غذاهای مضر در بارداری | لیست غذاهایی که در بارداری نباید خورد

آگاهی از غذاهای مضر در بارداری از این جهت بسیار اهمیت دارد که زن در حساس‌ترین دوره‌های زندگی خود و فرزندش قرار دارد. مادران باید به غذایی که می‌خورند توجه داشته باشند و از خوردن غذاهای ممنوعه در دوران بارداری خودداری کنند. رژیم غذایی مناسب می‌تواند در یک بارداری سالم نقش مهمی داشته باشد. بعضی از غذاها فقط می‌توانند به میزان کمی مصرف شوند در حالی که برخی باید به طور کلی کنار گذاشته شوند. خوردن غذاهای مفید در همه‌‌ی زمان‌ها اهمیت دارد اما در زمان حاملگی حساسیت موضوع بیشتر از قبل می‌شود. مواد مغذی، ویتامین‌ها و مواد معدنی برای رشد کودک ضروری هستند. با وجود اینکه بیشتر غذاها بی‌خطر هستند با این حال برخی پرهیز غذایی در بارداری وجود دارد که باید رعایت شوند. هنگامی که بارداری هستید هر چیزی که به دهان می‌برید با کودک در حال رشدتان به اشتراک می‌گذارید. حتی ممکن است برخی از غذاها و حتی مسمومیت‌ها به شما آسیب نرساند اما برای نوزادتان خطرناک باشد. از این رو تغذیه و دمنوش‌های مناسب در بارداری به شدت اهمیت دارد.

لیست غذاها و خوراکی مضر در بارداری  

بسیاری از غذاهای مضر در بارداری شناخته شده هستند مثلا بیشتر افراد خطرات ناشی از خوردن ماهی با جیوه‌‌ی بالا یا گوشت خام را درک می‌کنند اما غذایی دیگری هم هستند که ناشناخته باقی مانده و افراد از آن بی‌اطلاع هستند. بارداری روی سیستم ایمنی بدن تاثیر می‌گذارد و ممکن است بعضی از خانم‌ها را مستعد ابتلا به عفونت کند. بسیاری از غذاها دارای باکتری یا میکروب‌های عفونی هستند که ممکن است دوران بارداری را با مشکل مواجه کند. حتی در مواردی که زن باردار احساس بیماری نکند ممکن است برخی از میکروب‌ها روی جنین تاثیر بگذارد. پرهیز غذایی در‌دوران بارداری اهمیت ویژه‌ای دارد. مصرف غذاهایی با ارزش غذایی کم مانند فست‌فود، چیپس، شیرینی و شکر در دوران بارداری، اگرچه به طور حتم منجر به بروز مشکل نمی‌شود، اما مصرف آنها بدون دریافت مواد مورد نیاز بدن باعث اضافه وزن شما خواهد شد. با این حال، مصرف برخی از مواد غذایی در دوران بارداری می‌تواند خطرهایی را برای شما یا جنین به دنبال داشته باشد، برخی از این مواد غذایی که باید از مصرف آنها در دوران بارداری پرهیز کنید در زیر آمده است:

در ادامه لیستی از خوراکی‌های مضر در دوران بارداری آمده است:

