اقدامات لازم برای جلوگیری از سقط جنین مخصوصا در سه ماهه اول بارداری

خطر سقط جنین در اوایل بارداری بیشتر از هر زمانی است از این رو به مراقبت ویژه ای در این دوران نیاز است. معاینه منظم، دریافت مولتی ویتامینهای ضروری، عدم انجام کارهای سنگین، پرهیز از مصرف الکل و سیگار و... از جمله اقدامات لازم برای جلوگیری از سقط جنین مخصوصا در سه ماهه اول بارداری هستند. در ادامه بیشتر در مورد دلایل و روشهای پیشگیری از سقط جنین در اوایل بارداری توضیح خواهیم داد.

با نصب اپلیکیشن گهواره، می‌توانید به صورت هفتگی روند بارداری خود را پیگیری کرده و به اطلاعات تخصصی در مورد رشد جنین، سلامت مادر و توصیه‌های تغذیه‌ای دسترسی داشته باشید. این برنامه زمان آزمایش‌ها و غربالگری‌های ضروری دوران بارداری را به شما یادآوری می‌کند و با امکان ثبت و پایش وزن بارداری، می‌توانید وضعیت خود را با نمودار استاندارد مقایسه نمایید. همچنین هر روز پیام‌های مشاوره‌ای متناسب با سن بارداری دریافت خواهید کرد که به شما کمک می‌کند دوران بارداری سالم و آگاهانه‌ای را تجربه نمایید.

مفهوم سقط جنین

سقط جنین به معنای از دست دادن غیر عمدی جنین قبل از هفته بیستم بارداری است. سقط جنین غیر عمدی با سقط جنین که بصورت خود خواسته انجام می‌شود، متفاوت است. به این معنی که مادر بصورت ناخواسته قبل از هفته بیستم بارداری فرزند خود را از دست می‌دهد. بیش از 80 درصد از سقط‌ها در سه ماهه اول بارداری و قبل از هفته بیستم رخ می‌دهد. سقط جنینی که بعد از هفته بیستم بارداری اتفاق بیفتد را، سقط جنین تاخیری می‌گویند. تقریبا حدود 15 تا 25 درصد بارداری‌ها به سقط ناخواسته ختم می‌شوند، اما آمار واقعی بیشتر است زیرا تقریبا 50 درصد از سقط‌ها قبل از اینکه مادر متوجه شود باردار است (قبل از اینکه دوران قاعدگی عقب بیفتد)، اتفاق می‌افتد. این اتفاق نشان می‌دهد که مشکلی در حاملگی وجود دارد. 

*چه کارهایی در ماه اول بارداری نباید انجام داد

با اپلیکیشن گهواره، هفته به هفته بارداریت رو دنبال کن.

نصب اپلیکیشن گهواره

علت بروز سقط جنین

دلایل اصلی سقط جنین بسیار متفاوت است، اما بیشتر آنها قابل بررسی و کنترل هستند. اغلب سقط‌های جنین به دلیل مشکلات ژنتیکی و عدم رشد کافی جنین است. در اینجا به چند مورد اصلی آنها اشاره می‌کنیم:

• نارسایی دهانه رحم  و ضعیف بودن این ارگان یکی از دلایل سقط جنین است. در این شرایط دهانه رحم نمی‌تواند جنین را نگه دارد و معمولا در سه ماهه اول بارداری جنین خود به خود سقط می‌شود.

