مصرف آجیل در بارداری | فواید و مضرات مصرف آجیل در دوران حاملگی
مصرف آجیل در بارداری منبع بسیار خوبی از پروتئین و چربی غیراشباع است که مزایای زیادی از جمله کمک به رشد مغزی جنین و تقویت سیستم ایمنی دارد اما افراط در خوردنش، منجر به افزایش چربی خون و اضافه وزن می‌شود. در ادامه، بیشتر درباره خواص و مضرات مصرف آجیل توضیح خواهیم داد.
با نصب اپلیکیشن گهواره، در جریان تغییرات هفته به هفته بارداری خود قرار می‌گیرید. این برنامه، اطلاعات تخصصی درباره رشد جنین، سلامت مادر و تغذیه ارائه می‌دهد و تمامی آزمایشات و معاینات بارداری را یادآوری می‌کند و هر روز یک پیام مشاوره‌ای متناسب با سن بارداری خود دریافت خواهید کرد.
مقدار مجاز مصرف آجیل در دوران حاملگی
مصرف مجاز آجیل در بارداری، روزانه 60 تا 90 گرم است که معادل یک مشت آجیل است و باید ترکیبی از انواع آجیل و مغزها باشد.
بهترین زمان مصرف آجیل در بارداری
تعیین بهترین زمان مصرف آجیل در بارداری، کار دشواری است زیرا در هر دوره خواص زیادی دارد؛ برای مثال چربی مفید به دست آمده از خوردن آجیل در سه ماه اول بارداری، به رشد مغزی جنین کمک می‌کند و در اواخر بارداری مثل خوردن آجیل در ماه هشتم بارداری، منجر به وزن گیری او می‌شود.
فواید مصرف آجیل در بارداری کدامند؟
- • مصرف آجیل و به‌طور ویژه مغزهایی مانند بادام، گردو، پسته و فندوق فواید زیادی دارند. آجیل‌ها مملو از اسید چرب‌های اشباع نشده و سایر مواد مغذی سالم ( فیبر، ویتامین E، استرول گیاهی و ال.آرژنینی( هستند که به کاهش خطر ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها از جمله فشار خون بالا در بارداری، دیابت و استرس اکسیداتیو کمک می‌کند. علاوه بر این، مصرف آجیل در بارداری ( در اندازه‌ی مجاز) با کاهش مشکلات شناختی در بزرگسالی همراه است.
- به‌طور کلی، آجیل سرشار از اسید فولیک و اسیدهای چرب مانند اسیدهای چرب امگا 3 و امگا 6 است که برای رشد عصبی بسیار مهم هستند. جنین می‌تواند این اسیدهای چرب را فقط از رژیم غذایی مادر دریافت کند زیرا بدن ما نمی‌تواند آن‌ها را سنتز کند و از این رو اسیدهای چرب ضروری نامیده می‌شوند.
- میزان نیاز به اسیدهای چرب امگا3 در زنان باردار، نسبت به زنان غیرباردار افزایش می‌یابد. برخی مطالعات نشان می‌دهد که این اسیدهای چرب در بارداری و وزن هنگام تولد نوزادان نقش اساسی دارند.
* مقاله قوتو در بارداری را مطالعه کنید.
- در دوران بارداری، خوردن یک مشت آجیل (که میزان آن در بالا توضیح داده شد) می‌تواند باعث تجمع این مواد مغذی در قسمت جلوی مغز جنین شده و منجر به بهبود حافظه و سایر عملکردهای شناختی گردد. طبق مطالعات، مصرف آجیل در دوران بارداری، مزایای طولانی مدت برای رشد حرکتی و شناختی کودک دارد. همچنین خوردن آجیل، به دلیل داشتن میزان بالای پروتئین در این دوران، بسیار تاکید شده است.
