ماه ششم بارداری، حرکات جنین در ماه ششم بارداری

ماه ششم بارداری آخرین ماه از سه ماهه دوم بارداری شماست و شما فقط چند ماه دیگر تا در آغوش گرفتن کودک دلبندتان فاصله دارید. اندازه شکم در ماه ششم حاملگی به شکل واضحی بزرگتر می‌شود و درخشش بارداری در پوست شما مشخص است. کودک به سرعت در حال رشد است و ممکن است در این ماه شاهد تکان خوردن و حرکات جنین باشید که در ماه پنجم بارداری حس نمی‌شود. لازم است که باید و نبایدهای ماه ششم بارداری را بدانید تا این دوران را با موفقیت بیشتری طی کنید.

علائم شایع ماه ششم بارداری کدامند؟

در ماه ششم بارداری ممکن است برخی از این علائم بارداری را داشته باشید‌، اما به احتمال زیاد همه آنها را تجربه نخواهید کرد:

سوزش سردل

هورمون‌های بارداری در ماه ششم بارداری هم دردسر ساز هستند. این هومورن‌ها می‌توانند دریچه بین معده و مری شما را شل کنند. این باعث می‌شود تا محتویات اسیدی معده به داخل مری نشت کند و احساس سوزش معده در بارداری را ایجاد کند. 

برای پیشگیری از بالا آمدن اسید معده در بارداری سعی کنید هر روز حدود شش وعده غذایی کوچکتر (به جای سه وعده غذایی بزرگتر) بخورید. همچنین از مصرف غذاهایی که باعث بدتر شدن این وضعیت می‌شود‌، مانند غذاهای تند یا سرخ شده‌، مرکبات و شکلات خودداری کنید.

کمردرد 

هنگامی‌که شش ماهه باردار هستید و شکم شما روز به روز بزرگ می شود و وزنتان نیز هر روز بیشتر می‌شود، این می‌تواند باعث وارد شدن فشار بیشتر روی عضلات کمر شود. همچنین منجر به کشش رباط‌های مفاصل لگن و ناحیه کمر ‌شود. این عوامل در کنار هم می‌توانند باعث کمردرد در ماه ششم بارداری شوند. گرفتن حمام گرم می‌تواند تسکین دهنده باشد. اگر دردتان باز هم ادامه داشت و از تحمل شما خارج بود، در مورد مسکن‌های مجاز در بارداری، با پزشکتان مشورت کنید.

گر گرفتگی 

اگر فکر می‌کنید گر گرفتگی فقط نشانه یائسگی است‌، بهتر است تجدید نظر کنید! گاهی ممکن است مادران باردار نیز به دلیل این که در بارداری کالری بیشتری می‌سوزانند و گرمای بیشتری تولید می‌کنند، گر گرفتگی را تجربه کنند. اگر گر گرفتگی باعث ناراحتی و عرق کردن شما می‌شود‌، سعی کنید زیاد آب بنوشید. از لباس‌های خنک و سبک استفاده کنید و از یک فن قابل حمل در خانه و محل کار استفاده کنید.

سرگیجه  

در ماه ششم حاملگی با بزرگ شدن شکم‌، گردش خونتان در حال تغییر است و ممکن است جریان خون کمتری به قسمت فوقانی بدن و سر شما برسد. اگر احساس سرگیجه دارید‌، سعی کنید هنگام تغییر وضعیت، به آرامی حرکت کنید. آب زیادی بنوشید و از ایستادن برای مدت طولانی خودداری کنید.

گرفتگی عضلات پا

برخی از مادران به ویژه در هنگام شب، در بخشهای پایینی پای خود دچار درد و گرفتگی می‌شوند. هنوز مشخص نیست که چه چیزی دقیقاً باعث بروز این گرفتگی‌ها می‌شود‌، اما ورزش منظم‌، نوشیدن آب کافی و ماساژ دادن ماهیچه های پشت پا قبل از خواب‌، معمولا می‌تواند به جلوگیری از بروز آنها کمک کند. اگر در این ماه دچار گرفتگی عضلات پا شده‌اید، سعی کنید عضله را بکشید‌، حمام گرم بگیرید و یا یک کیسه یخ روی ناحیه آسیب‌دیده قرار دهید.

