ماه پنجم بارداری | همه آنچه که باید در ماه پنجم بارداری بدانید

ماه پنجم بارداری چند هفته است؟! ماه پنجم بارداری از هفته 17 تا 20 بارداری را شامل می‌شود. شما اکنون در سه ماهه دوم بارداری خود قرار دارید؛ وزن جنین در ماه پنجم بارداری افزایش می‌یابد و کودکتان با سرعتی شگفت‌آور، در حال رشد و تکامل است. اندازه شکم در ماه بزرگتر از ماه چهارم بارداری شده و کاملا نشان می‌دهد که حامله هستید. اکنون هوس‌های غذایی بر بیماری صبحگاهی غلبه کرده و اشتهای بیشتری دارید.

علائم شایع ماه پنجم بارداری کدامند؟

امیدواریم شما هنوز هم از افزایش سطح انرژی در سه ماهه دوم بارداری لذت ببرید. البته ممکن است در ماه پنجم بارداری نیز یکسری علائم بارداری را مشاهد کنید. این علائم می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

تورم اندام‌ها

افزایش وزن در دوران بارداری‌، احتباس مایعات و ترشح هورمون‌ها نظیر ریلکسین ممکن است باعث ادم یا ورم پا و مچ پا در بارداری شود. تورم پاها در ماه پنجم بارداری از تورم دیگر بخشها برجسته‌تر است. ریلکسین برای آماده کردن بدن برای زایمان‌، عضلات بدن شما و همچنین مفاصل موجود در پاهای شما را شل می‌کند و باعث می‌شود پاهای شما انبساط پیدا کند. 

پاشویه با آب خنک می‌تواند تا حدودی به رفع تورم کمک کند. بالا بردن پاها نیز ممکن است کمک‌کننده باشد. روی زمین دراز بکشید و پاهایتان را روی مبل یا دیوار قرار دهید.

گرفتگی ساق پا

کمبود ویتامین‌، وزن اضافی، فعالیت بیش از حد یا غیرفعال بودن در ماه پنجم بارداری می‌تواند منجر به گرفتگی ساق پا و پا درد در ماه پنجم بارداری شود.

درد پایین کمر

در ماه پنجم بارداری ممکن است وضعیت بدن شما جهت هماهنگ شدن با بزرگ شدن اندازه شکم در ماه پنجم بارداری تغییر کند. از طرفی با بزرگ شدن شکم، مرکز ثقل بدن شما تغییر می‌کند؛ این می‌تواند باعث ایجاد مقداری فشار در قسمت تحتانی کمر یا بر روی عصب سیاتیک (که از ستون فقرات به پاها می‌رود) شود؛ همچنین ماهیچه‌های شما برای مقابله با اضافه وزن بارداری و تغییر شکل بدن‌، باید سخت تلاش کنند. همه این عوامل باعث می‌شوند که دچار کمردرد در بارداری شوید.

سعی کنید تمریناتی انجام دهید که عضلات پشت شما را تقویت می‌کنند‌، و در صندلی‌هایی بنشینید که پشتی خوبی دارند یا برای حمایت بهتر از کمرتان، یک بالش پشت خود قرار دهید. اگر کمر درد بارداری خیلی اذیتتان می‌کند، با متخصص ارتوپدی مشورت کنید.

سرگیجه و سردرد

به دلیل تغییرات هورمونی و همچنین رشد هرچه بیشتر كودكتان، گردش خون در بدنتان تغییر می‌كند. در نتیجه جریان خون كمتری به سر شما می رسد. این می‌تواند هنگام ایستادن یا تغییر وضعیت ناگهانی، باعث ایجاد احساس سردردهای بارداری سرگیجه شود. مراقب باشید که کارهایتان را به‌آرامی انجام دهید و هنگام احساس سرگیجه، از ایستادن روی پاها خودداری کنید.