- کاهش سطح کلسترول خون، اثر مثبت دیگر آجیل به شمار می‌رود. تحقیقات نشان می‌دهد که استفاده ثابت از آجیل‌ها، سطح کلسترول بد خون را کاهش و سطح کلسترول خوب را افزایش می‌دهد. به عنوان مثال، اگر بادام طی سه هفته به‌طور مستمر استفاده شود، کاهش سطح کلسترول خون قابل مشاهده خواهد بود.
- از فواید دیگر آجیل می‌توان به تاثیر مثبت آن بر روی سیستم ایمنی بدن اشاره کرد. آجیل به دلیل دارا بودن موادی چون روی و مس، باعث تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود؛ بنابراین استفاده از این ماده، با تقویت سیستم ایمنی بدن سبب مقاومت بدن در برابر انواع عفونت‌ها می‌شود.
* برای ثبت نام در جامع‌ترین دوره تغذیه بارداری و کسب اطلاعات بیشتر کلیک نمایید:👈 دوره آموزشی تغذیه مناسب در زمان بارداری
فواید مصرف انواع آجیل در بارداری
تقریباً هر نوع آجیلی که مصرف کنید، مزایایی برای شما فراهم می‌کند. با این حال، در زمان بارداری، شش عدد مغز وجود دارد که می‌تواند تاثیر ویژه‌ای داشته باشند.
- بادام درختی
بادام درختی میو‌ه‌ی خوراکی درخت بادام است که عمدتاً در خاورمیانه رشد می‌کند. اگر طرفدار آجیل‌ها و مغزها باشید، یکی از انواع مناسب آن در دوران بارداری برای مادران و جنین، بادام شیرین است. خوردن این دانه سرشار از مواد مغذی است. بادام سرشار از مواد معدنی مانند منگنز، فسفر و منیزیم است و منبع خوبی از ویتامین E محسوب می‌شود. همچنین بادام می‌تواند به تنظیم قند خون و فشار خون کمک کند که برای کاهش خطر پره‌اکلامپسی در زنان باردار و هضم غذا بسیار مهم است. منگنز موجود در بادام درختی، در ساخت استخوان نوزاد کاربرد دارد. ریبوفلاوین از دیگر مواد مغذی موجود در بادام درختی است که رشد شناختی نوزاد را بهبود می‌بخشد. بادام خام یا خیسانده، بهترین منبع اسید فولیک است که به میزان زیادی به رشد مغز و سیستم عصبی جنین کمک می‌کند. اسید فولیک برای جلوگیری از نقص لوله عصبی جنین نیز ضروری است.
- بادام زمینی
مصرف بادام زمینی در بارداری بسیار حائز اهمیت است زیرا حاوی ویتامین‌ها و ریزمغذی‌هایی است که به تامین انرژی مادر در دوران بارداری و حفظ سلامت عمومی بدن کمک شایانی خواهد کرد. بادام زمینی، منبع غنی پروتئین و فولات است که به رشد مغزی و ستون فقرات کمک می‌کند. آن‌ها حاوی مواد باارزشی مانند بیوتین، مس و منگنز هستند. مس موجود در بادام زمینی، به رشد رگ‌های خونی و سیستم قلبی و عروقی کمک می‌کند. اگر در خانواده سابقه‌ی آلرژی به بادام زمینی دارید، در مورد مصرف آن با پزشک مشورت کنید.
- فندق
این آجیل حاوی فیبر زیادی است که به هضم غذا کمک می‌کند و در تنظیم قند خون و کاهش التهاب نقش مهمی دارد. فندق سرشار از چربی‌های اشباع نشده است که می‌تواند سلامت قلب را تقویت کنند. کربوهیدرات فندق کم و از نظر فیبر نیز متوسط است. ویتامین E موجود در فندق می‌تواند از بدن مادر در برابر آسیب رادیکال‌های آزاد محافظت کند. فندوق دارای مس و منگنز است که برای رشد و نموی سیستم عصبی نوزاد مفید بوده و مانع از خستگی مفرط می‌شود. فندق گنجانده شده در رژیم یک زن باردار، سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند و مقاومت در برابر بیماری‌های عفونی را افزایش می‌دهد و این برای زنان باردار بسیار مهم است زیرا آن‌ها از مصرف هرگونه دارو منع شده‌اند. همچنین تقویت کننده روده‌ها و معده است و به دلیل ترکیباتی که دارد، سموم را از بدن خارج می‌سازد.
