین گاوی نیز مهم است. از آنجا که بهترین تغذیه برای کودک، شیر مادر است؛ برای درمان، پزشک متخصص اطفال به مادر توصیه می‌کند تا لبنیات را از رژیم غذایی خود حذف کند، البته مادر باید از پزشک سوال کند که چگونه پس از حذف لبنیات، می‌تواند کلسیم و مواد مغذی کافی را دریافت کند. گاهی ممکن است نیاز به مکمل‌های حاوی کلسیم باشد.
این محدودیت مصرف نه‌تنها شامل شیر پاستوریزه می‌شود، بلکه تمامی محصولات لبنی تهیه شده از شیر، از جمله ماست، دوغ، پنیر، خامه، کره، بستنی و همچنین سایر مواد غذایی حاوی شیر خشک یا پودر آب پنیر را نیز در بر می‌گیرد. در برخی موارد این بیماری، حساسیت به پروتئین موجود در گوشت گاو یا گوساله را نیز شامل می‌شود که به مراتب رژیم غذایی سخت‌تری را می‌طلبد. آیا ماست پروبیوتیک برای مادر شیرده که نوزادش به پروتئین گاوی حساسیت دارد، مضر است؟ پروبیوتیک‌ها، پری بیوتیک‌ها و سین بیوتیک‌ها اغلب برای درمان CMPA استفاده می‌شوند و از این رو مصرفشان بدون خطر است.
* مقاله پنیر از چند ماهگی را مطالعه کنید.
غذای کمکی نوزادی که به پروتئین گاوی حساسیت دارد، چگونه است؟ پس از شروع غذای کمکی نیز، رژیم غذایی کودک باید فاقد انواع محصولات لبنی با شیر گاو باشد. پزشک متخصص کودک شما حتماً گزینه‌های جایگزین و رژیم غذایی مناسب برای حساسیت به پروتئین گاوی را توصیه خواهد کرد، بنابراین جای نگرانی نیست.
شیرخشک‌های مناسب برای حساسیت به پروتئین گاوی
اگر نوزاد شیرخوار از شیر خشک تغذیه می‌کند، متخصص اطفال تعویض شیر خشک را توصیه می‌کند. از آنجا که بسیاری از نوزادان مبتلا به آلرژی شیر، به سویا و شیر بز نیز حساسیت دارند، پزشک متخصص اطفال معمولاً شیر خشک هیدرولیز شده یا شیر خشک ویژه حساسیت به پروتئین گاوی را توصیه می‌کند. در این نوع شیر خشک، پروتئین‌های شیر تجزیه شده‌اند و احتمال واکنش آلرژیک کاهش می‌یابد .به‌طور کلی، در پاسخ به این سوال که «چه شیر خشکی استفاده شود، بهتر است؟" و در مورد راهنمای خرید شیر خشک می‌توان شیر خشک‌های زیر را معرفی کرد:
- شیر خشک بر پایه پروتئین سویا: این نوع از شیر خشک از پروتئین سویا ساخته می‌شود. متاسفانه طبق گفته بنیاد آسم و آلرژی آمریکا، بین 8 تا 14 % از نوزادان مبتلا به حساسیت به شیر گاو، به سویا نیز واکنش نشان می‌دهند.
- شیرخشک هیدرولیز شده کامل: شیر خشک هیدرولیز شده، معمولاً نخستین انتخاب برای درمان این حساسیت است؛ با این حال برخی کودکان، به این محصول نیز واکنش نشان می‌دهند. در این نوع از شیر خشک، پروتئین شیر گاو را به ذرات بسیار ریز خرد می‌کنند تا حساسیت کمتر شود.
- شیر خشک بر پایه آمینواسید: کودکانی که قادر به تحمل فرمول هیدرولیز نیستند، ممکن است با مصرف شیر خشک بر پایه اسیدآمینه عملکرد خوبی داشته باشند. این نوع شیر خشک از آمینواسید یا پروتئین در ساده‌ترین شکل ساخته شده است. تقریباً در تمام موارد حساسیت کودک به پروتئین گاوی و سویا، کودک می‌تواند شیر خشک بر پایه آمینواسید را تحمل کند.
از مهم‌ترین برندهای ضد حساسیت، می‌توان به شیر خشک ببلاک، گلدن گات، هوناپ، هیپ و ... اشاره کرد.
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.