گرفتگی بینی

برخی از مادران در ماه پنجم بارداری دچار مشکلاتی نظیر گرفتگی بینی، خونریزی بینی و یا آبریزش بینی می‌شوند. این مشکلات می‌تواند ناشی از هورمونهای بارداری باشد که می‌تواند باعث از بین رفتن غشاهای مخاطی در مجرای بینی شما شود. قطره‌های نمکی ممکن است تا حدودی به رفع گرفتگی بینی کمک کند. استفاده از دستگاه رطوبت ساز در اتاق خواب نیز می‌تواند در طول شب رطوبت کافی را در هوا ایجاد کند. 

فراموشی بارداری 

اگر اخیرا زیاد کلیدهای خود را گم می‌کنید یا رمز تلفن خود را به خاطر نمی‌آورید‌، نگران نباشید؛ این فراموشی در دوران بارداری اتفاق می‌افتد. اگرچه هنوز از نظر علمی ‌دلیل این عارضه مشخص نشده است‌، اما بسیار معمول است. برخی از متخصصین این وضعیت را با تغییرات هورمونی‌، استرس یا کمبود خواب مرتبط می‌دانند. اگر نگران فراموش کردن چیزهای مهم هستید‌، از لیست یا برنامه‌های زمان‌بندی برای یادآوری استفاده کنید.

مشکلات خواب

زمانی که شکم شما بزرگتر می‌شود، پیدا کردن یک موقعیت خواب راحت دشوارتر می‌شود. همچنین کمر درد‌، تکرر ادرار‌، گرفتگی و تورم ساق پا و پا درد در ماه پنجم بارداری نیز اختلالات خواب در بارداری را مضاعف می‌کنند. پیشنهاد می‌شود در این دوران به پهلو بخوابید (خصوصا پهلوی چپ)، در حالی که یک بالش بین زانوها و یک بالش زیر شکم خود قرار داده اید. ورزش منظم مانند پیاده‌روی‌، شنا‌، یا یوگای بارداری و رفتن به یک حمام گرم و آرامش بخش قبل از خواب، ممکن است به شما در خواب بهتر کمک کند.

انقباضات براکستون هیکس

این امکان وجود دارد که از این ماه شروع به تجربه یکسری انقباضات تمرینی به نام انقباضات براکستون هیکس کنید. هنگام شروع این انقباضات ممکن است احساس سفت شدن خفیف یا گرفتگی دردناک در ناحیه شکم داشته باشید. معمولا این انقباضات را در پایان روز، بعد از ورزش یا رابطه جنسی احساس خواهید کرد. برخی از مادران به خصوص در ماههای پایانی بارداری نمی‌توانند تفاوت بین انقباض براکستون هیکس را با انقباضات واقعی زمان زایمان تشخیص دهند. انقباضات براکستون هیکس معمولا با حرکت کردن یا تغییر وضعیت برطرف می‌شوند. در صورتی که از انقباضات خود مطمئن نیستید یا احساس نگرانی دارید، با پزشک متخصص زنان و زایمان مشورت کنید.

بر هم خوردن تعادل بدن

مرکز ثقل بدن شما با افزایش رشد شکم تغییر می‌کند‌، که گاهی اوقات باعث می‌شود احساس عدم تعادل کنید.

تنگی نفس 

رحم در حال رشد در ماه پنجم بارداری به دیافراگم فشار وارد می‌کند و تنفس را دشوار می‌کند. 

خستگی

بدن برای تامین خواسته‌های رو به رشد جنین، دائما در حال تلاش است؛ همچنین شما در این ماه وزن بیشتری دارید و قلب شما خون بیشتری را پمپ می‌کند. بنابراین طبیعی است که دائما احساس خستگی بارداری را داشته باشید. 

یبوست

یبوست بارداری احتمالا در ماه پنجم بارداری نیز همراه شما خواهد بود. افزایش سطح پروژسترون باعث کندی حرکت مواد غذایی از طریق روده شده و منجر به سوء هاضمه و یبوست می‌شود.