افزایش ضربان قلب 

فکر ملاقات با کودک کوچکتان ممکن است باعث شود قلب شما کمی سریعتر از حد معمول بزند؛ اما افزایش ضربان قلب در ماه ششم بارداری دلایل دیگری هم دارد. قلب شما در طول بارداری بسیار سخت کار می‌کند تا بتواند خون افزایش یافته در بدنتان را به گردش درآورد. اگر ضربان قلب شما برای طولانی‌مدت بالا باقی مانده یا اگر در تنفس نیز مشکل دارید‌، حتما با پزشکتان صحبت کنید.

افزایش وزن

شما در ماه 6 حاملگی ممکن است به طور میانگین بین 1.5 تا 2 کیلوگرم وزن اضافه کنید.

خستگی شدید

بدن شما در این ماه هم برای تغذیه کودک تلاش می‌کند. این باعث می‌شود احساس خستگی کنید؛ اگرچه به اندازه قبل نیست.

یبوست

هورمونهای حاملگی ماهیچه های روده را شل می‌کنند. همچنین فشاری که در اثر رشد جنین در رحم بر روی روده وارد می‌شود، حرکت غذا را کند می‌کند و منجر به یبوست بارداری می‌شود.

نفخ شکم (گاز)

از آنجا که هورمون پروژسترون ماهیچه‌های روده را شل می‌کند‌، روند هضم کند می‌شود و گاز ایجاد می‌کند.

احتقان بینی

افزایش هورمون استروژن منجر به تورم لایه مخاطی بینی می‌شود. این باعث می‌شود که موکوس (ترشحات مخاطی بینی) بیشتر تولید شود و فرد دچار گرفتگی بینی در بارداری شود.

خونریزی بینی 

افزایش گردش خون در دوران بارداری رگ های خونی کوچک بینی را منبسط می‌کند. فشار وارد شده بر رگ های خونی، می‌تواند منجر به پاره شدن این رگها و خونریزی بینی شود.

خونریزی لثه‌ها

افزایش جریان خون و تغییرات هورمونی بدن دلیل اصلی خونریزی لثه‌ها در دوران بارداری است.

افزایش اشتها

از آنجا که بیماری صبحگاهی در ماه ششم بارداری در کمترین سطح خود قرار دارد، معمولا با یک افزایش در اشتها و هوس‌های غذایی مواجه خواهید شد. گرسنه شدن زیاد در بارداری کاملا طبیعی است، اما سعی کنید که افزایش معقولی در مصرف مواد غذایی داشته باشید تا هم نیازهای کودک در حال رشد برطرف شود و هم دچار اضافه وزن زیادی نشوید.

تورم مچ پا 

احتباس آب در بدن و فشار ناشی از رحم در حال رشد بر روی رگ‌ها‌، باعث محدود کردن گردش خون در رگ‌ها می‌شود. در نتیجه ممکن است دچار ادم یا ورم مچ پا در بارداری شوید. این ورم به همراه افزایش وزن حاملگی‌، فشار اضافی روی پاها وارد می‌کند و باعث پا درد در ماه ششم بارداری می‌شود.

رگ‌های واریسی 

ایجاد واریس در بارداری بسیار شایع است. افزایش حجم خون و همچنین رشد رحم، به رگ‌هایی که خون را از پاها به سمت قلب می‌برند، فشار وارد می‌کند. این شرایط جریان خون را در این رگ‌ها مختل می‌کند و باعث تورم رگ‌های نزدیک پاها می‌شود و واریس پا در بارداری را ایجاد می‌کند. واریس دستگاه تناسلی زنان و همچنین واریس مقعد (بواسیر بارداری) نیز ممکن است اتفاق بیتفد، اما واریس پا شایعتر است.

