درمان انواع دل درد در نوزادان

دل‌درد یکی از مشکلات شایع و چالش‌برانگیز کودکان است که مادران به‌راحتی متوجه آن می‌شوند. کودک ممکن است به علت دل‌درد گریه کند، تغییر حالت چهره دهد یا به خود بپیچد. دل‌درد نوزاد علل مختلفی دارد که بعضی از آن‌ها خطرناک و تهدیدکننده جان او هستند. اما در بیشتر موارد نگران‌کننده نبوده و با درمان‌های خانگی و دارویی برطرف می‌شوند. دل‌درد کودکان بر اساس مدت زمان درد و علت آن به دو نوع حاد و مزمن تقسیم‌بندی می‌شود که در ادامه به درمان دل درد در نوزادان پرداخته شده است.

دل ‌درد حاد نوزادان

قبل از پرداختن به موضوع درمان دل درد در نوزادان لازم است بدانید در دل‌درد حاد، کودک به طور کاملا ناگهانی به خود می‌پیچد و شدیدتر از معمول گریه می‌کند. با علت‌های دل‌درد حاد کودکان بیشتر آشنا می‌شویم.

علل درد شکم حاد نوزاد چیست ؟

درهم‌فرورفتگی روده کودکان(intussusception)

در اینتوساسپشن ، نوزاد به صورت ناگهانی دچار بی‌قراری می‌شود و از درد به خود می‌پیچد. نوزاد شیر نمی‌خورد و ممکن است استفراغ صفراوی سبز رنگ داشته باشد. مدفوع خونی ژله‌ای نیز دیده می‌شود. سن شایع این بیماری شش تا 36 ماهگی کودک است. درهم‌فرورفتگی روده یکی از اورژانس‌های کودکان است و نیاز به درمان فوری و حتی جراحی دارد.

فتق نافی نوزاد

فتق نافی به برجستگی در ناحیه ناف شکم کودک گفته می‌شود که با گریه و سرفه نوزاد بزرگ‌تر و سفت‌تر می‌شود. اگر روده نوزاد در فتق نافی گیر کند و نتوان آن را جا انداخت، باید در عرض 48-24 ساعت جراحی شود. این بیماری معمولا در کودکان زیر شش ماه دیده می‌شود.

بیماری هیرشپرونگ

این بیماری یک نقص مادرزادی است که سلول‌های عصبی در قسمت انتهایی روده وجود ندارند. بنابراین حرکت آن قسمت از روده مختل است. در این بیماری دل‌پیچه حاد نوزاد همراه استفراغ صفراوی، اتساع شکم و عدم دفع مدفوع است. این بیماری معمولا در دو تا شش ماهگی تشخیص داده می‌شود. درمان نهایی این بیماری جراحی خواهد بود.

دل ‌درد مزمن نوزادان

علل دل‌درد مزمن نوزادان در سنین مختلف متفاوت است و برخی علل آن در زیر آورده شده است.

علل درد شکم مزمن نوزاد چیست؟

عفونت‌ها

اسهال و استفراغ کودک همراه دل‌درد از علائم عفونت با ویروس‌ها است. ممکن است مدفوع خونی نیز دیده می‌شود. در برخی موارد دانه‌های قرمز در پوست و تب مشاهده می‌شود.

رفلاکس نوزاد

رفلاکس به بازگشت محتویات معده نوزاد به مری گفته می‌شود و می‌تواند باعث استفراغ نوزاد شود. این بیماری خطرناک نبوده و با افزایش سن تا 24-18 ماهگی بهبود می‌یابد. علائم رفلاکس نوزاد می‌تواند آروغ زدن یا سکسکه مکرر، عفونت ریه، سرفه، خشونت صدا و اختلال وزن‌گیری باشد.