سوزش سر دل

رحم در حال رشد شما محتویات اسیدی موجود در معده را به داخل مری سوق می‌دهد و باعث سوزش معده در بارداری می‌شود.

خونریزی لثه

تغییرات هورمونی و افزایش جریان خون می‌تواند باعث خونریزی لثه در این ماه شود.

تکرر ادرار

افزایش حجم خون و همچنین رشد رحم باعث وارد شدن فشار به مثانه می‌شود که نتیجه آن تکرر ادرار در بارداری خواهد بود.

رشد و وزن جنین در ماه پنجم بارداری 

در ماه پنجم بارداری جنین شما تقریبا به اندازه یک موز رشد کرده است! وزن‌گیری جنین در ماه پنجم بارداری در حدود 140 تا 300 گرم است و قد او حدود 13 تا 25.6 سانتی متر می‌باشد.

اتفاقات تکاملی مهم جنین در ماه پنجم بارداری عبارتند از:

• ممکن است که کودک شما در این ماه کمی فعال‌تر شود و حرکت جنین و لگدهای او در رحم مشخص‌تر شود. کودک شما در فواصل منظم شروع به خوابیدن و بیدار شدن می‌کند‌ و حتی ممکن است سر و صداهای خارج از بدن شما، باعث شود که از خواب بیدار شود. بنابراین اگر بعد از یک سر و صدای بلند یک واکنش از سوی جنین احساس کردید، تعجب نکنید. 
• پوست کودک شما در این ماه ورنیکس و لانوگو تولید می‌کند. ورنیکس پوششی نرم و چرب است که از پوست کودکتان زمانی که در کیسه آمنیوتیک قرار دارد، محافظت می‌کند و هنگام تولد کاملاً بدن او را پوشانده است. لانوگو موهای نرم و کرکی شکلی است که به نگه داشتن ورنیکس روی پوست کمک می‌کند. بیشتر این لانوگو قبل از تولد از بین می رود‌، اما برخی از نوزادان با تکه‌های کوچکی از آن در قسمت های مختلف بدنشان متولد می‌شوند.
• مکیدن انگشت شست یکی از کارهایی است که جنین در این ماه به آن مشغول است؛ رفلکس مکیدن تمرینی برای کودک است تا بعد از تولد برای تغذیه از طریق مکیدن آماده باشد.
• چشم‌ها‌، ابروها‌، مژه‌ها و پلک‌ها در این ماه تکامل می‌یابند و مو شروع به رشد روی سر می‌کند.
• ضربان قلب جنین در ماه پنجم بارداری از یک چرخه روزانه به نام ریتم شبانه‌روزی پیروی می‌کند.
• حلزون گوش در این ماه کاملاً تکامل یافته و جنین شروع به شنیدن می‌کند.
• در ماه پنجم تخمدانهای دختران تکامل می‌یابد. در این ماه تخمدان ها در حدود 7 میلیون سلول اووگونی دارند که به تخمک های اولیه تمایز می‌یابند. 
• اعصاب با بافتی به نام میلین پوشانده می‌شود.
• اثر انگشت در این ماه کاملا ایجاد شده است.
• جوانه‌های دندانهای دائمی ‌کودک تشکیل می‌شوند. 
• بلوغ بند ناف اتفاق می‌افتد. 

تغییرات بدن مادر و اندازه شکم در ماه پنجم بارداری 

بیشتر خانمها تا این زمان بین 2.2 تا 6.8 کیلوگرم وزن اضافه می‌کنند. رحم شما در این ماه تقریبا به اندازه یک طالبی شده است. ممکن است ناف شما در این ماه بیرون بزند.