ترشحات سفید واژن

دهانه رحم و دیواره واژن در دوران بارداری ریلکس و شل می‌شوند. این موضوع باعث می‌شود ترشحات واژینال بیشتر از قبل شود. ترشح واژن اگر بوی نامطبوع یا رنگ غیر عادی نداشته باشد معمولا جای نگرانی ندارد و درواقع یک سیستم دفاعی است که از ورود باکتری‌ها از طریق واژن به رحم جلوگیری می‌کند.

تنگی نفس

در ماه ششم بارداری به دلیل افزایش سایز رحم، فشار بیشتری به دیافراگم وارد می‌شود و باعث می‌شود دچار تنگی نفس در بارداری شوید.

بی‌خوابی 

یکی از دغدغه‌های زنان باردار در این ماه این است که در ماه ششم بارداری چگونه بخوابیم! عوارض بارداری نظیر تکرر ادرار‌، کمردرد‌، گرفتگی بینی و غیره در کنار تغییرات هورمونی بدنتان، می‌تواند شما را در ماههای آخر بارداری از خواب شب خوب، محروم کند.  

انقباضات براکستون هیکس

برخی از خانم‌ها ممکن است در ماه ششم بارداری انقباضات بدون دردی به نام براکستون هیکس را احساس کنند. نگران نشوید، این انقباضات طبیعی است و راهی برای آماده سازی بدن برای زایمان است.

رشد جنین در ماه ششم بارداری چگونه است؟

حتما می‌دانید که ماه ششم بارداری از هفته چندم شروع میشه؛ هفته های 21-24، ماه ششم حاملگی را تشکیل می‌دهد. رشد جنین شما در این ماه یک جهش بزرگ را تجربه می‌کند. وزن جنین در ماه ششم به دو برابر ماه چهارم بارداری می‌رسد. تقریبا 225 تا 450 گرم می‌شود و CRL جنین (طول تاج تا شکاف) تقریباً 20 تا 30 سانتی متر است.

• چربی زیر پوست شکل می‌گیرد.
• رحم و تخمدان دختران در این ماه در محل خود قرار دارند و حاوی ذخایر تخمکی کافی برای تمام طول عمر آن‌ها هستند.  
• تا این ماه‌، ریه‌های کودک شما کاملاً شکل گرفته است. ریه‌ها ماده‌ای به نام سورفکتانت را که برای مبادله اولیه گازها در ریه ضروری هستند، تولید می‌کنند. کیسه‌های انتهایی‌، که بعداً به آلوئول تبدیل می‌شوند در این ماه ظاهر می‌شوند.
• وزن مغز در ماه ششم حاملگی بین 400 تا 500 درصد افزایش می یابد. در این مرحله بیش از 50٪ از انرژی مورد استفاده جنین برای رشد مغز استفاده می‌شود.
• مغز استخوان ساخت سلول های خونی را ادامه می‌دهد.
• جوانه های چشایی شروع به شکل گیری می‌کنند.
• ابرو و مژه در برخی از نوزادان در این ماه شروع به تکامل می‌کنند.
• اندازه سر با اندازه بدن تناسب پیدا می‌کند. 
• مو و ناخن به رشد خود ادامه می‌دهند.
• تکامل جوانه های دندان در زیر لثه انجام می‌شود.
• لانوگو تمام بدن جنین را می‌پوشاند.
• روده شروع به ساخت ماده‌ای به نام مکونیوم می‌کند که به اولین مدفوع روده تبدیل خواهد شد.
• پلک‌های کودک شما هنوز بسته است‌، اما کره کوچک چشمهایش در زیر پلکها در حال حرکت است.
• هنگامی ‌که او خواب نیست‌، ممکن است با یک سر و صدای زیاد یا حرف زدن بلند خودتان شاهد حرکات جنین در ماه ششم بارداری باشید.
• رفلکس مکیدن جنین در حال بهبود است و ممکن است در حالیکه شما دارید این مقاله را می‌خوانید، دنبال انگشت شستش باشد تا آن را بمکد!
• ممکن است جنین گاهی سکسکه هم کند. 