کولیک

کوکیک با گریه بیش‌ازحد کودک مشخص می‌شود و شاید علت آن درد شدید شکم باشد. در ماه‌های اول تولد نوزاد خصوصا در سه یا چهار ماهگی شایع است. شروع کولیک نوزاد معمولا قابل پیش‌بینی است و بیشتر عصرها رخ می‌دهد.

وضعیت نامناسب شیر دادن به کودک

وضعیت نامناسب شیر دادن باعث ورود مقدار زیادی هوا به معده نوزاد شده و دل‌درد ایجاد می‌کند. همچنین اگر به کودک بیش‌ازحد نیاز شیر داده شود، باعث تورم معده شده و دل‌درد ایجاد می‌کند.

آلرژی به مواد غذایی خاص مانند پروتئین شیر یا سویا

ممکن است برخی نوزادان به این مواد حساسیت داشته باشند. در اینصورت آلرژی غذایی کودک بررسی میشود. که در مدفوع این نوزادان معمولا رگه‌های خون دیده می‌شود. در این موارد مادر باید از خوردن شیر گاو و سویا و محصولات‌شان پرهیز کند. در موارد شدید و طول‌کشیده نوزاد دچار اسهال، استفراغ و کاهش رشد خواهد بود.

نفخ کودکان

کودکان به دلایل زیاد از جمله خوردن شیر یا غذا، مکیدن پستانک و گریه کردن هوای زیادی را وارد معده می‌کنند. حجم بالای گاز در معده می‌تواند باعث ایجاد دل‌پیچه شود. اگر حال عمومی کودک خوب باشد و مشکل دیگری نداشته باشد می‎‌توان با روش‌های خانگی آن را درمان کرد.

در صورت وجود علائم و نشانه‌های زیر به دل پیچه مزمن شک کنید:

• گریه بیش از حد کودک، بهانه‌گیری و کج‌خلقی کودک
• بی خوابی کودک: خواب طبیعی نوزاد تازه متولد شده هشت تا نه ساعت در شب و حدود هشت ساعت در روز است. با افزایش سن نوزاد مقدار کل خواب نوزاد کاهش یافته و بر مقدار خواب شب نوزاد افزوده می‌شود ؛ به طوری که در یک کودک یک ساله،خواب شب به یازده ساعت و خواب روز به سه ساعت می رسد.چنان چه نوزاد شما طبق الگوی طبیعی خواب نمی خوابد،دل‌درد ممکن است از دلایل آن باشد که بهتر است مورد بررسی قرار گیرد.
• بی قراری کودک، به خود پیچیدن کودک و انقباض عضلات شکم و جمع کردن پاها به داخل نیز از نشانه های دل‌درد در کودکان است.تغییر حالات چهره مانند فشار دادن چشم ها بهم در حالت بسته نیز علامت دل‌درد در کودک است.

استفراغ و اسهال و یبوست

بررسی دل ‌درد نوزاد توسط پزشک به چه صورت است؟

شرح حال

پزشک باید شرح حال کامل از مادر نوزاد بگیرد. از او در مورد زمان شروع درد، مدت زمان درد، محل درد، دفعات اسهال، دفعات استفراغ، ماهیت استفراغ، تب، مشکلات ادراری سوال کند. همچنین سابقه پزشکی کودک نیز باید مورد بررسی قرار گیرد.

معاینه

پزشک باید کودک را به دقت معاینه کند. او را از نظر وجود تورم شکم، راش پوستی، پیچ‌خوردگی بیضه و وجود خون در مقعد بررسی کند. همچنین باید صداهای شکم را از نظر وجود انسداد روده بررسی کند و ارتباط لمس شکم با گریه نوزاد را بسنجد.

بررسی آزمایشگاهی

شمارش گلبول‌های قرمز خون، تست‌های عملکرد کبد، کشت خون، اندازه‌گیری آمیلاز و لیپاز، بررسی نمونه ادرار و کشت ادرار، بررسی نمونه مدفوع از نظر وجود خون و باکتری و انگل انجام می‌شود.