• ماهی پخته نشده یا خام : ماهی‌‌‌های خام که در غذاهایی همچون سوشی وجود دارد یکی از غذاهای مضر در بارداری است که باعث ایجاد عفونت می‌شود. آنها می‌توانند ویروسی، باکتریایی یا انگلی باشند مانند نورو ویروس، سالمونلا و لیستریا. برخی از این عفونت‌ها فقط مادر را تحت‌تاثیر قرار می‌دهند و باعث کمبود خون و ضعف در او می‌شوند. عفونت‌‌‌های دیگر ممکن است روی نوزاد عواقب جدی و گاهاً کشنده داشته باشند. زنان باردار به ویژه در معرض ابتلا به عفونت لیستریا هستند. در واقع زنان باردار 20 درصد بیشتر از جمعیت عمومی به لیستریا مبتلا می‌شوند. این باکتری می‌تواند در خاک، آب و گیاهان آلوده یافت می‌شود. ماهی خام می‌تواند در طی فرایند از جمله دودی شدن یا خشک شدن آلوده شود. لیستریا می‌تواند از طریق جفت به نوزاد منتقل شود حتی اگر مادر هیچ علامتی از بیماری را نشان ندهد. این عفونت می‌تواند باعث زایمان زودرس، سقط جنین، زایمان نوزاد مرده و سایر مشکلات سلامتی شود. بنابراین زنان باردار باید از خوردن ماهی خام به شدت خودداری کنند.
• گوشت خوب پخته نشده یا فرآوری شده : مصرف گوشت در بارداری از مقوی‌ترین غذاها محسوب می‌شود ولی گوشت‌های خام و خوب پخته نشده خطر ابتلا به عفونت چندین باکتری و انگل از جمله ای.کلای، سالمونلا و لیستریا را افزایش می‌دهند. باکتری‌ها ممکن است سلامتی کودک شما را تهدید کرده و احتمالاً منجر به زایمان نوزاد مرده یا بیماری‌های عصبی شدید از جمله ناتوانی ذهنی، کوری و صرع شوند. با این حال برخی از برش‌های گوشتی از جمله تاندون‌ها ممکن است به صورت کاملاً پخته نشده هم سالم باشند. گوشت خرد شده؛ همبرگر، گوشت چرخ کرده و مرغ هرگز نباید به صورت خام یا نیمه پخته مصرف شوند. سوسیس و کالباس نیز بسیار نگران کننده هستند این گوشت‌ها ممکن است در حین فرآوری آلوده شوند.
• تخم مرغ نیم پز : مصرف تخم مرغ در بارداری بسیار مفید است ولی تخم مرغ‌ها می‌توانند به سالمونلا آلوده باشند بنابراین در لیست غذاهای مضر در بارداری قرار دارند. علائم ابتلا به عفونت سالمونلا در مادر می‌تواند مشهود باشد و شامل تب، تهوع، استفراغ، گرفتگی معده و اسهال است. با این حال برخی از انواع نادر عفونت باعث ایجاد گرفتگی در رحم و تولد زودرس یا زایمان نوزاد مرده می‌شوند. برخی از انواع سس‌ها و شیرینی‌ها حاوی تخم مرغ خام هستند پس باید از مصرف آنها خودداری کرد. زنان بارداری همیشه باید تخم مرغ را به طور کامل بپزند یا از تخم مرغ پاستوریزه استفاده کنند. 