در بعضی مقاطع در طول این ماه‌، ممکن است حرکات کودک را برای اولین بار احساس کنید. این حرکات معمولا شبیه لرزش معده یا حرکت حباب هوا داخل شکم است. به همین دلیل برخی آن را با نفخ شکم اشتباه می گیرند. برخی از مادران در حدود هفته 18 بارداری این حرکات را تشخیص می‌دهند. اگر این اولین کودک شما نیست‌، ممکن است زودتر متوجه حرکات کودک شوید. اگر در این زمان متوجه حرکات و لگد زدنهای کودک خود نشدید، نگران نشوید. اگر سلامت کودکتان از نظر پزشک تایید شده است، ممکن است نیاز باشد چند هفته دیگر برای حس کردن حرکات کودک صبر کنید.

تغییرات فیزیولوژیکی که در این ماه در بدن شما اتفاق می افتد، شامل موارد زیر می‌شود:

بزرگ شدن شکم

برآمدگی شکم در حال حاضر کاملا قابل مشاهده است و با کشش پوست شکم، احساس خارش خواهید داشت. همچنین درد زیر شکم در ماه پنجم بارداری بسیار شایع است.

بزرگ شدن پستان‌ها

پستان تولید شیر را شروع می‌کند و از این رو بزرگتر و پرتر به نظر می رسد.

خارج شدن آغوز از پستان

در ماه پنجم بارداری یک مایع زرد رنگ غلیظ از نوک سینه‌ها خارج می‌شود که اولین شیری است که بعد از تولد برای تغذیه کودکتان استفاده خواهید کرد و سرشار از مواد مغذی است.

ترک‌های پوستی

رشد رحم باعث باعث کشیده شدن پوست شکم می‌شود و تولید شیر در پستان‌ها نیز باعث کشش پوست این ناحیه می‌شود. نتیجه ایجاد ترک‌های پوستی شکم شماست.

افزایش رنگدانه‌های پوستی

آرئولا (بخش رنگی نوک سینه) و نوک سینه در این ماه تیره‌تر می‌شوند که به علت افزایش رنگدانه‌های پوستی در این ناحیه می‌باشد. همچنین خطی که از ناف به استخوان ناحیه شرمگاهی شما منتهی می‌شود‌، در این ماه تیره‌تر می‌شود. برخی از افراد هم دچار لکه‌های پوستی می‌شوند که تحت عنوان کلواسما شناخته می‌شود. 

تغییرات عاطفی که در این ماه در بدنتان اتفاق می افتد، شامل موارد زیر می‌شود:

نوسانات خلقی 

بسیار از زنان در نتیجه نوسانات هورمونی، دچار نوسانات خلقی نیز می‌شوند.

استرس 

افکاری که در مورد والدین شدن دارید و اضطراب دوران بارداری در کنار تغییرات هورمونی بدنتان، می‌تواند استرس زیادی را در شما ایجاد کند. 

فراموشی حاملگی

به دلیل نوسانات هورمونی‌، فراموش کردن بعضی چیزها در این مدت معمول است.

اقدامات پزشکی لازم در ماه پنجم بارداری

معاینه فیزیکی

در ماه پنجم بارداری پزشک متخص زنان و زایمان اقدامات زیر را برای شما انجام می‌دهد:

از ماه پنجم بارداری به بعد (اگر زودتر نباشد) در معاینات قبل از تولد، پزشکتان دور شکم شما را همراه با قد بنیادی رحم اندازه گیری می‌کند. قد بنیادی رحم بر حسب سانتی‌متر و از استخوان شرمگاهی شما تا بالای رحم شما اندازه‌گیری می‌شود. جالب اینجاست که معمولاً قد بنیادی شما با تعداد هفته‌های بارداری‌تان مطابقت دارد. مثلا اگر شما 18 هفته باردار باشید‌، احتمالاً قد بنیادی رحم شما در حدود 18 سانتی‌متر خواهد بود.

نظارت بر رشد و ضربان قلب کودک در این ماه نیز ادامه دارد. همچنین وزن‌، ادرار (از نظر میزان پروتئین و قند) و فشار خون شما مجددا بررسی می‌شود.