تغییرات بدن و اندازه شکم مادر در ماه ششم بارداری

تا ماه ششم حاملگی حدود 4.5 تا 6.8 کیلوگرم وزن اضافه خواهید کرد. اضافه وزن بارداری ممکن است شما را نگران کند، اما بهتر است بدن بارداری خود را دوست داشته باشید و به لحظه ای که قرار است کودکتان را در آغوش بگیرید، فکر کنید. در صورتی که رژیم غذایی شما صحیح باشد و فعالیت منظم بدنی داشته باشید، طی 6 ماه تا یکسال بعد از بارداری می‌توانید اضافه وزن خود را کاهش دهید. 

تغییرات بدنی که ممکن است در این ماه تجربه کنید شامل موارد زیر است:

• تا این ماه ترک‌های پوستی شکم شما ایجاد شده است. 
• خطی که از ناف به سمت استخوان شرمگاهی پایین می‌رود، تیره‌تر می‌شود.
• به دنبال افزایش تولید بعضی هورمون‌ها در ماه ششم بارداری تولید رنگدانه‌های پوستی افزایش می‌یابد. این حالت می‌تواند ایجاد لک های پوستی کند که تحت عنوان ملاسما نیز شناخته می‌شود. این لک‌ها بیشتر در نزدیکی گونه‌ها، گردن و پیشانی هستند. 
• پستان‌ها شروع به ترشح مایع غلیظ و زردرنگی به نام آغوز (کلستروم) می‌کنند که اولین شیر مادر است که کودک شما بلافاصله پس از زایمان از آن تغذیه می‌کند.
• هرچه شکم شما بزرگتر می‌شود و مرکز ثقل بدنتان تغییر می‌کند، فعالیت های روزانه معمولی مثل خوابیدن هم ممکن است در ماه ششم بارداری دشوارتر است. مثالهای دیگری از فعالیتهایی که مختل می‌شوند رابطه جنسی در بارداری و ورزش است. برای هر یک از این فعالیت‌ها راه‌حل‌هایی وجود دارد و تغییر وضعیت بدنتان می‌تواند آن را ممکن کند (در این مورد با پزشکتان مشورت کنید).
• تغییرات عاطفی که ممکن است در این ماه تجربه کنید شامل موارد زیر است:
• در این ماه ممکن است تمرکز و حافظه شما تا حدودی مختل شود که به نظر می‌رسد مقصر اصلی آن تغییرات هورمونی دوران بارداری باشد. 
• همچنین ممکن است در ماه 6 بارداری دچار نوسانات روحی و اضطراب شوید که آن هم غالبا ناشی از تغییرات هورمونی دوران بارداری است.

اقدامات پزشکی لازم در ماه ششم بارداری

پزشک متخصص زنان و زایمان در ماه ششم بارداری اقدامات زیر را برای شما انجام می‌دهد:

معاینه جسمی

شامل بررسی فشار خون‌، اندازه‌گیری وزن و همچنین اندازه گیری قد پایه رحم شما. فشار خون ناشی از بارداری (فشار خون بالا) اغلب در این ماه شروع می‌شوند‌، بنابراین در صورت مشاهده هر یک از عوارض بارداری نظیر تورم پا و دست، سردرد یا خونریزی بینی به پزشکتان اطلاع دهید.

سایر بررسی‌ها

در این ماه بیشتر خانم ها برای دیابت حاملگی آزمایش می‌شوند. آزمایش تحمل خوراکی گلوکز برای تشخیص دیابت حاملگی به کار می‌رود. در طول این آزمایش‌، شما باید یک شربت قندی بنوشید. یک ساعت بعد‌، یک نمونه خون برای بررسی میزان گلوکز موجود در خون شما گرفته می‌شود.