• گوشت اندام‌ها (دل و جگر) : این اندام‌ها منبع غنی برخی از مواد مغذی هستند. این مواد مغذی عبارتند از آهن، ویتامین B12، ویتامین A و مس. همه‌‌ی اینها برای مادر و نوزاد خوب هستند. با این حال خوردن بیش از حد ویتامین A حیوانی در دوران بارداری توصیه نمی‌شود. این موضوع باعث مسمومیت به ویتامین A شده و همچنین سطح بالا و غیرطبیعی مس می‌تواند منجر به نقایص هنگام تولد و سمیت در کبد ‌شود. بنابراین زنان باردار نباید بیش از یک بار در هفته از این مواد غذایی مانند خوردن جگر در بارداری استفاده کنند. 
• غذاهای آماده: غذاهای آمادۀ طبخ مثل سوسیس، کالباس، ناگت مرغ و دیگر انواع ناگت به این دلیل که فرایند پخت آنها کامل نیست، در صورت خوب پخته نشدن می‌تواند آلودگی و باکتری را به مادر انتقال دهد. هات‌داگ، گوشت‌های سرد مستعد داشتن لیستریا مونوسیتوژنس؛ باکتری ایجادکنندهٔ لیستریوزیس، هستند که می‌تواند به مشکلات جدی منجر شود. همچنین بهتر است مادارن باردار از تماس پیدا کردن مایع بسته‌های هات‌داگ با دیگر غذاها، قاشق و چنگال و سطوحی که غذا روی آنها آماده می‌شود جلوگیری کنند و پس از کار کردن با گوشت‌های سرد دست‌هایشان را بشویند تا احتمال آلودگی را کاهش دهند.
• ماهی کنسرو شده: اگر ماهی را دوست دارید، باید به طور خاص در طول بارداری مصرف ماهی های کنسروی و انواع ماهی به طور کلی را محدود کنید، زیرا شما می توانید تحت تاثیر آلودگی ماهی هایی که در رودخانه ها، دریاچه ها و حوضچه ها زندگی می کنند، قرار بگیرید ؛ در واقع، ماهی ،یک منبع غنی از پروتئین و ویتامین ها است، برای اطمینان از ایمنی و جلوگیری از سقط جنین، زنان باردار باید به طور کامل از خوردن ماهی ها اجتناب کنند. به خصوص، ماهی های کنسروی را مصرف نکنید ،زیرا حاوی مواد نگهدارنده، نمک و برخی مواد شیمیایی است ،که ممکن است باعث فشار‌خون در مادران آینده شود. همچنین جیوه که در بسیاری از ماهی‌ها وجود دارد برای جنین خطرناک است. جیوه یک سم عصبی است که رشد مغز جنین را مختل می‌کند.
• کافئین : کافئین رایج‌ترین ماده‌‌ی روانگردان در جهان است که به طور عمده در قهوه، چای، نوشابه و کاکائو یافت می‌شود. به خانم‌‌‌های باردار توصیه می‌شود که از مصرف بیش از 200 میلی گرم کافئین در روز خودداری کنند که در حدود 2 تا 3 فنجان قهوه می‌شود. کافئین در بارداری بسیار سریع جذب می‌شود و از طریق جفت به جنین منتقل می‌گردد. از آنجایی که نوزاد دارای آنزیم اصلی برای سوخت و ساز کافئین نیست سطح بالایی از آن می‌تواند در نوزاد انباشته شود. مصرف زیاد کافئین در دوران بارداری رشد جنین را محدود می‌کند و خطر کم وزنی در هنگام تولد را افزایش می‌دهد. وزن کم هنگام تولد که کمتر از 2.5 کیلوگرم تعریف شده است، با افزایش خطر مرگ در نوزاد و خطر بیماری‌های مزمن در دوران بزرگسالی نظیر دیابت نوع 2 یا بیماری‌های قلبی همراه است. از این رو این ماده جزو معروفترین غذاهای مضر در دوران حاملگی است. 