* علائم کوتاه شدن طول سرویکس چیست؟

• ناهنجاری‌های کروموزومی در اسپرم پدر یا تخمک مادر، یکی از دلایل سقط جنین است که تقریبا نیمی از سقط‌ها را شامل می‌شود. این مسئله ممکن است بصورت ارثی یا در اثر قرار گرفتن در معرض عوامل محیطی مانند اشعه ایکس یا مواد سمی بوجود آید.
• از دلایل مهم سقط جنین می‌توان به متناسب نبود Rh خون مادر و جنین اشاره کرد. اگر Rh خون مادر منفی و Rh خون جنین مثبت باشد، به دلیل عدم تناسب باهم نوعی آنتی بادی در بدن مادر تولید می‌شود که می‌تواند باعث سقط جنین شود.
• بی نظمی‌های هورمونی مخصوصا هورمون پروژسترون یکی دیگر از این دلایل است، که معمولا به دلیل کیفیت پایین تخمک ایجاد می‌شود.
• بیماری‌های زمینه‌ای مادر مانند تیروئید، دیابت، سرطان، سل، واکنش‌های سیستمیک بدن، مشکلات جسمانی مادر، ناهنجاری بافت رحم، فشار خون و غیره می‌تواند تاثیرگذار باشد.
• علاوه بر آن مادرانی که سن آنها بالای 35 سال است و یا سابقه سقط جنین بیش از 3 بار را دارند احتمال سقط جنین ناخواسته در آنها زیاد است.
• استفاده از برخی داروها، سیگار، قلیان، کافئین، الکل و همچنین تغذیه نادرست نیز جزو عوامل با شیوع کمتر برای سقط جنین محسوب می‌شود.
• آلودگی‌های محیطی، آرسنیک، سرب و بنزین می‌تواند خطر سقط جنین را بیشتر کند. همچنین اگر به ناحیه شکم ضربه‌ای وارد شود می‌تواند در سقط جنین موثر باشد. 

*در این مقاله بخوانید آیا خوردن عسل در بارداری باعث سقط جنین می شود

علائم سقط جنین چیست؟

علائم سقط جنین بسته به مرحله‌بارداری و دلیل سقط می‌تواند متفاوت باشد. در برخی موارد این اتفاق آنقدر سریع رخ می‌دهد که شما حتی متوجه نمی‌شوید که باردار هستید. در ادامه به برخی علائم سقط جنین اشاره می‌کنیم

• خونریزی واژینال و لکه بینی: خونریزی و لکه بینی از اولین نشانه‌های سقط جنین هستند. اما ممکن است لکه بینی ناشی از لانه گزینی جنین باشد و برخی از زنان باردار در اوایل بارداری کمی خونریزی و لکه بینی دارند که به معنی سقط جنین نیست، اما بهتر است که هر نوع لکه بینی و خونریزی را با پزشک خود در میان بگذارید. اگر سقط به صورت عمدی انجام شده باشد از انواع قرص مانند قرص مترژن برا تخلیه رحم استفاده می شود.
• درد و گرفتگی شکم: درد و گرفتگی شکم معمولا بعد از خونریزی اتفاق میفتد که می‌تواند بصورت گرفتگی عضلانی یا مداوم، تیز یا ملایم باشد. در صورت درد و خونریزی احتمال سقط جنین زیاد است. همچنین ممکن است این نشانه‌ها، علائم حاملگی خارج از رحم یا حاملگی مولار باشد. پس برای تشخیص آن باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.
• از دیگر علائم سقط جنین می‌توان به کاهش وزن، ترشح مایعات یا مخاط از واژن، کاهش علائم بارداری مانند حساسیت پستان‌ها و حالت تهوع و خارج شدن بافت جنین یا قسمتی از جفت از رحم اشاره کرد.

*در مورد بیشتر بخوانید علائم سقط جنین در هفته هفتم بارداری چگونه است

راههای جلوگیری از سقط جنین در ماههای اول

جلوگیری از سقط جنین در ماه اول بارداری چگونه است؟ باید بدانید که قبل از بارداری پدر و مادر باید با پزشک متخصص زنان و زایمان مشورت کنند تا بدانند که امکان داشتن فرزند سالم را دارند یا خیر. در این شرایط حتی اگر مادر بیماری زمینه‌ای هم داشته باشد، با کنترل و مدیریت آن تحت نظر پزشک می‌توان از سقط جنین جلوگیری کرد.  

* عوارض سقط جنین در ماه اول + درمان و روشهای پیشگیری

راه‌های جلوگیری از سقط جنین

• استراحت مطلق
• خودداری از رابطه جنسی
• دوری از استرس و اضطراب 
• درمان و کنترل بیماری‌های زمینه‌ای
• تزریق هورمون پروژسترون در صورت کمبود این هورمون در بدن
• تزریق  Rh ایمونوگلوبولین در صورتی که کودک شما خون Rh مثبت داشته باشد و شما دارای Rh منفی باشید.

