درمان فوری یبوست نوزاد تازه متولد شده با 9 روش خانگی و دارویی
یبوست نوزادان یکی از شایع‌ترین علت‌ها برای مراجعه به متخصص اطفال است. اما خوشبختانه در بسیاری از موارد، مشکل با درمان خانگی یبوست نوزاد تازه متولد شده برطرف می‌شود. در این مقاله با آموزش نکاتی ساده به درمان یبوست نوزاد تازه متولد شده شما کمک می‌کنند و توضیح خواهیم داد برای یبوست نوزاد یک ماهه چی خوبه یا درمان این مشکل در دیگر سنین چگونه است.
با نصب اپلیکیشن گهواره شما می‌توانید به ابزارهای کاربردی فرزند پروری مانند مشاوره با پزشک دسترسی پیدا کرده و با دیگر مادران تبادل نظر داشته باشید. همچنین ابزارهای دیگر، مقالات و ویدئوهای آموزشی زیادی وجود دارد که می‌توانید از آنها بهره‌مند شوید.
نوزاد تازه متولد شده به طور طبیعی باید چند بار در روز دفع داشته باشد؟
قبل از پرداختن به موضوع درمان یبوست نوزاد تازه متولد شده و اینکه براي كار كردن شكم نوزاد یک ماهه چه بايد كرد لازم است بدانید برای تشخیص یبوست کودک، ابتدا باید ویژگی‌های مدفوع طبیعی در سنین مختلف را بشناسیم.
- عمل دفع مدفوع در نوزادان از همان ابتدای تولد و حتی گاهی در شکم مادر شروع می‌شود. به اولین مدفوع نوزاد مکونیوم گفته می‌شود. مکونیوم در 90 درصد نوزادان، تا 24 الی 36 ساعت بعد از تولد دفع می‌شود. اگر نوزاد شما نارس به دنیا آمده باشد، ممکن‌است این زمان کمی طولانی‌تر شود.
- نوزاد در هفته اول، به طور طبیعی 4 بار یا بیشتر مدفوع مایع و یا نرم دارد.
- در 3 ماه نخست زندگی، کودکان معمولا 2 بار در روز یا بیشتر دفع مدفوع دارند. این تعداد متغیر است و ممکن است کمتر شود.
- کودکان تا 2 سالگی، 1 یا 2 بار مدفوعی جامد ولی نرم دارند. این تعداد ممکن است از یک روز در میان تا بعد از هر وعده غذایی متغیر باشد.
- بعد از 4 سالگی، بچه باید 1 بار در روز دفع مدفوع با قوام طبیعی داشته باشد.
*قطره پدی لاکت برای چیست و چه کمکی میکند
انواع یبوست و علت ایجاد یبوست در نوزادان
یبوست کودک از نظر مدت زمان درگیری، به دو دسته مزمن و حاد تقسیم می‌شود. اگر یبوست کودک بیشتر از 3 ماه باقی بماند و با تغییر رژیم غذایی و تجویز ملین درمان نشود، به آن یبوست مزمن می‌گویند. اگر علائم کمتر از 8 هفته در کودک باقی بمانند، یبوست حاد است و معمولا با درمان‌های ساده برطرف می‌شود. مدفوع نکردن نوزاد و یبوست از نظر علت آن نیز به دو دسته تقسیم می‌شود: اختلال عملکردی (یبوست عادتی) و اختلال ساختاری (ارگانیک).
یبوست عملکردی
حدود 95 درصد موارد یبوست کودکان، از نوع عملکردی یا عادتی (فانکشنال) هستند. به این معنی که ناهنجاری‌های مادرزادی و اکتسابی دستگاه گوارش یا علت دارویی وجود ندارد. یبوست عملکردی در سن 1 تا 5 سالگی شایع است و به دلایل زیر ایجاد می‌شود:
- تا قبل از 2 سالگی، هر گونه تغییر در تغذیه کودک، مثلا شروع غذای جامد یا غذای کمکی، شروع استفاده از شیر خشک، شیر گاو و میوه‌هایی مانند موز می‌توانند موجب یبوست کودک شوند.