*در مورد مزایا و معایب خوردن قهوه در بارداری در این مقاله بیشتر بخوانید.

• جوانه‌های خام : جوانه‌های خام شامل جوانه‌های یونجه، شبدر ، تربچه و لوبیا ممکن است به سالمونلا آلوده باشند. محیط مرطوب رشد بذرها می‌تواند به رشد این باکتری‌ها کمک کند و پاک کردن آنها تقریباً غیر ممکن است. به همین دلیل به زنان باردار توصیه می‌شود که به طور کلی از خوردن جوانه خودداری کنند. 
• شیر، پنیر و آبمیوه‌‌‌های پاستوریزه نشده : شیر خام و پنیر پاستوریزه نشده می‌تواند حاوی مجموعه‌ای از باکتری‌های مضر مانند لیستریا، سالمونلا، ای.کلای و کمپیلوباکتر باشد. همین موضوع در مورد آبمیوه‌‌‌های غیرپاستوریزه نیز صحت دارد. این عفونت‌ها می‌تواند همگی عواقب خطرناکی برای نوزاد داشته باشند. باکتری می‌تواند به صورت طبیعی در اثر آلودگی در جمع‌آوری و ذخیره ایجاد شوند. پاستوریزاسیون موثرترین روش برای از بین بردن باکتری‌‌‌های مضر است بدون آنکه ارزش مواد‌‌ی غذایی تغییر کند.
• الکل : شاید بتوان گفت اصلی‌ترین غذا در لیست غذاهای مضر در بارداری الکل است. هیچ مقداری از الکل در دوران بارداری ایمن نیست و بنابراین باید به طور کامل از آن اجتناب کرد. قرار گرفتن در معرض الکل می‌تواند در رشد کودک اختلال ایجاد کند. بسته به میزان ، زمان و الگوی مصرف، مصرف الکل در دوران بارداری می‌تواند منجر به سندروم جنین الکلی یا سایر اختلالات رشدی شود. اگر قبل از این که بدانید باردار هستید الکل مصرف می‌کنید بعد از با خبر شدن بلافاصله آن را کنار بگذارید. همچنین باید از مصرف الکل در دوران شیردهی هم به طور کامل خودداری کنید. در زمان شیردهی نیز نباید از الکل استفاده کنید چون از طریق شیر به نوزاد منتقل می‌شود. 
• برخی از دمنوشهای گیاهی: مصرف برخی از دم‌نوش‌های گیاهی مانند گل‌گاوزبان و چای نعناع در دوران بارداری ممکن است باعث ایجاد حالت تهوع در شما شود، اما برخی دیگر از نوشیدنی‌ها مثل شربت یا چای زعفران می‌تواند خطرهای جدی برای جنین شما داشته باشد. بهتر است در مورد نوشیدنی‌های مجاز دوران بارداری تحقیق کنید و هر دم‌نوشی را بدون مشورت با پزشک خود یا متخصص تغذیه ننوشید.
• غذاهای غنی از شکر: غذاهای غنی از شکر مانند بعضی دسرها، آب‌نبات، کیک، بستنی، بیسکویت، شکلات و نوشیدنی‌های شیرین را کاهش دهید. آن‌ها عوارض بارداری را تشدید می‌کنند (تهوع، استفراغ، یبوست، سوزش معده)، افزایش وزن، افزایش ریسک ابتلا به دیابت بارداری، افزایش خطر زایمان زودرس، مسمومیت بارداری و افزایش خطر سندروم متابولیک در نوزادان سعی کنید این مواد غذایی را در حد اعتدال مصرف کنید . به خصوص از غذاهای حاوی شیرین کننده های مصنوعی بپرهیزید.
  گزینه‌های غذایی سالم‌تر قند مانند گلابی، گریپ‌فروت، خرما و زردآلو را انتخاب کنید چون آن‌ها جایگزین خوبی برای غذاهای هستند که با قند زیاد شیرین شده اند.
• غذاهایی که باعث آلرژی می‌شوند: سویا، گندم، شیر گاو، تخم‌مرغ، بادام‌زمینی، آجیل درختی (بادام، گردو، بادمجان و ...)، ماهی و صدف باید تنها در صورتی مصرف شوند که به آن‌ها آلرژی نداشته باشید. با این حال، مطالعات نشان می‌دهند که مصرف این مواد غذایی در دوران بارداری ممکن است شانس ابتلای کودک به آلرژی و آسم را بعدا در زندگی کاهش دهد. اما شما نمی‌توانید در این مورد اطمینان حاصل کنید. بنابراین ، بهتر است از مصرف مواد غذایی حساسیت زا پرهیز کنید و این مواد جزء مواد غذایی ممنوعه در‌بارداری هستند.
• نوشیدنی‌‌‌های انرژی‌زا : نوشیدنی‌‌‌های انرژی‌زا حاوی مقادیر بالایی کافئین هستند که به شدت برای زنان باردار مضر می‌باشند. 
• شکلات: شکلات حاوی مقادیری کافئین و تئوبرومید است که اثرهایی مشابه کافئین دارد. به همین دلیل، مصرف زیاد شکلات در دوران بارداری می‌تواند مضر باشد و توصیه نمی‌شود. بهتر است در دوران بارداری مصرف شکلات را بسیار کم کنید.

