مراقبت اولیه از نوزاد شامل چه مواردی است؟
مراقبت اولیه از نوزاد پس از ترخیص از بیمارستان، ممکن‌است مسئله‌ای سوال‌برانگیز برای شما والدین باشد، به‌خصوص اگر والدینی کم‌تجربه باشید. نگران نباشید و به یاد داشته‌باشید که کسب اطلاعات درباره این ملاقات و مراقبت اولیه از نوزاد برای شما ضروری است. در این مطلب به اولین مراقبت پزشکی نوزاد پس از ترخیص از بیمارستان، آزمایش غربالگری نوزاد و دیگر مراقبت‌های اولیه از نوزاد تازهمتولدشده می‌پردازیم.
چرا باید نوزادم را پس از تولد نزد پزشک ببرم؟
شما 9 ماه در انتظار به دنیا آمدن نوزاد خود بوده‌اید. حالا احتمالا سوالات زیادی درباره سلامت کامل نوزاد، مراقبت اولیه از نوزاد و مراحل رشدی او دارید. ملاقات با پزشک در هفته اول، به عنوان اولین مراقبت پزشکی نوزاد پس از ترخیص از بیمارستان، بهترین زمان غربالگری نوزادان و بهترین موقعیت برای پرسیدن سوالات و رفع نگرانی‌ها است.
توجه کنید که همیشه تعداد طبیعی انگشتان دست‌و‌پا و اشتهای خوب نوزاد، نشان‌دهنده سلامت کلی او نیست! بسیاری از بیماری‌هایی که ممکن است نوزاد در بدو تولد، علائم آن‌ها را نداشته باشد، در تست‌های غربالگری نوزادان در مرکز بهداشت مشخص می‌شوند. این موضوع می‌تواند از بسیاری از عوارض جدی‌تر پیشگیری کند. در اولین ویزیت نوزاد، تست‌های غربالگری و چک‌آپ‌هایی صورت می‌گیرد که در صورت سلامت کامل کودک، برای والدین اطمینان‌بخش است و در صورت تشخیصِ وجود مشکل و یا ریسک فاکتور می‌تواند در درمان و پیشگیری بسیار کمک‌کننده باشد. پس برای انجام مراقبت‌های اولیه، غربالگری و تشکیل پرونده نوزاد در مرکز بهداشت، حتما اقدام کنید. یادتان باشد برای مراقبت اولیه از نوزاد خود، موارد زیر را فراموش نکنید:
- انجام غربالگری بدو تولد
- انجام واکسیناسیون بدو تولد
- اصول و روش صحیح شیر دادن به نوزاد و بررسی روند وزن‌گیری
- بررسی مشکلات شایع بدو تولد مانند زردی نوزادی
* کدام ازدواج فامیلی خطرناک است؟ + هزینه آزمایش ژنتیک
غربالگری نوزاد چند مرحله دارد؟
غربالگری نوزادان یا آزمایشات بدو تولد در مراکز بهداشت و یا بیمارستان طی مراحلی پس از تولد و در اولین هفته پس از تولد صورت می‌گیرد. برای انجام این آزمایش چند قطره خون از کف پای نوزاد می‌گیرند.
این غربالگری در ایران فعلا شامل بررسی مشکلاتی مثل اختلالات شنوایی (بررسی سلامت گوش داخلی، عصب شنوایی و عملکرد مغز در شنوایی)، اختلالات متابولیک مثل فنیل کتونوری، اختلالات غدددرون‌ریز مثل کم‌کاری تیروئید و اختلالات هموگلوبین مثل فاویسم می‌شود.
* برای ثبت نام در کاملترین دوره مراقبت از نوزاد و کسب اطلاعات بیشتر کلیک نمایید:👈 دوره جامع مراقبت از نوزاد
تست غربالگری كم‌كاری تیروئید در نوزادان
کم‌کاری تیروئید مادرزادی، هنگامی اتفاق می‌افتد که یک نوزاد تازهمتولدشده، بدون توانایی ایجاد مقادیر طبیعی هورمون تیروئید به دنیا بیاید. این بیماری که تقریبا در یک نوزاد در 3000 تا 4000 نوزاد رخ می‌دهد، اغلب دائمی است و فرد مبتلا باید به صورت مادام‌العمر تحت درمان باشد.