- پسته
پسته منبع خوبی برای چربی‌های غیر اشباع، آنتی اکسیدان‌ها، فیبر و پروتئین است. همچنین شامل ویتامین‌های زیادی از جمله ب6 و تیامین می‌شود. خوردن پسته در بارداری، باعث کمک به رشد سلول‌های بینایی و سلول‌های عصبی جنین می‌شود و به کنترل تهوع بارداری نیز کمک کرده و از کسلی و رخوت در این دوران جلوگیری می‌کند.
- گردو
گردو به دلیل شکل ظاهری‌اش که شبیه مغز انسان است و ترکیبات مغذی‌اش، به عنوان یکی از مفیدترین خوراکی‌ها برای سلامت مغز شناخته می‌شود. این آجیل سرشار از اسیدهای چرب امگا ۳، ویتامین E، مس و منگنز است که نقش مؤثری در رشد و تکامل جنین دارند. مصرف گردو در دوران بارداری می‌تواند به افزایش ضریب هوشی نوزاد کمک کند، از سلول‌ها محافظت کرده و در شکل‌گیری غشای سلولی و رشد ریه‌های جنین نقش داشته باشد؛ در نتیجه، خطر ابتلا به آسم و دیگر بیماری‌های تنفسی کاهش می‌یابد. همچنین، وجود مس در گردو برای ساخت گلبول‌های قرمز ضروری است و منگنز آن نیز به تقویت استخوان‌ها و غضروف‌های جنین کمک می‌کند.
گردو با خواص خون‌سازی و تصفیه‌کنندگی خون، در حفظ سلامت عمومی بدن نیز موثر است. علاوه بر این، ملاتونین موجود در آن به تنظیم خواب کمک می‌کند و مصرف آن در سه‌ماهه سوم بارداری می‌تواند به کاهش اختلالات خواب کمک کند. با این حال، باید توجه داشت که زیاده‌روی در مصرف گردو ممکن است موجب افزایش گرمی بدن شود، بنابراین رعایت تعادل در مصرف آن توصیه می‌شود.
- بادام هندی
اگر در دوران بارداری، وزن‌گیری خوبی ندارید، بادام هندی بخورید. به دلیل کربوهیدرات و چربی بالا، بادام هندی یک ماده غذایی مغذی و قوی برای کسانی است که قبل از بارداری دچار کمبود وزن هستند یا افرادی که وزنشان در دوران بارداری به اندازه کافی اضافه نمی‌شود. بادام هندی در بارداری حاوی چربی‌های اشباع نشده از جمله اسید اولئیک و پالمیتولئیک است. این مغز، یک جایگزین گیاهی برای خامه است و کالری کمتری دارد. بادام هندی از نظر ویتامین کا نیز یک منبع غنی به شمار می‌آید که می‌تواند در استخوان‌سازی نوزاد بسیار مفید باشد. بادام هندی منبع غنی از مواد ضدباکتریایی است که می‌تواند به جلوگیری از رشد عفونت کمک کند.
مصرف آجیل در اوایل بارداری
خوردن آجیل در اوایل بارداری می‌تواند رشد عصبی و روانی جنین را بهبود ببخشد. پژوهش‌ها نشان داده‌اند کودکانی که مادرشان در سه‌ماهه نخست بارداری به‌طور میانگین ۷۴ گرم آجیل در هفته مصرف کرده‌اند، در زمینه‌هایی مانند ضریب هوشی، حافظه، توجه و تمرکز عملکرد بهتری داشته‌اند. این در مقایسه با کودکانی است که مادرانشان در این دوره آجیل مصرف نکرده‌اند.