هرم غذایی مادران باردار 

یک هرم را تصور کنید و حالا ما می‌خواهیم مواد غذایی مناسب دوران بارداری را به ترتیب میزان مصرف در آن قرار دهیم. در قاعده‌‌ی هرم، غذاهایی وجود دارند که باید بیشتر مصرف شوند و در نوک هرم غذایی وجود دارد که باید کمتر مصرف شوند. در قاعده‌‌ی هرم بارداری ، غلات قرار دارند. بعد از آن میوه و سبزی، گوشت و لبنیات و در آخر چربی‌ها قرار دارند. 

• غلات : این گروه غذایی، منبع اصلی تأمین انرژی بدن است.شما باید روزانه 7 اونس غلات مصرف کنید که شامل انواعی از برنج، نان، ماکارونی و حبوبات می‌باشد. غلات سبوس‌دار حاوی بیشترین میزان فیبر، ویتامین و مواد غذایی هستند که برای این دوران به شدت مفید است. ویتامین‌های گروه B را نیز تأمین می‌کند. مصرف درست و صحیح نان‌های سالم کم‌نمک و غلات در رژیم غذایی زنان باردار، علاوه بر آن که به وزن گیری مناسب در‌دوران بارداری کمک می‌کند، می‌تواند به رشد دستگاه عصبی جنین نیز کمک کند.
• سبزی و میوه : یکی از گروه‌های غذایی مهم و مورد نیاز زنان باردار انواع سبزیجات است. سبزیجات در تأمین انواع ویتامین‌های مورد نیاز مادر مانند A، B، C، فولیک اسید و همچنین مواد معدنی مانند پتاسیم، منیزیم نقش مهمی دارد. همچنین فیبر موجود در سبزیجات، در زمان مصرف به همراه غلات و نان باعث می‌شود نشاستۀ موجود در این مواد غذایی دیرتر هضم و جذب شود که این موضوع به حفظ سطح قند خون بدن برای مدت طولانی در روز کمک می‌کند. روزانه باید 3 فنجان سبزی مصرف کنید. تا حد امکان نسبت به پاک‌سازی آنها دقیق باشید و خوب شست و شو دهید و حتماً روزانه سبزی تازه تهیه کنید. میوه‌ها حاوی فیبر، ویتامین‌ها، مواد معدنی، قند و آب هستند. مصرف میوه در طول دوران بارداری به جذب مواد معدنی و‌ویتامین‌هایمورد نیاز مادر کمک خواهد کرد. مصرف میوه به شکل خام، آب‌میوه یا میوه‌های خشکی مثل کشمش و توت خشک در دوران بارداری می‌تواند مفید باشد. مصرف ۳ تا ۴ واحد از گروه میوه‌ها در طول روز برای زن باردار مناسب است. ارزش غذایی یک عدد میوۀ متوسط مثل سیب، موز، پرتقال یا یک چهارم لیوان میوۀ خشک مثل کشمش و توت‌خشک یا نصف لیوان آب‌میوه برابر و معادل یک واحد میوۀ خام در روز است.به میزان دو فنجان در روز هم می‌توانید میوه مصرف کنید. مصرف میوه به جلوگیری از یبوست و بواسیر کمک می‌کند. از میوه‌‌‌های کنسرو شده استفاده نکنید زیرا حاوی مقدار زیادی قند هستند.
•  لبنیات : شیر و سایر محصولات لبنی، منابع سرشاری از کلسیم، فسفر، ویتامین‌های A، B۲ و همچنین پروتئین هستند. این مواد برای استحکام دندان و استخوان‌های کودک هم ضروری است. میزان کافی کلسیم در‌دوران بارداری می‌تواند احتمال بروز پره اکلامپسی در‌بارداری را کاهش دهد. در صورت فقر کلسیم در مادر، جنین برای رشد استخوان‌ها از منابع کلسیم استخوان‌های مادر استفاده خواهد کرد و این باعث بروز مشکل‌هایی در مادر خواهد شد. متخصصان مصرف روزانه ۳ تا ۴ واحد از گروه لبنیات را توصیه می‌کنند. ارزش غذایی یک لیوان شیر یا ماست کم‌چرب، ۴۵ تا ۶۰ گرم پنیر صبحانه یا یک لیوان و نیم بستنی، با هم برابر و معادل یک واحد غذایی از این گروه است. روزانه سه فنجان هم لبنیات مصرف کنید که سرشار از پروتئین و کلسیم در بارداری هستند. به هیچ عنوان در این دوران پنیر نرم نخورید مانند پنیر فتا. مصرف کشک نیز می‌تواند در طول بارداری مفید باشد، اما باید مطمئن شوید که از کشک پاستوریزه استفاده می‌کنید.
• گوشت وحبوبات: مواد غذایی این گروه شامل انواع گوشت قرمز ، گوشت مرغ و ماهی و همچنین تخم مرغ، حبوبات و مغز دانه هایی مانند گردو، بادام و فندق می شود. مصرف ۳ واحد از این گروه غذایی در روز برای زنان باردار توصیه شده است. گوشت و حبوبات، تخم مرغ و مغز دانه ها، منبع اصلی تأمین پروتئین، روی و آهن بدن می باشند. پروتئین در رشد جنین مؤثر است و مصرف میزان کافی آن در سه ماهۀ دوم و سوم بارداری نقش اساسی دارد. کمبود پروتئین ممکن است باعث اختلالات رشد و شکل گیری سلول و بافت های جنین شود.همچنین آهن موجود در این گروه غذایی برای تولید گلبول قرمز، افزایش هموگلوبین، رشد و همچنین تأمین ذخایر آهن کبد جنین ضروری است.
• چربی‌ها و‌شیرینی‌ها : کمترین سهم در رژیم غذایی متعلق به‌این گروه می‌باشد. 6قاشق چای خوری در روز روغن در این دوران کافی است. سعی کنید از روغن‌‌‌های سالم نظیر روغن زیتون، آجیل و مغزها استفاده کنید. 

