راهکار غلیظ شدن شیر مادر چیست؟
سوال بسیار از مادران به خصوص کسانی که مراقبت از اولین نوزاد خود را تجربه می‌کنند این است که چگونه شیر خوبی داشته باشیم و راهکار غلیظ شدن شیر مادر چیست؟ ظرفیت مادر برای تولید شیر کافی و با کیفیت مناسب برای رشد شیرخوار متغیر است و این تغییرات نوزاد را از خطر محرومیت غذایی حفظ می‌کنند. تولید شیر معمولا روی ساختار و نیازهای تغذیه‌ای بدن مادر اثر می‌گذارد و مادر شیرده نیاز بیشتری به مواد غذایی دارد. تغییر در تغذیه مادر حین شیردهی روی حجم و محتوای شیر موثر است.
عوامل موثر روی مقدار و کیفیت شیر مادر
قبل از پرداختن به موضوع راهکار غلیظ شدن شیر مادر لازم است بدانید به طور میانگین، بدن یک مادر شیرده سالم، حدود هفت‌صد و پنجاه تا هشت‌صد میلی‌لیتر شیر در روز تولید میکند اما این مقدر بین مادران چندقلوها و بعضی مادران که شیر زیادی دارند به حدود 2 لیتر هم می‌رسد. حجم شیر در 1-2 روز پس از زایمان کم است و در روز سوم و چهارم به طرز قابل توجهی افزایش پیدا میکند تا به تدریج به مقدار حداکثر خود برسد معمولا حجم شیر بعد از مدتی به علت های مختلفی که اصلی‌ترین آن‌ها از شیر گرفتن کودک است، کاهش می‌یابد.
*درمورد فواید شیر مادر در این مقاله بیشتر بخوانید
نیاز شیرخوار
اصلی‌ترین عاملی که روی تولید شیر اثر می‌گذارد و سریعترین راه برای افزایش شیر مادر، نیاز شیرخوار است به همین دلیل است که مادر می‌تواند حتی وقتی بچه‌ها دوقلو یا سه‌قلو هستند به مقدار کافی آن‌ها را از شیر خود تغذیه کند. نیاز شیر خوار به سن و وزن گیری او بستگی دارد اما شرایط خاص بدنی کودک هم روی نیازهای متابولیک و توانایی او برای خوب شیر خوردن اثر می‌گذارند. یک نوزاد سالم بسته به تمایلش به شیر، تولید شیر را تحریک میکند و به رشد مناسبی می‌رسد اما ممکن است فواصل بین شیر خوردن در نوزادان مختلف متفاوت باشد. اضافه شدن غذای کمکی مخصوصا غذاهای جامد روی نیاز کودک به شیر مادر اثر می‌گذارد و تولید شیر را کاهش می‌دهد. یک راهکار غلیظ شدن شیر مادر، شیردهی مداوم از پستان خود و نه از شیشه شیر است.
تغذیه مادر
کاهش کم یا متوسط در غذای دریافتی مادر تاثیرات کمی روی حجم شیر دارد همین‌طور کاهش وزن ملایم همراه یا بدون ورزش کردن عارضه خاصی روی تولید شیر ندارد و به تبع آن اثری روی رشد و وزن‌گیری کودک هم ندارد. به همین دلیل لازم است بدانید غذایی که شیر مادر را زیاد میکند چیست. در مطالعات نشان داده شده حتی محدودیت رژیم غذایی در دوره‌های طولانی به‌خوبی تحمل می‌شود. محدودیت شدید انرژی که در محرومیت‌های غذایی شدیدتر وجود دارد حجم شیر روزانه را تا پانزده درصد کاهش می‌دهد. در یک مطالعه نشان داده شد زنان با درامد پایین که در کشورهای فقیر زندگی می‌کنند متوسط حجم شیرشان در حدود 525 میلی‌لیتر در روز است درحالی‌که دیگر زنان در روز 800 میلی‌لیتر شیر تولید می‌کنند.
دیگر عوامل موثر
دیگر عوامل موثر شامل تخلیه ناکامل پستان و تغذیه غیرمتناوب کودک از پستان هستند. مصرف دخانیات توسط مادر، اضطراب، خشم، خستگی و بیماری او هم روی حجم شیر موثر هستند. همچنین مصرف داروها در شیردهی مانند قرص‌های ضد بارداری حاوی استروژن هم حجم شیر را در حد متوسط کاهش می‌دهد. به همین دلیل لازم است بدانید داروهای مجاز در شیردهی کدامند. در یک گزارش بیان شده که مصرف این قرص ها حجم شیر را تا چهل و دو درصد کاهش می‌دهد. بهتر است مادر در دوران شیردهی جهت پیش‌گیری از بارداری از قرص‌های حاوی پروژسترون به تنهایی (معروف به مینی پیل یا قرص شیردهی) استفاده کند. تماس پوست با پوست مادر و نوزاد در ساعات اولیه تولد هم حجم شیر را افزایش خواهد داد.
