نکات مهم در مورد سونوگرافی لگن در بارداری و شرایط قبل از انجام آن

سونوگرافی لگن در بارداری معمولا برای تشخیص بیماری یا کنترل سلامت جنین در داخل رحم انجام می‌شود. اما در حالت کلی سونوگرافی لگن برای مشاهده مشکلات در لوله‌های فالوپ، گردن رحم، تخمدان‌ها، رحم، واژن و مثانه تجویز می‌شود. نحوه انجام این سونوگرافی بسته به شرایط بیمار متفاوت خواهد بود.

سونوگرافی لگن چیست؟

سونوگرافی لگن یک آزمایش تشخیصی غیرتهاجمی است که تصاویری تولید می‌کند که برای ارزیابی اندام‌ها و ساختارهای داخل لگن استفاده می‌شود. در عکس سونوگرافی لگن امکان مشاهده سریع اندام‌ها و ساختارهای لگن از جمله رحم، دهانه رحم، واژن، لوله‌های رحمی و تخمدان‌ها وجود دارد. در هر روشی از سونوگرافی به هر حال از مبدل استفاده می‌شود؛ مبدلی که امواج اولتراسوند را با فرکانس خیلی زیاد برای شنیدن ارسال می‌کند. مبدل سونوگرافی بر روی پوست قرار می‌گیرد و امواج سونوگرافی از طریق بدن به اندام‌ها و ساختارهای درون آن منتقل می شوند. یک ژل سونوگرافی بر روی مبدل و پوست قرار داده می‌شود تا حرکت روان مبدل بر روی پوست، داخل واژن یا داخل مقعد امکانپذیر باشد.

*در این مقاله بخوانید سونوگرافی سه بعدی جنین چیست و چرا انجام میشود.

 سونوگرافی لگن در بارداری چگونه انجام می‌شود؟

به طور کلی سونوگرافی لگن با استفاده از یک مبدل که امواج صوتی را ارسال و دریافت می‌کند، انجام می‌شود. سونوگرافی لگن به روش‌های مختلفی انجام می‌شود؛ اما سونوگرافی لگن در دوران بارداری به صورت ترانس ابدومینال و از روی شکم است تا خطری متوجه جنین نشود.

*در این مقاله بخوانید سونو آنومالی چیست و چه زمانی انجام میشود

انواع روش‌های سونوگرافی لگن

• سونوگرافی ترانس ابدومینال

این سونوگرافی از روی شکم و با مثانه پر انجام می‌شود. لازم است حداقل یک ساعت پیش از آغاز سونوگرافی دست کم یک و نیم لیتر آب بنوشید. مثانه پر باعث می‌شود تا تصاویر اندام‌ها وضوح بیشتری پیدا کنند.

• سونوگرافی از طریق واژن یا سونوگرافی واژینال

سونوگرافی واژینال برای سونوگرافی لگن برای دوران بارداری توصیه و تجویز نمی‌شود. اما در هر صورت یک روش برای بررسی وضعیت لگن است که البته دقت بیشتری هم دارد. در سونوگرافی ترانس واژینال پس از خوابیدن به پشت، مبدلی از جنس پلاستیک و لاتکس که به ژل مخصوص آغشته شده به داخل واژن و رحم فرستاده می‌شود تا وضعیت لگن و سایر اجزای آن بررسی شود.

• سونوگرافی از طریق مقعد

سونوگرافی از طریق مقعد یا رکتال شکل دیگری از سونوگرافی لگن است که بسته به شرایط بیمار ممکن است تجویز شود. در این روش سونوگرافی، متخصص رادیولوژی مبدل را به داخل مقعد می‌فرستد. این آزمایش بر خلاف اشعه ایکس فاقد اشعه مضر است و خطر تهدید کننده ندارد.

چه زمانی انجام سونوگرافی لگن در بارداری ضرورت دارد؟

اختصاصا سونوگرافی لگن در بارداری برای بررسی و مشاهده روند رشد جنین در رحم و ارزیابی برخی از شرایط جنین انجام می‌شود. در ملاقات‌های روتین دوران بارداری، پزشک متخصص زنان به دلایل مختلف ممکن است انجام این سونوگرافی را برای مادر تجویز کند. اما در حالت کلی سونوگرافی لگن، رحم و تخمدان‌ها به دلایل زیر انجام می‌شود:

• بررسی اندازه، شکل و موقعیت رحم و تخمدان‌ها
• بررسی ضخامت، اکوژنیسیته (تاریکی یا روشنایی تصویر مربوط به تراکم بافت) و وجود مایعات یا توده‌ها در آندومتر، میومتر (بافت عضلانی رحم)، لوله‌های رحمی یا در مثانه یا در نزدیکی آن.
• بررسی طول و ضخامت دهانه رحم
• ارزیابی هر گونه تغییر در شکل مثانه
• ارزیابی جریان خون در اندام‌های لگن
• تشخیص ناهنجاری در ساختار آناتومیک رحم، از جمله شرایط آندومتر
• تشخیص تومورهای فیبروم (رشد خوش خیم)، توده‌ها، کیست‌ها و انواع دیگر تومورهای داخل لگن
• ارزیابی وجود و موقعیت دستگاه جلوگیری از بارداری داخل رحمی (IUD)
• تشخیص بیماری التهابی لگن (PID) و انواع دیگر التهاب یا عفونت
• بررسی علل خونریزی بعد از یائسگی
• پایش اندازه فولیکول تخمدان برای ارزیابی ناباروری
• آسپیراسیون مایع فولیکول و تخمک از تخمدان‌ها برای لقاح آزمایشگاهی
• تشخیص حاملگی خارج رحمی
• نظارت بر رشد جنین در دوران بارداری
• ارزیابی برخی از شرایط جنین
• البته ممکن است دلایل دیگری نیز برای توصیه به سونوگرافی لگن توسط پزشک وجود داشته باشد.

کاربرد سونوگرافی لگن

سونوگرافی لگن برای بررسی وضعیت رحم، شکل، سایز، موقعیت رحم، بیماری‌های داخل رحم، فیبروم، میوم، بررسی حفره رحم، پولیپ، خونریزی‌ها، بارداری های مراحل اولیه، سقط‌ جنین، بررسی تخمدان‌ها، شکل و سایز و موقعیت آنها، بیماری‌های تخمدان، تومورها، کیست‌ها، فولیکول‌ها، رشد فولیکول، بررسی علل سقط و التهاب‌های روده، مشکلات گردن رحم، نارسایی گردن رحم و بررسی آی یو دی داخل رحم و موارد متعدد دیگر کاربرد دارد.

تفسیر اصطلاحات سونوگرافی لگن در بارداری

سونوگرافی شکم و لگن در بارداری تجویزی بسیار شایع است، زیرا پزشک از این طریق از سلامت جنین در رحم و وضعیت قرار گیری او مطلع می‌شود. تفسیر اصطلاحات سونوگرافی شکم و لگن از قرار زیر است:

• BPD قطر بین دو استخوان گیجگاهی جمجمه جنین
• HC    محیط دور سر جنین
• Ac    محیط دور شکم جنین
• FL    طول استخوان ران جنین
• CRL قد نشسته جنین
• NT    اندازه چین پشت سر جنین که برای تست‌های غربالگری بسیار با اهمیت است (در این مقاله در مورد عدد نرمال سونوگرافی nt بیشتر بخوانید)
• NB    اندازه‌گیری طول استخوان بینی که در موارد سندرم داون، احتمال عدم دیده شدن استخوان بینی وجود دارد.

اصطلاحات اختلال شکم و لگن

• SPD درد کمربند لگن ناشی از بارداری یا اختلال سمفیزپوبیس
• PGP مجموعه‌ای از علائم ناراحت کننده که در اثر سفتی مفاصل لگن به وجود می آید یا اینکه لگن دچار گرفتگی می‌شود.

آیا برای انجام سونوگرافی شکم و لگن ناشتایی لازم است؟

در سونوگرافی شکم و لگن، ناشتا بودن مهمترین نکته برای انجام آزمایش است؛ اما این ناشتا بودن به این معنا نیست که بیمار آب هم ننوشد. بیمار می‌تواند قبل از انجام آزمایش به قدری آب بنوشد که مثانه‌اش پر باشد. پر بودن مثانه می‌تواند به وضوح تصویر آزمایش کمک کند. بهترین زمان برای انجام سونوگرافی شکم و لگن، زمانی است که بیمار ۱۲ ساعت ناشتا باشد. به همین دلیل پزشکان برای انجام این آزمایش صبح را مناسب‌تر می دانند. البته نوشیدن آب و مثانه پر برای انجام سونوگرافی لگن به روش شکمی یا ترانس ابدومینال لازم است و در سایر روش‌ها نیازی به پر بودن مثانه نیست.

کلام آخر

انجام سونوگرافی لگن در بارداری در زمان مقرر توسط پزشک متخصص زنان و زایمان تجویز و توصیه می‌شود. به طور کلی معاینه لگن در بارداری به کمک سونوگرافی شکم و لگن در بارداری یکی از تکنیک‌های مراقبتی از مادر و جنین است که در صورت تشخیص پزشک حتما باید انجام شود. توجه داشته باشید که برای انجام این سونوگرافی حتما به مراکزی مراجعه کنید که بتوانید به راحتی و با اطمینان به نتیجه سونوگرافی تکیه کنید. یادآوری می کنیم که هزینه سونوگرافی شکم و لگن در مراکز مختلف و با بیمه های مختلف، متفاوت است.