سونوگرافی در ماه ششم بارداری برای نظارت بر وضعیت رشد و تکامل جنین انجام می‌شود. احتمالا پزشکتان وضعیت اندامهای داخلی شما از جمله رحم را نیز بررسی خواهد کرد. 

راهنمای تغذیه ماه ششم بارداری 

غذاهای مفید در ماه ششم بارداری

• در اینجا لیست غذاهایی که بهتر است در ماه ششم حاملگی در رژیم غذایی خود داشته باشید، آمده است:
• مقدار زیادی سبزیجات با برگ سبز‌، نان‌، غلات و شیر مصرف کنید. اینها منابع غنی کلسیم هستند. بر اساس توصیه انجمن زنان و زایمان آمریکا (ACOG) مصرف روزانه 1000 میلی گرم کلسیم در دوران بارداری لازم است.
• غذاهایی مانند عدس‌، سبزیجات دارای برگ (اسفناج‌، کاهو‌، کلم بروکلی و کلم)‌، لوبیا و سایر حبوبات، آجیل و مرکبات، منابع غنی از اسید فولیک هستند. ACOG مصرف روزانه 400 میلی گرم اسید فولیک را در دوران بارداری توصیه می‌کند.
• محصولات غلات سبوس دار‌، لوبیا‌، میوه‌های خشک‌، گوشت گاو بدون چربی‌، سبزیجات دارای برگ سبز و ماهی ساردین بیشتر بخورید، زیرا منابع خوبی برای تامین آهن بدن هستند. مقدار توصیه شده روزانه آهن 27 میلی‌گرم در روز است. همچنین ممکن است با صلاحدید پزشک از طریق مکمل آهن نیاز روزانه شما تامین شود.  
• غذاهایی مانند سبزیجات زرد یا نارنجی (مانند سیب زمینی شیرین یا هویج)‌، سبزیجات با برگ سبز‌، جگر و شیر که سرشار از ویتامین A هستند نیز از غذاهای مفید در ماه ششم بارداری هستند. میزان توصیه شده ویتامین A حدود 770 میکروگرم در روز است. 
• ماهی های چرب مانند ماهی قزل آلا و شیر غنی شده با ویتامین D به شما کمک می‌کنند تا میزان ویتامین D مورد نیاز خود را که 600 IU در روز است، دریافت کنید.
• DHA یک اسید چرب است که از پیش سازهای امگا 3 است و در گردو، برخی از انواع لوبیا، سبزیجات و در روغن‌های گیاهی نظیر سویا، روغن کانولا، روغن بذر کتان و روغن زیتون یافت می‌شود. بر اساس اعلام ACOG‌، نیاز یک  زن باردار به DHA حدود 200 میلی گرم در روز است که می‌توانید آن را از طریق مکمل‌ها نیز دریافت کنید.  
• از دیگر غذاهای مفید ماه ششم بارداری می‌توان به گوشت و مرغ‌، غذاهای دریایی‌، تخم مرغ‌، محصولات سویا‌، نخود فرنگی و لوبیا‌، غلات و آجیل‌های بدون نمک اشاره کرد که منابع غنی از پروتئین هستند. 
• مرکبات‌، توت فرنگی‌، گوجه فرنگی و کلم بروکلی را نیز به رژیم غذایی خود اضافه کنید. آنها منابع خوبی از ویتامین C هستند. دوز توصیه‌شده برای ویتامین سی، روزانه 85 میلی گرم است.

