شربت سودوافدرین کودکان و عوارض آن

شربت سودوافدرین کودکان یکی از دارو‌های مورد استفاده در رفع احتقان بینی در سرماخوردگی است. سرماخوردگی یک عفونتِ ویروسی خود‌محدودشونده در بخش فوقانی دستگاه تنفسی است. بینی، سینوس‌های اطراف بینی، حلق و بخشی از حنجره، راه هوایی فوقانی را تشکیل می‌دهند. از‌این‌رو در متون پزشکی از سرماخوردگی به‌عنوان رینیت ویروسی (viral rhinitis) یاد می‌شود. رینیت ویروسی در وا‌قع نوعی التهاب در راه‌های هوایی فوقانی است که بر اثر ویروس‌های سرما-خوردگی ایجاد می‌شود. 

گرفتگی بینی کودکان یکی از علائم اذیت‌کننده سرماخوردگی در کودکان است. ویروس‌های عامل سرماخوردگی در دستگاه تنفسی فوقانی مستقر شده و با ترشح موادی از خود، توجه سیستم ایمنی را جلب می‌کنند. سیستم ایمنی برای رسیدن به محل تجمع ویروس،‌ از گردش خون استفاده می‌کند. پس در طی سرما‌خوردگی، گردش خون بافت حفره بینی افزایش می‌یابد. افزایش گردش خون باعث تورم بافت و نهایتاً احساس احتقان یا گرفتگی بینی ایجاد می‌شود. این گرفتگی باعث خس خس بینی در نوزادان، کم شیر خوردن، بی‌قراری و حتی بی‌خوابی آن‌ها می‌شود. یکی از ترکیباتی که برای رفع گرفتگی بینی توصیه می‌شود، شربت سودوافدرین است.

شربت سودوافدرین برای کودکان (Pseudoephedrine)

شربت سودوافدرین کودکان، یکی از انواع شربت سرماخوردگی کودکان با خاصیت ضد احتقان است. این شربت با اسامی دیگری از جمله شربت پزدوافدرین (Pseudoephedrine)، شربت پزوتد (Pesuted)، آفرینول و سودافد نیز شناخته می‌شود.

مکانیسم عمل شربت ضد احتقان سودوافدرین

شربت سودوافدرین کودکان یک مقلد دستگاه سمپاتیک بدن است؛ این داروی ضد احتقان به‌طور مستقیم گیرنده‌های عصبی آلفا-آدرنرژیک مخاط تنفسی را تحریک کرده و عروق را تنگ می‌کند. با انقباض عروق، سبب کاهش تورم مخاط بینی، درمان احتقان بینی و باز شدن راه‌های هوایی می‌شود. از اثرات دیگر شربت سودوافدرین، تخلیه ترشحات سینوسی و باز‌شدن شیپور استاش گوش و بهبود شنوایی در حین سرماخوردگی است.

شربت سودوافدرین برای چی خوبه؟

در درمان گرفتگی بینی کودکان و گرفتگی شیپور استاش گوش کاربرد دارد.

زمان مناسب و دوز مصرف شربت سودوافدرین کودکان برای کاهش علائم سرماخوردگی

• مصرف قطره فنیل افرین برای کودکان زیر دو سال بدون نسخه پزشک ممنوع است. دوز تایید شده‌ای ندارد.
• در کودکان 5-2 ساله: 15 میلی‌گرم، هر 6- 4 ساعت. حداکثر 60 میلی‌گرم در کل روز.
• بعضی متخصصان کودک دوز چهار میلی‌گرم به ازای هر کیلو‌گرم وزن کودک را پیشنهاد می‌دهند؛ مقدار داروی محاسبه شده به چهار قسمت تقسیم شده و هر شش ساعت در طول روز به کودک داده شود.
• توجه: در هر پنج سی‌سی از شربت سودوافدرین، 30 میلی‌گرم دارو وجود دارد. حال اگر به 15میلی‌گرم دارو نیاز باشد، باید حدود 5/2 سی‌سی ( یعنی تقریبا نصف پنج سی‌سی) از شربت داده‌ شود. بقیه مقادیر نیز به همین ترتیب محاسبه می‌شود.

عوارض شربت سودوافدرین در کودکان

تشنج، ایجاد توهم، ضربان نامنظم قلب، بروز اشکالات تنفسی، آشفتگی، بی‌قراری و اختلال در خواب ازعوارض جانبی این دارو است. پس با توجه به عوارض دارو، نباید در صورت مشاهده گرفتگی بینی کودکان بلافاصله استفاده شود. بهتر است ابتدا از جایگزین شربت سودوافدرین کودکان مانند شستشوی بینی با قطره کلرور سدیم استفاده کنید.

موارد منع مصرف دارو

• استفاده از هر گونه داروی ضدسرفه و شربت سرماخوردگی کودکان، بدون نسخه و تجویز پزشک در کودکان زیر دو سال ممنوع است.
• اگر کودک شما قبلا با مصرف شربت سودوافدرین دچار حساسیت شده است، حتما قبل از تجویز و مصرف دارو در این باره به پزشک او اطلاع دهید.

توصیه‌های کاربردی

• برای جلوگیری از بی‌‌خوابی، دارو به فاصله چند ساعت از خواب مصرف شود.
• در صورتی که علائم بعد از 7 روز بهبود نیابد، مجدداً به پزشک مراجعه کنید.
• چند روش دیگر که می‌توانید برای رفع احتقان بینی کودکان از آن‌ها استفاده کنید:
• استفاده از دارو‌های ضد احتقان مانند شربت آنتی‌هیستامین برای کودکان با خاصیت ضد‌احتقان (شربت‌های دکودنژستانت)، قطره فنیل‌افرین، قطره بینی نفازولین و انواع قطره سدیم کلرید بینی نوزاد. هر کدام از موارد گفته شده مفصلاً در مقالات دیگری مورد بررسی قرار گرفته‌اند.
• استفاده از حمام بخار آب داغ (بخور آب). به این‌ صورت که برای چند دقیقه دوش آب داغ را در حمام باز گذاشته و سپس کودک را برای چند دقیقه در این بخار قرار دهید. توجه داشته باشید که زمان آن طولانی نشود و همچنین مراقب باشید که کودک با آب داغ تماس پیدا نکرده و دچار سوختگی نشود. برخی پژوهش‌ها به استفاده از بخور آب سرد علاوه بر شربت سودوافدرین کودکان برای رفع احتقان بینی نوزاد تاکید می‌کنند؛ اگرچه نظر متخصصان طب کودکان درباره تاثیر بخور آب سرد یا گرم متفاوت است.