پیشگیری از سقط جنین

در هر بارداری به ویژه بارداری های پرخطر میتوانید با کمک کارهای زیر از وقوع سقط جلوگیری کنید:

معاینه منظم

معاینه منظم و به موقع توسط پزشک میتواند به اطلاع زودهنگام از مشکلات کمک کند. مشکلاتی که در بیشتر موارد با تغییر در سبک زندگی یا مصرف برخی داروها قابل برطرف شدن هستند.

عدم مصرف سیگار و الکل

جدا از تاثیر سوئی که مصرف این مواد می تواند روی جنین بگذارند مشخص شده که می توانند احتمال سقط جنین را چند برابر کنند.

مصرف فولیک اسید

کودک در حال رشد برای ساخت سلول های جدید سالم و ساخت DNA و RNA (ماده ژنتیکی) به فولات نیاز دارد. اینها بلوک های سلول سازی هستند. فولات همچنین برای تشکیل گلبول های قرمز طبیعی و اسیدهای آمینه خاص ضروری است. اینها عملکردهای مهمی در دوران بارداری و نوزادی هستند. با مصرف اسید فولیک رشد و نموی جنین در رئند درستی قرار گرفته و احتمال سقط خود ب خودی یا مشکلات مادرزادی کاهش می یابد.

مصرف ویتامین D

تحقیقات نشان میدهد زنان با سطوح پایین ویتامین D به طور قابل توجهی در معرض خطر سقط جنین بیشتری قرار دارند، در حالی که زنانی که سقط مکرر را تجربه کرده‌اند، اگر ویتامین D کافی داشته باشند، احتمال بارداری موفقی خواهند داشت. مصرف این ویتامین با کاهش مشکلاتی مانند  پره اکلامپسی، مقاومت به انسولین، دیابت بارداری، افزایش خطر عفونت، زایمان زودرس همراه است که خود میتوانند از دلایل عمده سقط جنین باشند.

نرفتن به سفرهای طولانی و پرخطر

امن ترین زمان برای سفر یک زن در سه ماهه دوم بارداری از هفته 14 تا 28 است. در این دوره مادر در کمترین خطر سقط جنین خود به خود یا زایمان زودرس قرار دارد.

سطح پروژسترون نرمال

پروژسترون یک هورمون مهم بارداری است که به حفظ بارداری کمک می کند. انواع مختلفی از درمان های مشابه پروژسترون (معروف به پروژسترون) برای درمان زنان مبتلا به خونریزی اولیه بارداری استفاده شده است. همچنین برای جلوگیری از سقط جنین در زنان با سابقه سقط جنین قبلی استفاده می شود. حفظ سطح این هورمون در حد نرمال با کاهش خطر سقط جنین مرتبط است.

عدم خود درمانی با داروهای شیمیایی و گیاهی مختلف

در مورد امنیت مصرف بسیاری از گیاهان دارویی یا داروهای شیمیایی هنوز تحقیقات کاملی انجام نشده است. لذا ضروری است از مصرف خودسرانه این مواد خودداری کنید زیرا ممکن است با خطر سقط جنین یا زایمان زودرس همراه باشند. 

بالا نرفتن دمای بدن بیش از حد (سونا، حمام آب داغ)

در حالی که حمام آب گرم در دوران بارداری خوب است، آب بسیار داغ می تواند جریان خون را به کودک شما کاهش دهد که می تواند باعث بروز ناراحتی و مشکلات شود.  وقتی حمام آب گرم می گیرید دمای مرکزی بدن شما افزایش می یابد. به طور معمول، این هیچ تهدید فوری برای سلامتی شما ایجاد نمی کند. با این حال، در دوران بارداری، اگر دمای بدن شما بیش از حد بالا می‌رود و به هیپرترمی مبتلا می‌شوید، ممکن است کودکتان در خطر باشد. همچنین داغ شدن زیاد بدن میتواند منجر به شل شدن دهانه رحم شود که با خطر سقط جنین و زایمان زودرس همراه است.

درمان عفونت واژن

عوامل مادری که ممکن است مسئول سقط جنین باشند عبارتند از شرایط موضعی و سیستمیک مانند عفونت ها، بیماری های مادر، ناهنجاری های دستگاه تناسلی، عوامل غدد درون ریز و سایر علل مختلف (آنتی بادی های آنتی فسفولیپید، سازگاری بافتی مادر و جنین، سیگار کشیدن زیاد و غیره.