- مسافرت و تغییر محیط
- استفاده از قطره آهن یا مکمل کلسیم
از 2سالگی تا شروع مدرسه و مهدکودک، ممکن است به دنبال از پوشک گرفتن کودک و شروع آموزش دستشویی یبوست ایجاد شود، زیرا:
- سخت بودن استفاده از دستشویی برای کودک به علت اندازه نامناسب آن (استفاده از دستشویی بزرگسالان)
- ترس از محیط سرویس بهداشتی مثلا وجود سوسک
- بازیگوشی کودک و عدم توجه به احساس دفع
در سنین بالاتر و با شروع مدرسه و مهد کودک، به علت ناآشنا بودن محیط و تفاوت برنامه مدرسه و منزل
*علت دیدن خلط در مدفوع کودکان چیست و چه باید کرد
یبوست ساختاری
این دسته شامل اختلالات مادرزادی عصبی یا ساختاری دستگاه گوارش است که نیاز به اقدام درمانی جدی دارند.
- بیماری هیرشپرونگ ( عدم وجود عصب در بخشی از روده بزرگ)
- عدم شل شدن اسفنکتر مقعد
- تنگی لوله روده
- مشکلات ستون فقرات و اعصاب نخاعی مرتبط با دستگاه گوارش
- بیماری‌های متابولیک
- بیماری‌هایی مانند دیابت، کم‌کاری تیروئید، سلیاک، عدم تحمل لاکتوز
- سیستیک فایبروزیس
علائم یبوست نوزادان در روزهای اول
- کاهش تعداد دفع در روز، حتی تا 2 بار در هفته یا کمتر
- دفع دردناک و سخت مدفوع با قطر زیاد یا تکه‌تکه
- مدفوع آبکی به مقدار کم پس از چند روز یبوست
- بی‌اختیاری مدفوع خفیف، در حد کثیف شدن لباس زیر
- پیچ و تاب خوردن، گریه و بی‌قراری هنگام دفع
- عدم تمایل به دستشویی رفتن در کودکان بزرگتر
- نفخ و دفع زیاد گاز
- بی‌اشتهایی و پرهیز از خوردن شیر یا غذا
چه زمان یبوست نوزاد خطرناک است
یبوست در کودکان میتواند به علت یک بیماری پنهان اما جدی باشد. پس موارد زیر را جدی بگیرید و به پزشک مراجعه کنید:
- تاخیر در دفع مکونیوم بیش از 48 ساعت بعد از تولد (درمان یبوست نوزاد چند روزه را باید جدی بگیرید)
- علائم غیر‌گوارشی مانند بی‌اختیاری ادرار
- اختلال در وزن‌گیری و تاخیر در رشد کودک
- دفع خون در مدفوع و یا دیدن زخم در مقعد کودک
- تورم و بزرگ شدن شکم که نشانه گیر‌کردن مدفوع در روده است.
- در صورتی که پس از درمان های ساده، یبوست ادامه داشت و یا بدتر شد.
- استفراغ، درد، بی‌قراری، گریه‌ی بیش‌از‌حد کودک به‌خصوص هنگام دفع
- برطرف نشدن علائم بعد از 24 ساعت درمان خانگی
- علائم یبوست در سن کمتر از 4 ماه
*راهنمای تصویری مدفوع نوزاد + انواع شکل نوزاد نشانه چیست
در این شرایط برای درمان فوری یبوست نوزاد باید سریعاً اقدام کنید.
عوارض یبوست در نوزاد تازه متولد شده
- گشاد شدن روده بزرگ و شل شدن دیواره‌های آن که موجب کاهش قدرت بیرون راندن مدفوع می‌شود.
- شقاق یا فیشر که زخمی دردناک در ناحیه مقعد است و به راحتی درمان نمی‌شود.