میوه‌هایی که زنان باردار نباید بخورند

اینطور به نظر می‌رسد که میوه‌ها مفید هستند و مصرف آن‌ها هیچ مشکلی به وجود نمی‌آورد حال آنکه چنین نیست و در لیست غذاهای مضر در بارداری نام چند میوه هم به چشم می‌خورد. در ادامه به لیستی از میوه‌های ممنوعه در دوران بارداری توصیه نمی‌شود اشاره می‌کنیم:

• آناناس : اگرچه آناناس میوه‌‌ی بسیار خوبی است اما در دوران بارداری باید از مصرف آن خودداری کرد. این میوه حاوی مقدار زیادی برملین است که باعث نرم شدن دهانه‌‌ رحم و زایمان زودرس می‌شود. همچنین خوردن بیش از حد آناناس می‌تواند باعث اسهال و کمبود خواب شود.
• انگور : انگور باعث تولید گرما می‌شود که هم بر مادر و هم جنین تاثیر می‌گذارد. همچنین ترکیبی به نام رسوراترول در آن وجود دارد که باعث عدم تعادل هورمونی می‌شود. 
• پاپایا :  پاپایا به ویژه در حالت نارس حاوی لاتکس است که باعث انقباضات رحمی، خونریزی و حتی سقط جنین دمی‌شود. همچنین ممکن است باعث اختلال در رشد جنین شود، بنابراین بهتر است از مصرف پاپایا رسیده یا نرسیده اجتناب کنید.