هورمون تیروئید برای رشد مغزی و رشد جسمی کودک بسیار حائز اهمیت است. بنابراین، کم کاری تیروئید مادرزادی درمان نشده، می‌تواند منجر به اختلالات ذهنی و رشدی شود. با این همه، از آنجا که این بیماری قابل کنترل است، با تشخیص و درمان زودرس، کودک می‌تواند یک زندگیِ طبیعی داشته باشد.
تست غربالگری فنیل كتونوری در نوزادان
فنیل کتونوریا یک بیماری ژنتیکی نادر است که بر متابولیسم (فرایندی که طی آن بدن غذا را تبدیل به انرژی می‌کند.) اثر می‌گذارد. نوزادان مبتلا به این بیماری قادر به ساخت آنزیم تجریه‌کننده اسیدآمینه‌ای به اسم فنیل‌آلانین نیستند. این موضوع باعث تجمع فنیل‌آلانین در خون و آسیب‌های جدی به بدن می‌شود. حال‌آن‌که می‌توان با یک تست خون ساده به این بیماری پی برد و نوزاد را از آسیبی مثل آسیب رشد مغزی نجات داد. این بیماری قابل درمان نیست اما می‌توان تا حدود زیادی آن را کنترل کرد.
كمبود آنزیم G6PD (عامل بیماری فاویسم)
کمبود گلوکز-6-فسفات دهیدروژناز (کمبود G6PD) یک بیماری ارثی خون است. در افراد مبتلا به این بیماری، مواجه و در معرض قرار گرفتن با برخی داروها، موادغذایی و عفونت موجب بروز علائمی همچون خستگی بیش از حد، نفس تنگی و ضربان‌قلب تند و حتی علائمی شدیدتر همچون آسیب کلیوی یا مرگ می‌شود. در صورت عدم مواجهه، مشکلی برای فرد مبتلا ایجاد نخواهد شد شود. اگر این بیماری در فرد شناسایی شود، با دوری از عوامل محرکِ علائم، کاملا قابل مدیریت است.
سنجش شنوایی
معمولا غربالگری نوزادان از نظر شنوایی، قبل از مرخص شدن نوزاد از بیمارستان انجام می‌گیرد. این تست ممکن‌است در اولین ملاقات نوزاد با پزشک نیز گرفته شود.
از بدو تولد، شنیدن یکی از راه‌های مهم یادگیری کودک است. غربالگری شنوایی کمک می‌کند که در اسرع وقت، تمام نوزادانی که کم‌شنوا یا ناشنوا هستند، شناسایی شوند و اقدامات و مداخلات لازم درمانی بر روی آن‌ها انجام شود. این مداخلات بهنگام، کمک زیادی در ایجاد ارتباط و بهبود شنیدار و گفتار نوزاد می‌کند.
(غربالگری بیماری‌هایی مثل بیماری ادرار شربت‌افرا نیز که وراثتی‌اند و در ایران به دلیل آمار بالای ازدواج فامیلی رایج‌تر هستند، در آزمایشگاه‌ها انجام می‌شود. اما هنوز حین غربالگری روتین در اولین مراقبت پزشکی نوزاد پس از ترخیص از بیمارستان انجام نمی‌شود.)
زمان اولین ویزیت نوزاد پس از تولد
برای اولین مراقبت پزشکی نوزاد و مراقبت اولیه از نوزاد پس از ترخیص از بیمارستان بهتر است در هفته اول (به‌خصوص 24 تا 48 ساعت پس از تولد نوزاد) به پزشک مراجعه کنید. اگر این زمان را از دست دادید، نگران نباشید و در اولین فرصت برای اولین ویزیت نوزاد خود به پزشک مراجعه کنید. نقش جدید شما به عنوان پدر یا مادر نوزاد ممکن است موجب سردرگمی و سرشلوغی شما در روز‌های نخست شود. با این حال اجازه ندهید این مسئله باعث بی‌اهمیتی شما نسبت به ملاقات با پزشک شود. می‌توانید زمان ملاقات را در ساعاتی که مشغله کم‌تری دارید، تعیین کنید.