مغزها منبع غنی از اسید فولیک هستند. اسید فولیک در مرحله‌ی اول بارداری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است زیرا این ویتامین B به تشکیل لوله‌ی عصبی کمک می‌کند. کمبود اسید فولیک می‌تواند منجر به نقص جدی هنگام تولد (مانند آنانسفالی و اسپینا بیفیدا) در مغز و ستون فقرات شود. طبق نظر مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری، هر زن در سن تولید مثل، باید روزانه 400 میکروگرم اسید فولیک مصرف کند تا از وقوع عواقب نامطلوب بارداری جلوگیری شود.
مصرف اسیدهای چرب امگا 3، به ویژه اسیدهای ایکوزاپنتائنوئیک (EPA) و اسید داکوزهگزانوئیک (DHA) نیز در دوران بارداری از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا یک ماده اساسی برای رشد ساختاری و عملکرد مغز جنین، شبکیه و سیستم ایمنی بدن است. این مقدار برای بهبود رفتار، توجه، تمرکز، حافظه و توانایی‌های یادگیری در کودکان لازم است. سطح پایین امگا 3 در مغز جنین، می‌تواند منجر به نقص شناختی و اختلالات رفتاری مانند اضطراب، افسردگی و پرخاشگری شود.
طبق شواهد علمی، اسیدهای چرب اشباع نشده، مسئول تعدادی از عملکردهای فیزیولوژیکی از جمله تنظیم بیان ژن، حفظ ترکیب غشای سلولی، مدولاسیون کانال‌ها و پروتئین‌های غشایی هستند. علاوه بر این، آن‌ها دارای اثرات ضد التهابی هستند که در دوران بارداری مفیداند.
مصرف آجیل در ماه آخر بارداری
اگرچه مصرف آجیل در اوایل بارداری به شدت در رشد کودک تاثیرگذار است اما مطالعات نشان می‌دهد که مصرف آن در سه ماهه‌ی سوم، تاثیر چشمگیری ندارد. این ممکن است بدین خاطر باشد که تاثیر عوامل درون‌زا و برون‌زا بر رشد جنین در کل دوره‌ی بارداری متفاوت است و تاثیر وضعیت تغذیه‌ای مادر در اوایل بارداری، برجسته‌تر است.
نکاتی در خصوص مصرف آجیل در دوران بارداری
توجه به این نکته ضروری است که خانم‌های باردار از آجیلی استفاده کنند که در ظروف سربسته و درون یخچال نگهداری شود؛ چرا که در غیر این صورت احتمال فاسد شدن واکسیده شدن روغن آجیل بسیار زیاد می‌شود و در صورت ناآگاهی، برای مادر و جنین بسیار خطرناک است.
آجیل بوداده با نمک نیز به دلیل سدیم زیادی که وارد بدن مادر می‌کند و سبب افزایش فشار خون می‌شود، به هیچ عنوان توصیه نمی‌گردد. با توجه به توضیحات داده شده، بهتر است مادران در دوران بارداری خود، تنها از مغزهای خام استفاده کنند. طبق آزمایشات و تحقیقات به عمل آمده، باید گفت اگر افراد در پیشینه خانوادگی خود دارای بیماری آسم بوده باشند نباید در زمان بارداری از هیچ‌گونه آجیلی مصرف کنند؛ چرا که با مصرف آن، جنین داخل رحم در شرایط خطرناکی قرار می‌گیرد. با توجه به نکات گفته شده، باید در مصرف آجیل دقت لازم را داشته باشید و این مواد غذایی را حتماً تحت نظر پزشک مصرف کنید؛ چرا که آجیل‌ها بسیار حساسیت‌زا هستند.