غذاهای ممنوع در ماه ششم بارداری

• در اینجا لیستی از غذاهایی که باید در طول ششمین ماه بارداری از مصرف آنها اجتناب کنید، آورده‌ایم:
• از مصرف زیاد کافئین (بیش از 200-300 میلی گرم در روز) خودداری کنید.
• از خوردن مواد غذایی خام یا کاملا پخته نشده خودداری کنید؛ زیرا خوردن این غذاها می‌تواند باعث ایجاد یک عفونت باکتریایی ناشی از مواد غذایی به نام لیستریوز شود.
• مادرانی که بیماری سلیاک دارند باید از غذاهایی که حاوی گلوتن هستند‌، خودداری کنند. درعوض‌، این افراد می‌توانند از میوه‌، سبزیجات‌، لوبیا‌، سیب زمینی‌، گوشت و مرغ استفاده کنند.
• از مصرف ماهی‌های شمشیری‌، کوسه ماهی، ماهی کاشی و ماهی خال مخالی که حاوی میزان زیادی جیوه هستند‌، خودداری کنید.
• مصرف غذاهای سرخ شده و تند را محدود کنید؛ زیرا می‌توانند باعث سوزش معده در بارداری شوند.

عوارض بارداری شایع در ماه ششم بارداری

علاوه بر علائم شایع ماه ششم حاملگی که در بخشهای قبلی به آنها اشاره شد، ممکن است شما در این ماه با یکسری از عوارض بارداری نیز مواجه شوید که شامل موارد زیر می‌شود:

• درد شکم یا لگن در کنار گرفتگی خفیف
• خونریزی واژن
• تب 38 درجه سانتی گراد یا بالاتر
• ادرار دردناک یا کم شدن حجم ادرار
• ادرار به رنگ تیره
• استفراغی که به‌مرور بدتر می‌شود و بیشتر از 24 ساعت طول می‌کشد.
• احساس اینکه در حال مرگ هستید!
• سردردهایی که حتی بعد از مصرف استامینوفن هم بهبود نمی‌یابند.
• خونریزی غیرقابل کنترل بینی
• گرفتگی پیوسته یک یا هر دو پا
• زایمان زودرس نیز یکی دیگر از عوارض بارداری در ماه ششم حاملگی است که باید نسبت به علائم آن کاملا هشیار باشید.

اگر هر یک از علائم زیر را تجربه کردید‌، بلافاصله به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید:

• اگر بیش از پنج انقباض در یک ساعت یا هر 10 دقیقه یک انقباض شکمی را تجربه کنید.
• ترشح مایعات از واژن
• فشار لگن
• گرفتگی های قاعدگی
• خونریزی واژن
• گرفتگی شکم با یا بدون اسهال
• کمردرد در قسمت تحتانی کمر
• افزایش ناگهانی ترشحات واژن
• در صورت مشاهده هر یک از این عوارض بارداری فورا با پزشک خود مشورت کنید.

رعایت نکات مهم در ماه ششم بارداری

در اینجا اقدامات پیشگیرانه‌ای که باید در ماه ششم بارداری دنبال کنید، ارائه شده است:

• استرس خود را با راه‌هایی مثل مدیتیشن کنترل کنید.
• مایعات زیادی بنوشید تا آب بدنتان را حفظ کنید.
• از سیگار کشیدن و نوشیدن الکل خودداری کنید.
• استراحت کافی داشته باشید.
• بهداشت دهان و دندان را حفظ کنید.
• پیاده‌روی و انجام تمرینات کگل می‌تواند عضلات لگن شما را تقویت کند.
• اجسام سنگین بلند نکنید.
• کفش راحتی تخت و لباس راحتی و گشاد بپوشید.
• بدون توصیه پزشکتان از مصرف هرگونه دارو خودداری کنید.
• از تمیز کردن بستر گربه خودداری کنید، زیرا این امر می‌تواند باعث بیماری عفونی توکسوپلاسموز شود.
• از قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خودداری کنید.

منبع:

https://www.hunterdonhealthcare.org/service/maternity/pregnancy-month-by-month/pregnancy-six-month/

https://www.pampers.com/en-us/pregnancy/pregnancy-calendar/6-months-pregnant