نکات مهم در اولین ملاقات نوزاد با پزشک
سوالات خود را در مورد مراقبت اولیه از نوزاد، از پیش آماده کنید! به خاطر داشته باشید که این ملاقات برای سلامت شما و فرزندتان است. نگران روش درمان جوش صورت نوزاد یا نفخ شکم او هستید؟ نگرانی‌ها، سوالات و هرگونه تغییر در وضعیت خود یا نوزاد را با پزشک مطرح کنید. اگر حس می‌کنید نوزادتان دچار زردی است، این بهترین موقعیت برای بررسی این مورد است. در صورت احساس افسردگی پس از زایمان، با پزشک خود در این باره صحبت کنید و از مصرف خودسرانه داروی افسردگی در شیردهی دوری کنید. در زمینه پیشگیری از بارداری مجدد نیز، مشاوره پزشک می‌تواند کمک کننده باشد. درباره مصرف داروهای مکمل مورد نیاز خود مثل قرص پری‌ناتال در شیردهی اطلاعات کسب کنید.
از پزشک خود اطلاعات بگیرید! پزشکان و پرستاران معمولا طبق جدول مراقبت نوزاد، عمل می‌کنند تا همه اطلاعات لازم را به دست آورده و اطلاعات لازم را نیز، برای والدین ارائه دهند.
به‌هرحال بد نیست شما نیز بدانید؛ در این ملاقات، چه اطلاعاتی را قرار است از پزشک خود دریافت کنید. این اطلاعات دریافتی حول موضوعاتی مثل
- وزن‌گیری نوزاد، چگونگی ترسیم نمودار رشد کودک و تفسیر آن
- راهنمایی‌های تغذیه (نحوه صحیح شیردهی، بررسی علت کم بودن شیر مادر، راهکارهای افزایش شیر مادر، شقاق سینه، راهنمایی درباره انواع شیرخشک)
- برنامه دقیق واکسیناسیون کودک
- توصیه‌هایی درباره خوابیدن نوزاد (برای مثال نخواباندن نوزاد به روی شکم برای جلوگیری از سندرم مرگ ناگهانی نوزاد) و بهترین نحوه خواباندن نوزاد
- چگونگی مراقبت از بند ناف نوزاد
- تجویز دوز مناسب قطره‌های ویتامین آ دی
این اطلاعات را برای مراقبت اولیه از نوزاد به خاطر سپرده و یا یادداشت کنید.
توجه داشته باشید که سیستم ایمنی نوزاد آن‌چنان قوی نشده است. پس اگر در مطب پزشک مجبور شدید دقایقی را برای ورود به اتاق پزشک، منتظر بمانید، سعی کنید در محلی جدا و یا دور از دیگر بیماران باشید.
در اولین معاینه نوزاد توسط پزشک انتظار می‌رود، پزشک اندازه‌گیری وزن، طول و دور سر نوزاد را انجام می‌دهد، به عنوان بخشی از معاینه کامل بدن، چشم نوزاد و رفلکس‌های چشمی نوزاد را بررسی می‌کند و از واکسیناسیون بدو تولد اطمینان پیدا می‌کند که در صورت عدم تزریق، واکسن لازم را تجویز کند.
خود را از قبل برای سوالات احتمالی پزشک آماده کنید. یکی از سوالات راجع خواب نوزادتان است: ساعاتی که در روز خواب است و اینکه چند بار در روز می‌خوابد. یکی از سوال‌های پزشک، راجع به مقدار تغذیه نوزادتان خواهد بود. این سوال را می‌توانید با توجه به تعداد پوشک‌هایی که نوزاد در طول روز خیس می‌کند، پاسخ دهید. همچنین توجه داشته باشید که در روز چند بار به نوزاد خود شیر داده‌اید. به‌هرحال نیازی نیست که به صورت افراطی به دنبال جزئیات و اندازه‌های کودک خود باشید و از هر تغییری دچار نگرانی شوید، زیرا پزشک نیز این جزئیات را در حد کیفی از شما می‌خواهد.
به یاد داشته باشید که حاضر شدن در این ملاقات با همسر یا فرد مورد اعتماد دیگر، به شما در نگهداری بهتر از نوزاد کمک می‌کند.
از آنجا که پزشک تمام بدن نوزاد را معاینه می‌کند، لباس‌های ساده به او بپوشانید. همچنین همه وسایلی که فکر می‌کنید ضروری هستند مثل پوشک، دستمال مرطوب، پستانک، تغذیه و... را با خود به مطب بیاورید. به خاطر داشته باشید،برای نوزاد در این سن، صدا، گرما و نوازش اطمینان بخش‌تر از عروسک و اسباب بازی است.
بنابراین، برای مراقبت اولیه از نوزاد، وقت بعدی ملاقات با پزشک را تعیین کنید.
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.