اگر سقط جنین بعد از سه ماهه اول بارداری اتفاق بیفتد، ممکن است نتیجه مواردی مانند یک بیماری زمینه ای در مادر باشد. این سقط‌های دیررس ممکن است ناشی از عفونت اطراف نوزاد نیز باشد که منجر به پاره شدن کیسه آب قبل از هر درد یا خونریزی می‌شود.

وزن مناسب

در تحقیقات انجام شده مشخص شده است که بروز سقط جنین در زنان چاق در مقایسه با زنان لاغر ببشتر است. چاقی خطر سقط جنین را افزایش می دهد. زمانی که فردی دارای شاخص توده بدنی (BMI) بیش از 30 باشد چاق است. 

کنترل استرس

زمین خوردن های کوچک، جراحات یا استرس در سه ماهه اول بارداری می تواند باعث سقط جنین شود. این اتفاقات تقریباً در نیمی از بارداری ها رخ می دهد. استرس منجر به تغییرات هورمونی نامناسب در جهت سقط جنین می شود.

عدم مصرف بعضی خوراکی ها

بعضی خوراکی ها مانند زعفران؛ دارچین؛ جعفری و ... می توانند باعث بروز فعل و انفعلاتی شونذ که سقط جنین را به همراه دارد. گاهی این خوراکی ها حاوی مواد مضراند و گاهی روی دهانه رحم اثر میگذارند. در هر حال بعد از بارداری باید در مورد لیست این خوراکی ها با پزشک مشورت کنید.

تقویت رحم برای جلوگیری از سقط جنین

یکی از دلایل سقط جنین نارسایی رحم و ضعف در این قسمت است. در این شرایط رحم توانایی نگهداری جنین و ادامه بارداری را ندارد. معمولا برای جلوگیری از سقط جنین در چنین شرایطی می‌توان بعد از آزمایش غربالگری اول که در هفته 14ام انجام می‌شود، بخیه‌های دایره‌ای شکلی در دهانه رحم زد تا از بروز این مشکل جلوگیری کرد. این بخیه‌ها شما را در موقعیت مناسب‌تری قرار می‌دهند و تا زمان زایمان همراه شما هستند. در مورد پاکسازی و علائم پاک شدن رحم بعد از سقط از پزشک خود اطلاعات بیشتری بگیرید. 

برای جلوگیری از سقط جنین چه چیزهایی بخوریم؟

با داشتن یک رژیم غذایی مناسب زیر نظر متخصص تغذیه می‌توان احتمال خطر سقط جنین را کمتر کرد.

• مصرف اسید فولیک

در دوران اولیه بارداری نباید دچار کمبود مواد مغذی شوید به همین دلیل با مصرف روزانه 400 میکروگرم اسیدفولیک زیر نظر پزشک می‌توانید خطر نقص مادرزادی را که منجر به سقط جنین می‌شود را کاهش دهید. 

• مصرف گیاهان دارویی

گیاه مکا در طب سنتی کاربرد زیادی دارد که در حفظ تعادل هورمونی و جلوگیری از سقط جنین در ماه‌های اول بارداری بسیار موثر است. این گیاه یک ماده مغذی برای سیستم غدد درون ریز، غده هیپوفیز، آدرنالین و غده تیروئید است و توانایی تأثیر روی هورمون‌های کلیدی زنان و مردان را دارد.

• خواص میوه به برای جلوگیری از سقط جنین

میوه به سرشار از ویتامین‌های A، B، B6 و E است و در حفظ جنین و جلوگیری از سقط آن کمک می‌کند. علاوه بر آن خوردن میوه به و بهدانه در سلامت و زیبایی نوزاد تاثیرگذار است.

دعا برای جلوگیری از سقط جنین و قطع خونریزی

سلامت و حفظ جنین به عوامل زیادی بستگی دارد که مهمترین آنها را در بالا توضیح دادیم. اما باید بدانید با خواندن دعا برای قطع خونریزی رحم در بارداری و گفتن ذکر می‌توانید آرامش را به خود برگردانید و از استرس به دور باشید. خواندن سوره حجرات، سوره قلم و صلوات حضرت فاطمه سوره‌ها و ذکرهایی هستند که در این زمینه می‌توانند به شما کمک کنند.