چرب شدن شیر مادر
مقدار چربی موجود در رژیم غذایی مادر تاثیر خاصی روی مقدار چربی شیرش ندارد اما نوعی از چربی که در غذای مادر غالب است، روی نوع چربی شیرش تاثیر خواهد داشت مثلا اگر مادر غذاهای حاوی اسیدهای چرب کوتاه زنجیر را بیشتر مصرف کند شیرش از این نوع چربی غنی‌تر خواهد بود. در نتیجه شیر سنگین مادر بستگی به تغذیه و نوع مواد مصرفی مادر دارد.
*غذاهای ممنوعه در دوران شیردهی کدام ها هستند + لیست کامل خوراکیهای ممنوع
اقدامات، داروها و مواد غذایی موثر روی کیفیت و مقدار شیر مادر
پیش از آن‌که اقدام به مصرف غذا و داروهای شیرافزا کنید مطمئن شوید که آیا واقعا به آن‌ها نیاز دارید؟ اگر کودک شما به خوبی و در فواصل هر 2-3 ساعت شیر می‌خورد، خواب راحت و وزن گیری مناسبی دارد، به احتمال زیاد شیر شما کافی است با این وجود در بعضی شرایط، شیرافزاها می‌توانند کمک کننده باشند. این شرایط عبارتند از:
- در شرایطی که با وجود اطلاعاتی که گفته شد اطمینان دارید شیر شما کم است.
- زمانی که نیاز دارید شیر بیشتری برای زمان دوری از نوزاد، از سینه خود بدوشید.
- در صورتی که بعد از جراحی پستان تمایل به شیردهی به نوزاد پس از زایمان دارید.
- هنگامی که عادت ماهانه شما باعث شده حجم شیرتان کم شود.
- اگر مجبور به استفاده از قرص‌های ضد بارداری حاوی استروژن هستید و به دلیل آن‌ها شیر شما کم شده.
- وقتی که تمایل دارید به کودک فرد دیگر که به سرپرستی گرفته‌اید شیر بدهید.
- در مواقعی که شیردهی را قبلا متوقف کرده‌اید و حالا تمایل به ادامه آن دارید.
پستان‌ها را ماساژ دهید
ماساژ پستان می‌تواند یک راهکار غلیظ شدن شیر مادر باشد و حجم شیر و مقدار چربی آن را تغییر دهد. زمانی که کودک در آغوشتان است، پستان را از سطح قفسه سینه به سمت نوک پستان ماساژ دهید و اجازه دهید کودک شیر خارج شده را بنوشد سپس این کار را از ناحیه‌ای دیگر در پستان شروع کنید.
شیردهی در طب سنتی
بهترین شیوه برای تقویت شیر مادر برای وزن گیری نوزاد، تغذیه درست و کافی مادر از تمام گروه‌های غذایی است اما در اینجا به معرفی مواد غذایی که به طور ویژه به عنوان راهکار غلیظ شدن شیر مادر شناخته شده‌اند می‌پردازیم.
شنبلیله
اگر میپرسید چه چیزهایی شیر مادر را زیاد میکند یکی از موثرترین مواد شنبلیله است. در مطالعات علمی طب سنتی ذکر شده مصرف گیاه شنبلیله و دانه آن یک راهکار غلیظ شدن شیر مادر است. اما توصیه شده در خانم‌های باردار استفاد نشود. زیرا ممکن است انقباضات رحمی را تحت تاثیر قرار دهد. از عوارض مصرف این ماده می‌توان به اسهال، تغییر بوی ادرار و بدتر شدن بیماری آسم اشاره کرد.
رازیانه یا بادیان
در یک مقاله علمی ثابت شده مادرانی که از قطره‌های عصاره رازیانه استفاده می‌کردند رضایت بیشتری از شیر خوردن کودک داشتند. همچنین شاخص‌های رشدی نوزادان این مادران نشان داده این نوزادان رشد بهتری داشته‌اند و رازیانه حجم و کیفیت شیر را بالا برده‌است. در اکثر دستورات طبخ غذاهای زیاد کننده شیر مادر، رازیانه به کار رفته است.