سونوگرافی

در این ماه، سونوگرافی می‌تواند جنسیت جنین را با اطمینان بیشتری مشخص کند. این سونوگرافی که به سونوگرافی آنومالی معروف است، می‌تواند برخی از ناهنجاری های مهم را نیز تشخیص دهد.

سونوگرافی در ماه پنجم بارداری همچنین ضربان قلب و رشد جنین را از نظر وزن و CRL (طول تاج تا شکاف) بررسی  می‌کند. همچنین می تواند وضعیت کودک و وضعیت جفت را تعیین ‌کند.

غربالگری نشانگر چندگانه

این غربالگری شامل انجام چند آزمایش بر روی نمونه خون مادر است که به غربالگری سه ماهه دوم بارداری معروف است. در صورتی که این غربالگری در ماه چهارم بارداری انجام نشده باشد، در این ماه انجام می‌شود. بهترین زمان انجام آن هفته 18 تا 20 بارداری می‌باشد. غربالگری سه ماهه دوم شامل اندازه گیری فاکتورهای زیر است:

• آلفا فتو پروتئین (AFP) : سطح غیر طبیعی پروتئین AFP در سرم خون مادر می‌تواند نشان دهنده یکی از اختلالات مادرزادی نظیر سندرم داون، نقایص لوله عصبی (ONTD)‌، مانند اسپینا بیفیدا، نقص در دیواره شکم جنین و برخی از ناهنجاریهای کروموزومی‌ دیگر باشد.

در صورتی که این آزمایش در موعد مقرر انجام نشود، نتایج صحیحی نخواهد داشت. زیرا میزان پروتئین آلفافتوپروتئین در طول بارداری متفاوت است. در حاملگی های چند قلویی نیز میزان این پروتئین در خون مادر بالاتر از حد نرمال است. بنابراین پزشک قبل از انجام این آزمایش، سن دقیق حاملگی را با کمک سونوگرافی تعیین خواهد کرد.

• هورمون گنادوتروپین کوریونی انسانی (HCG) : هورمون گنادوتروپین کوریونی انسانی هورمونی است که توسط جفت تولید می‌شود. سطح این هورمون در خون مادر می‌تواند به پزشکتان در تشخیص یکسری اختلالات و همچنین وضعیت حاملگی شما، کمک کند.
• استریول : استریول هورمون دیگری است که توسط جفت تولید می‌شود.
• اینهیبین-آ (Inhibin-A) : استریول هورمون دیگری است که توسط جفت تولید می‌شود که در آزمایش چهارگانه اندازه گیری می‌شود.

در آزمایش سه گانه بارداری سه فاکتور آلفافیتوپروتئین، HCG و استریول اندازه‌گیری می‌شود و در آزمایش چهارگانه بارداری علاوه بر این سه فاکتور، اینهیبین-آ نیز اندازه‌گیری می‌شود. اندازه‌گیری این 4 فاکتور در کنار هم تشخیص نقایص مادرزادی را دقیقتر می‌کند. در صورتی که نتیجه این آزمایش، پرخطر بودن شرایط مادر را نشان دهد، بعد از تکرار مجدد آزمایش، برای تشخیص دقیقتر درخواست آزمایش آمنیوسنتز می‌شود.

آمنیوسنتز

برای بررسی نقایص لوله عصبی (ONTDs) مانند اسپینا بیفیدا و اختلالات کروموزومی انجام می‌شود. در این روش نمونه‌ای از مایع آمنیوتیک جنین گرفته می‌شود و وضعیت کروموزوم‌های جنین بررسی می‌گردد. در مورد دوقلوها و چندقلوها، از هر یک از کیسه‌های آمنیوتیکی نمونه جداگانه گرفته می‌شود.