- پرولاپس یا بیرون زدن بافت روده از مقعد
- تمایل به نگه‌داشتن مدفوع در کودک به‌علت دردناک بودن دفع. این موضوع ممکن است در دراز‌مدت باعث بی‌اختیاری مدفوع شود.
- انسداد روده که نیاز به درمان اورژانسی دارد.
درمان یبوست نوزاد ؛ یبوست نوزادر را چگونه برطرف کنیم؟
برای یبوست نوزاد چی خوبه؟ خوشبختانه در بسیاری از موارد یبوست نوزاد و کودک را می‌توان با رعایت نکاتی ساده برطرف کرد. معمولاً نیازی به اقدام درمانی جدی برای درمان یبوست نوزاد تازه متولد شده نخواهید داشت.
درمان یبوست کودکان در خانه
درمان خانگی یبوست نوزاده ده روزه ،درمان خانگی یبوست نوزاد ۲۰ روزه یا کوچکتر یا نوزادی که هنوز غذای کمکی را آغاز نکرده کمی دشوار است و اگر به درستی انجام نشود میتواند مشکل ساز باشد. برای درمان فوری یبوست نوزاد یک ماهه و بزرگتر باید به صورت زیر عمل کنید:
- کودک شما باید زمان کوتاهی پس از صرف غذا، به مدت 5 تا 10 دقیقه، 2 تا 3 نوبت در روز روی توالت بنشیند. این زمان‌ها باید در روزهای متوالی حتی هنگام سفر ثابت بماند و توسط والدین به کمک تایمر کنترل شود. در صورتی که کودک در اجرای برنامه همکاری کرد، او را تشویق کنید. بهتر است ساعت تقریبی و تعداد دفع فرزندتان را در جدولی ثبت کنید.
- گنجاندن فیبر و مایعات کافی غیر از شیر در رژیم غذایی کودک را فراموش نکنید. این مقدار بسته به سن و وزن کودک متفاوت است. پس در مواقعی که آب بدن کودک کم شده، مایعات بیشتری به او بدهید. فیبر وعده‌های غذایی را افزایش دهید. مواد غذایی دارای فیبر بیشتر مانند بروکلی، گلابی، آلوی بخارا، هلو، سیب بدون پوست، غذاهای صاف‌شده و برخی انواع آب‌میوه مثل آب سیب را در رژیم غذایی کودک بگنجانید. استفاده از غلات دارای فیبر و نان‌های سبوس‌دار هم کمک‌کننده است.
- اگر کودک مبتلا به یبوست، از شیر گاو مصرف میکند، بهتر است به دلیل حساسیت کودک به پروتئین گاوی مقدار آن را کاهش دهید.
- در کودکانی که از شیرخشک تغذیه می‌کنند، تغییر شیر مصرفی آنها میتواند به رفع یبوست کمک کند.
- برای درمان نفخ شکم نوزاد و یبوست او، ماساژ شکم کودک را فراموش نکنید. این کار را چند بار در روز انجام دهید.
- کودک خود را به تحرک بیشتر تشویق کنید.
درمان‌های گیاهی یبوست کودکان و کاربرد طب سنتی برای رفع آن نیاز به مشورت با پزشک متخصص دارد. زیرا برخی از آنها موجب مسمومیت دارویی و عوارض غیرقابل جبران می‌شوند بنابراین برای انجام درمان خانگی مدفوع نکردن نوزاد حتماً نظر یک متخصص را بپرسید.