بادیان رومی یا انیسون
در هلند از زمان‌های قدیم شیرینی‌های حاوی انیسون از هدایای مرسوم برای مادران شیرده هستند. در ایران هم از دوران باستان تا کنون هم این ماده جایگاه ویژه‌ای برای افزایش شیر مادر داشته است.
جو دو سر
جو دو سر به هر شکلی که طبخ شود، باعث تامین مواد معدنی بدن مادر و بهبود شیردهی او خواهد شد. و یکی از مواد غذایی که شیر مادر را مقوی میکند، محسوب می‌شود.
آب
مادران معمولا ساعات زیادی از روز را سرگرم مراقبت از نوزاد و رسیدگی به او هستند و زیاد پیش می‌آید نوشیدن آب را فراموش کنند. اگر بدن مادر کم‌آب باشد، شیر کمی تولید میکند. پس بهتر است نوشیدن آب را به آن‌ها یادآوری کنیم. مصرف غذاها، سبزیجات و میوجات مملو از آب هم راه مناسبی برا جلوگیری از کم آبی بدن است. داروهای گیاهی دیگر مثل زیره سیاه، شوید و جو دو سر هم در برخی منابع به عنوان شیرافزا یاد شده‌اند اما به مکانیسم اثر دقیق آن‌ها اشاره‌ای نشده.
فراورده‌های دارویی شیرافزا
قرص لاکتاول
قرص لاکتاول باعث افزایش میزان تولید و ترشح شیر، تقویت عملکرد سیستم ایمنی بدن، کمک به ترشح شیر غنی از مواد لازم برای نوزاد و تامین ویتامین ها و مواد معدنی لازم در دوران شیردهی برای مادران بعد از تولد نوزاد می‌شود و با قیمت هر بسته 60 عددی، 1099000 ریال در بازار ایران موجود است.
پودر گالاکتوژیل
گالاکتوژیل جزو داروهای گیاهی و مکمل های معدنی به شمار می‌رود. این دارو در زنانی که دچار کمبود تولید شیر هستند موجب افزایش شیردهی و کمک به فرایند تولید شیر می‌شود و یک راهکار غلیظ شدن شیر مادر است. مصرف گالاکتوژیل در افراد مبتلا به دیابت باید با احتیاط صورت بگیرد. مصرف این دارو برای افرادی که مبتلا به بیماری نادر عدم تحمل لاکتوز هستند، توصیه نمی‌شود. مصرف گالاکتوژیل در طولانی مدت می‌تواند برای سلامت دندان‌ها مضر باشد. این دارو با قیمت 365000 ریال در بازار ایران موجود می‌باشد
قرص شیرافزا لاکتودین
لاکتودین که از نمونه فرانسوی گالاکتوژیل، مشابه سازی شده است به عنوان کمک درمان در موارد کمبود ترشح شیر (در دوره شیردهی) استفاده می شود. علف شیر یا گالگا ماده اصلی این فرآورده شیرافزا است.
مکمل غذایی لیدی میل
این پودر یکی از مکمل‌های شیرافزاست. 10 پیمانه سر صاف از پودر مکمل لیدی میل در یک لیوان آب ولرم حل می‌شود و روزانه 2 لیوان یا طبق دستور پزشک از آن مصرف می‌شود. گفته شده این پودر علاوه بر افزایش شیر باعث تامین مواد مغذی بدن مادر هم می‌شود. این فراورده با طعم‌های متفاوت و به قیمت هر قوطی 275000ریال در داروخانه‌ها موجود است.
شربت بیوفیتا
این شربت که در واقع عصاره رازیانه است هم از محصولات مناسب برای فراوانی شیر مادر شناخته شده، این فراورده با قیمت 140000 ریال در داروخانه‌ها به فروش می‌رسد.
فرآورده‌های زیادی به این منظور در بازار دارویی ایران وجود دارد و در این مطلب تنها به معرفی تعدادی از آن‌ها پرداختیم.
در نهایت اگر با شیردهی مشکلی دارید یا احساس می‌کنید تلاش‌های شما و راهکار غلیظ شدن شیر مادر برای سیر کردن کودک کافی نیست، با توجه به برتری شیر مادر نسبت به شیر خشک، قبل از شروع تغذیه کودک با شیر خشک یا شیر خشک مکمل شیر مادر، با متخصص مشورت کنید.
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.