تصویربرداری‌

پزشک ممکن است تصویربرداری‌های زیر را درخواست کند:

• عکس ساده شکم (رادیوگرافی)
• سونوگرافی شکم و بیضه
• سی‌تی اسکن شکم

چه دل ‌دردهایی را در نوزادان باید جدی گرفت؟

در صورت مشاهده هرکدام از موارد زیر باید سریعا با متخصص اطفال مشورت کرد:

• استفراغ مکرر بیشتر از 24 ساعت یا استفراغ خونی یا صفراوی
• اسهال شدید یا مدفوع خونی
• نفخ قابل توجه
• دردی که بیشتر از یک ساعت طول بکشد یا در عرض 24 ساعت به طور مکرر اتفاق بیفتد.
• عدم خوردن شیر یا غذا
• خستگی و کاهش انرژی کودک
• یبوست مزمن (دفع مدفوع کمتر از دو یا سه بار در هفته)
• کاهش اشتها، کاهش وزن یا تاخیر در رشد
• تغییر ناگهانی الگوی گریه
• ضربه زدن به زمین
• تب بیشتر از 39 درجه یا تب بیشتر از 4/38 درجه بیشتر از سه روز
• درد هنگام دفع ادرار، فوریت در دفع ادرار یا تکرر ادرار یا مشاهده خون در ادرار
• درد هنگام فشار دادن شکم
• مشاهده دانه‌های قرمز روی پوست
• وجود توده در شکم

روش‌های درمان درد شکم در نوزادان

درمان دل درد در نوزادان به علت آن بستگی دارد و ممکن است نیازمند دارو و جراحی باشد یا نیاز به اقدام خاصی نداشته باشد. اگر کودک شما علائم خطر ذکرشده در بالا را نداشته باشد، می‌توانید از درمان‌های خانگی بهره ببرید. اما اگر درد ناگهانی شروع شده و کودک شما را بدحال کرده است، برای درمان دل‌درد نوزاد زیر یک ماه به پزشک او مراجعه کنید.

روش خانگی درمان دل‌ درد نوزاد چیست؟

1. برای کودکان زیر شش ماه، به غیر از شیر مادر نباید ماده دیگری داده شود. زیرا آنزیم‌های گوارشی در نوزادی به ویژه زیر یک ماهگی ناکافی هستند.
2. نبات داغ و عرق نعناع به علت غیر‌استریل بودن در کودکان زیر شش ماه ممنوع است. همچنین شربت گریپ میکسچر نیز به دلیل داشتن قند و نعناع نباید به کودکان زیر یک ماه داده شود.
3. رازیانه، بابونه و بادرنجبویه اثر تسکینی برای کولیک نوزادی دارند. شما می‌توانید آن‌ها را زیر نظر پزشک به نوزاد بخورانید.
4. برای تسکین رفلاکس نوزادان می‌توان سر نوزاد را بالا نگه داشت. همچنین تغذیه با غذاهای سفت‌تر و حجم غذای کم در هر وعده نیز کمک کننده است.
5. پس از هر وعده شیر خوردن مقداری هوا در معده نوزاد جمع می‌شود که باعث دل‌درد نوزاد می‌شود. پس از هر وعده شیر دادن سعی کنید باد معده نوزاد را خالی کنید.
6. هضم و جذب شیر مادر راحت‌تر از شیر خشک است. در مواردی که کودک عدم تحمل لاکتوز دارد، می‌توان برای درمان دل درد در نوزادان از شیر خشک بدون لاکتوز استفاده کرد. همچنین در صورت حساسیت کودک به پروتئین گاوی و سویا می‌توان از شیر خشک حاوی کازئین هیدرولیزه مانند alimentum یا nutramigen استفاده کرد. شیر خشک می‌تواند عوارض گوارشی برای کودک به وجود آورد و اگر دل‌درد نوزاد در زمینه شیر خشک باشد باید آن را قطع کرد.