مضرات مصرف آجیل در دوران بارداری
تا این‌جا تنها به فواید مصرف آجیل در دوران بارداری اشاره شد، اما باید توجه داشت که در برخی موارد، مصرف آجیل ممکن است برای مادر یا جنین مشکل‌ساز باشد. به‌ویژه در مورد بادام‌زمینی، هشدارهایی وجود دارد؛ چرا که می‌تواند منجر به بروز آلرژی‌هایی مانند اگزما، آسم یا سایر حساسیت‌های غذایی شود.
مصرف بیش از حد آجیل می‌تواند خطر ابتلا به حساسیت به تخم مرغ و شیر را در جنین افزایش دهد. همچنین مطالعات نشان داده‌اند که مصرف بیش از اندازه آن، می‌تواند خطر ابتلا به آسم در کودک را افزایش دهد. اگر سابقه‌ی آسم در خانواده‌تان وجود دارد، از مصرف آجیل در بارداری خودداری کنید زیرا همین شرایط برای کودکتان نیز رخ خواهد دارد. آلرژن‌های موجود در آجیل، می‌توانند از طریق جفت به نوزاد منتقل شوند. افراط در خوردن مغزیجات در ماه آخر بارداری، منجر به اضافه وزن مادر و جنین شود.
آجیل‌های بو داده که روکش نمک دارند، سدیم بسیار بالایی دارند که می‌توانند فشار خون را افزایش دهند، پس بهتر است که از نوع خام آن استفاده کنید.
آجیل‌ها حاوی ترکیبی شیمیایی به نام آناکاردیک اسید هستند که می‌تواند در افراد حساسیت‌زا باشد. در صورت وجود حساسیت، مصرف آجیل ممکن است با علائمی مانند خارش پوست، تنگی نفس، درد شکم، تهوع و اسهال همراه شود. همچنین، در صورتی که مادر نسبت به آجیل حساسیت داشته باشد، احتمال بروز آسم در فرزند افزایش می‌یابد؛ بنابراین اگر به آجیل حساسیت دارید، از مصرف آن در دوران بارداری خودداری کنید.
چه افرادی آجیل مصرف نکنند؟
افرادی که نسبت به مصرف این مواد آلرژی دارند، نباید از آن استفاده کنند، مصرف این مواد باعث ایجاد شوک شده و گاهی تا مرز مرگ نیز پیش‌روی می‌کند. همچنین به افرادی که از بیماری آسم رنج می‌برند، توصیه می‌شود استفاده از آجیل را محدود کرده یا اصلاً استفاده نکنند.
افرادی که مشکلات کلیوی دارند نیز باید در مصرف این ماده محتاط باشند به این دلیل که سطح پتاسیم، سدیم و فسفر این افراد باید کنترل شده باشد و متاسفانه آجیل منبع غنی از این مواد بوده و استفاده از آن برای این افراد مناسب نیست.
مصرف آجیل در دیابت بارداری
آجیل‌ها از جمله خوراکی‌های مغذی‌ای هستند که می‌توانند به‌عنوان بخشی از رژیم غذایی افراد دیابتی مورد استفاده قرار گیرند. این مواد غذایی که اغلب به شکل میان‌وعده مصرف می‌شوند، سرشار از چربی‌های مفید، پروتئین، انواع ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌های موثر هستند. برای زنان مبتلا به دیابت بارداری، آجیل می‌تواند یک گزینه سالم و سیرکننده باشد که به کنترل قند خون کمک کرده و در عین حال نیاز بدن به مواد مغذی را تامین می‌کند زیرا این گونه مواد غذایی خاصیت کنترل قند خون، کاهش وزن بدن دارند و همچنین می‌توانند درصد ابتلا به بیماری‌های قلبی را نیز کاهش دهند. مصرف گردو در بارداری با کاهش شیوع فاکتورهای خطرناکِ بیماری‌های قلبی عروقی، دیابت نوع 2 و سندروم متابولیک همراه است. همچنین گردو حاوی اسید چرب‌های امگا 3 است که با کنترل کلسترول، نقش پررنگی در کنترل دیابت بارداری دارند.