درمان دارویی یبوست کودکان
اگر پس از رعایت رژیم غذایی، کودک همچنان دچار یبوست باشد، برای رفع یبوست نوزاد تازه متولد شده چه باید کرد؟ در این شرایط از درمان دارویی برای درمان یبوست نوزاد تازه متولد شده استفاده می‌شود. انتخاب دارو و مدت زمان مصرف آن، بر اساس نوع یبوست و زمان ابتلا متفاوت خواهد بود. برای مثال در یبوست مزمن ممکن است درمان 6 ماه تا چند سال طول بکشد. یکی از دلایل اصلی عود یبوست، قطع زود‌هنگام درمان است. پس باید همکاری خوبی در مثلث مادر، پزشک و کودک صورت بگیرد. خستگی، فراموشی و دلایل دیگر نباید روند درمان یبوست کودک را قطع کنند. قطع داروهای مسهل باید به تدریج انجام شود. زیرا قطع ناگهانی داروها احتمال عود یبوست را بالا می‌برد.
رفع تجمع مدفوع
در کودکان مبتلا به یبوست مزمن، معمولا توده سفتی از مدفوع پشت مقعد کودک جمع شده است. بهتر است قبل از شروع درمان دارویی طولانی‌مدت، این حجم مدفوع خارج شود. معمولا این کار در خانه و به کمک داروهای خوراکی یا تنقیه انجام می‌شود.
در کوکان زیر یک سال، از شیاف گلیسیرین مخصوص کودکان استفاده می‌کنند. این دارو برای یبوست نوزاد نباید به صورت مداوم استفاده شود. زیرا به اثرات آن مقاومت ایجاد می‌شود. در طولانی‌مدت نیز تحریک و سوزش مقعد رخ خواهد داد. برای استفاده کودک را به پهلو بخوابانید و یک پا را روی پای دیگر خم کنید. شیاف را از سر باریک‌تر تا دو سانتی‌متر وارد مقعد کودک کنید. برای راحتی کار می‌توانید از روان‌کننده‌ها و روغن‌ها قبل از انجام کار کمک بگیرید. (در مورد انواع روان کننده شکم سریع در این مقاله بیشتر بخوانید). این شیاف معمولا هر 24 ساعت یک‌بار استفاده می‌شود. همچنین بعضی از انواع قطره برای یبوست نوزاد یک ماهه و به طور کلی زیر یک سال نیز ممکن است تجویز شود.
در کودکان بزرگتر از یک سال، برای تخلیه کامل مدفوع انباشته‌شده، معمولا 3-2 روز و نهایت شش روز درمان انجام می‌شود. در بیشتر موارد درمان با مصرف روزانه پودر خوراکی پلی‌اتیلن‌گلوکول یا PEG انجام می‌شود.
درمان طولانی‌مدت یبوست
پس از رفع تجمع مدفوع، باید منظم از داروهای ملین استفاده شود تا یبوست کودک عود نکند. رعایت دوز مناسب دارو و تمایل مادر و کودک به ادامه آن، مهم‌تر از نوع داروی انتخابی است.
داروهای ملین به سه دسته اصلی حجم‌دهنده، اسموتیک و محرک تقسیم می‌شوند.
انواع مسهل حجم‌دهنده
این داروها از دستگاه گوارش جذب نمی‌شوند و با احتباس آب در روده، حجم محتویات آن را افزایش می‌دهند. مانند پسیلیوم و به درمان یبوست نوزادان تازه متولد شده کمک می‌کنند.
انواع مسهل اسموتیک
این داروها با کشیدن آب به داخل روده مدفوع را نرم می‌کنند. مانند شربت لاکتولوز، سوربیتول و شیرمنیزی
مسهل‌های اسموتیک در کودکان به صورت روزانه تجویز می‌شوند. مادر باید دوز مناسب را به‌گونه‌ای تنظیم کند که کودک هر روز بدون نیاز به زور زدن، یک یا دو نوبت مدفوع نرم دفع کند. او میتواند هر دو روز با توجه به ویژگی‌های مدفوع کودک، دوز دارو را تنظیم کند. در صورت مشاهده مدفوع زیاد کودکان و اسهالی شدن مدفوع دارو را کاهش و در صورت کافی نبودن دفع، دارو را افزایش دهد. البته باید توجه داشت که در ابتدای درمان، نشت مدفوع و لکه‌دار شدن لباس زیر رخ خواهد داد.