بادام حاوی مواد مغذی زیادی به ویژه ویتامین E است که نقش مفیدی در کنترل دیابت دارد. بادام زمینی و پسته هم باعث کاهش کلسترول بد می‌شوند. تقریباً همه‌ی آجیل‌ها برای افراد مبتلا به دیابت مفیداند. با این حال، باید از مصرف آجیل شور جلوگیری کرد. مصرف زیاد نمک به‌طور مداوم، با افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی همراه است.
یکی از بارزترین فواید آجیل برای زنان باردار مبتلا به دیابت، تاثیر آن‌ها بر میزان کلسترول است. جلوگیری از افزایش سطح کلسترول برای مبتلایان به دیابت ضروری است. بادام، بادام زمینی و پسته همگی کلسترول بد را به طور موثری کاهش می‌دهند. کلسترول بد به ذرات کوچک و متراکم لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL) می‌گویند که در شریان‌ها رسوب کرده و آن‌ها را تنگ می‌کنند. بادام، گردو، پسته و فندق با افزایش سطح چربی با چگالی بالا (HDL) یا همان کلسترول خوب، به کاهش میزان کلسترول بد کمک می‌کنند. HDL قادر است کلسترول بد را از بدن پاک کرده و در نتیجه، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را کاهش دهد.
سوالات رایج درباره مصرف انواع آجیل در بارداری
تخمه در بارداری خوب است؟
اگر به مقدار متعادل مصرف شود، می‌تواند سرشار از مواد مغذی برای شما و جنین در حال رشدتان باشند. از نظر کیفی خوردن برخی از تخمه‌ها نه تنها در بارداری مضر نیست بلکه می‌تواند خیلی هم مفید باشد. برای مثال یکی از تخمه‌های پرخاصیت در دوران بارداری، تخم کدو است که مصرف آن به شدت توصیه می‌شود. این تخمه منبع غنی از آهن است و به بهبود کم‌خونی در دوران بارداری کمک می‌کند و خطر زایمان زودرس را کاهش می‌دهد. این تخمه منبع غنی از ویتامین B6، پروتئین، روی و آنتی اکسیدان‌ها است که به تقویت سیستم ایمنی در برابرعفونت کمک می‌کند.
تخمه‌ی آفتابگردان نیز می‌تواند مفید باشد. این تخمه حاوی فولات، روی، ویتامینE ، منیزیم و سلنیوم است و مقدار اسید فولیک در آن از اسفناج نیز بیشتر است. فسفر، مواد معدنی و املاح موجود در تخمه آفتابگردان، به رشد استخوان‌های جنین کمک می‌کند. همچنین محتوای بالای پتاسیم، به تنظیم تعادل سدیم در بدن کمک می‌کند.
پس آیا مصرف تخمه در بارداری خوب است؟ پاسخ به این سوال تا حدود زیادی به میزان مصرف شما بستگی دارد. باید در مصرف تخمه‌ها و به‌طور کلی مصرف آجیل در بارداری تعادل را رعایت کنید زیرا دارای کالری بالایی هستند و مادر را دچار عوارض چربی زیاد در بارداری می‌کند. همچنین به تخمه‌ها نمک زده می‌شود که می‌تواند منجر به پرفشاری خون شود. به هیچ عنوان تخمه را با پوست نخورید زیرا اسید معده را کاهش می‌دهد و منجر به دیابت یا مشکلات کلیوی می‌شود.
درست است که آجیل و مغز دانه‌ها خواص زیادی دارند ولی باید به اندازه و طبق تجویز متخصص تغذیه شما، در بارداری مصرف شوند زیرا از کالری بالایی برخوردارند.
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.