در کودکان بزرگتر از 6 ماه، درمان با ملین‌های اسموتیک مانند پلی اتیلن گلیکول 3350 یا پگ، لاکتولوز یا سوربیتول شروع می‌شود. بین این داروها پلی اتیلن گلیکول عوارض کمتر و تاثیر بیشتری دارد.
طریقه مصرف پودر پلی اتیلن گلیکول یا پیدرولاکس یا کولولاکس یا پارسولاکس: با توجه سن کودک میزان مشخصی از پودر را در یک لیوان آب یا مایعات طعم‌دار بدون قند حل کنید و صبح‌ها به صورت یک‌سره به کودک بخورانید. مصرف شروع اثر دارو 48-24 ساعت طول می‌کشد. پگ عارضه جدی ندارد. ممکن است نفخ، درد شکمی و اسهال رخ دهد. برای درمان یبوست نوزاد یک ماهه و بالاتر باید به صورت زیر عمل کرد:
- برای درمان یبوست نوزاد زیر شش ماه و به طور کلی کودکان کوچکتر از 18 ماه: 1 قاشق چای‌خوری، روزی یک بار
- کودکان 18 ماهه تا سه ساله: 3 قاشق چای‌خوری، روزی یک بار
- کودکان بزرگتر از سه سال: 4-2 قاشق چای‌خوری، روزی یک بار
شربت لاکتولوز با دوز 2-1 سی‌سی به ازای هر کیلوگرم وزن کودک و برای یک تا دو نوبت در روز تجویز می‌شود. نفخ، اسهال و درد شکم از عوارض آن به شمار می‌روند.
پودر سوربیتول برای کودکان زیر 2 سال حتما تحت نظر پزشک استفاده می‌شود. برای استفاده، محتویات آن را در نصف لیوان آب حل کنید. به ازای هر کیلوگرم وزن کودک 2 میلی‌گرم از محلول به او بدهید. مثلا کودک 15کیلویی میتواند تا 30میلی‌گرم در روز سوربیتول بخورد. این دارو نباید بیشتر از 1 هفته مصرف شود و نباید با داروهای ضد‌یبوست دیگر هم‌زمان مصرف شود.
انواع مسهل محرک
این داروها با تحریک دیواره روده، حرکت رو به جلو مدفوع را افزایش می‌دهند. مانند روغن زیتون، کرچک، سنا و بیزاکودیل. مصرف این داروها در سن کمتر از دو سال ممنوع است. این داروها زمانی در کودکان تجویز می‌شوند که هیچ راه‌حلی اثر نکرده باشد و بیمار تحت نظر متخصص اطفال باشد.
در قدیم از پارافین مایع در درمان یبوست نوزاد تازه متولد شده استفاده می‌شده است. این ماده که روغن معدنی یا Mineral oil نیز خوانده می‌شود، نوعی مسهل روان‌کننده است که به صورت خوراکی یا تنقیه به کار می‌رود. مصرف خوراکی این دارو در کودکان زیر یک سال ممنوع است. زیرا میتواند موجب بالا آمدن محتویات معده و وارد شدن آنها به ریه شود. به این اتفاق آسپیراسیون گفته می‌شود که بسیار خطرناک است. امروزه پارافین مایع در یبوست کودک بسیار کمتر مصرف می‌شود. زیرا داروهای موثرتر و راحت‌تری وجود دارد. مصرف خوراکی پارافین مایع برای رفع یبوست نوزاد تازه متولد شده میتواند موجب جذب نشدن ویتامین‌های محلول در چربی شود. تنقیه آن هم موجب بی‌اختیاری خفیف یا خروج روغن از مقعد می‌شود و دردسرساز است. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد سایر داروهای کودکان مانند شیاف استامینوفن 125 به مقالات دیگر سایت مراجعه کنید.
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.