نکات مربوط به رژیم غذایی در ماه پنجم بارداری

در اینجا لیستی از باید و نبایدهای تغذیه‌ای در ماه 5 بارداری آورده شده است:

غذاهای توصیه شده در ماه پنجم بارداری

• از سبزیجات دارای برگ سبز‌، نان‌، شیر‌، ماهی ساردین و غلات غنی شده که سرشار از کلسیم هستند، استفاده کنید. این غذاها تشکیل استخوان‌ها و دندان‌های سالم را در کودک شما تقویت می‌کنند. یک زن باردار باید روزانه 1000 میلی‌گرم کلسیم مصرف کند.
• آهن به تولید گلبول‌های قرمز کمک می‌کند. دوز مورد نیاز آهن در بارداری 27 میلی گرم در روز است. غلات کامل‌، ماهی‌، سبزیجات دارای برگ سبز‌، میوه خشک‌، لوبیا و گوشت گاو منابع خوبی برای این ماده معدنی هستند.
• دوز توصیه شده روزانه اسید فولیک برای زنان باردار 600 میلی گرم در روز است. اسید فولیک از ناتوانی‌های مادرزادی مربوط به مغز و ستون فقرات در کودک جلوگیری می‌کند. برای دریافت این ویتامین مقدار زیادی سبزیجات با برگ سبز (اسفناج‌، کلم بروکلی‌، کاهو)‌، لوبیا‌، عدس‌، آجیل و مرکبات را در رژیم غذایی خود اضافه کنید.
• ویتامین D باعث تقویت بینایی و سلامت استخوان‌ها و دندان‌ها می‌شود. ماهی قزل‌آلا و شیر غنی‌شده با ویتامین D منابع خوبی برای تامین این ویتامین هستند. دوز توصیه شده ویتامین دی برای زنان باردار IU 600 در روز است. 
• غذاهای غنی از ویتامین A مانند سبزیجات نارنجی رنگ یا زردرنگ (مانند سیب زمینی شیرین یا هویج)‌، سبزیجات با برگ سبز‌، جگر و شیر را به رژیم غذایی خود اضافه کنید. دوز توصیه شده برای زنان باردار 750-770 میکروگرم در روز است. این ویتامین قدرت استخوان‌ها و سلامت بینایی را بهبود می‌بخشد. 
• پروتئین مورد نیاز در دوران بارداری را از طریق گوشت قرمز بدون چربی، مرغ‌، تخم مرغ‌، غذاهای دریایی‌، نخود فرنگی‌، محصولات سویا‌، لوبیا‌، شیر‌، غلات و آجیل‌های بدون نمک تامین کنید. پروتئین برای سلامت عضلات و مغز لازم است.
• غذاهای سرشار از ویتامین C مانند مرکبات‌، توت فرنگی‌، گوجه فرنگی و کلم بروکلی را در رژیم غذایی خود مصرف کنید. این ویتامین از سلامت دندان‌ها و لثه محافظت می‌کند و باعث تقویت استخوان‌ها می‌شود. متوسط میزان توصیه‌شده در دوران بارداری روزانه 85 میلی گرم است.

غذاهای ممنوعه در ماه پنجم بارداری

• در اینجا لیستی از غذاهایی که باید در این ماه از مصرف آنها اجتناب کنید، آمده است:
• از غذاهای خام یا نیمه پخته خودداری کنید؛ زیرا این امر می‌تواند خطر یک بیماری ناشی از غذا به نام لیستریوز را افزایش دهد.
• از خوردن ماهی‌هایی که میزان جیوه بالایی دارند، خودداری کنید. 
• از مصرف بیش از 200-300 میلی‌گرم کافئین در روز خودداری کنید، زیرا این امر ممکن است منجر به سقط جنین شود.
• در صورتی که به سلیاک مبتلا شده‌اید، از مصرف غذاهای حاوی گلوتن مانند گندم و جو خودداری کنید. در عوض‌، به سراغ سبزیجات‌، میوه‌ها‌، لوبیا‌، مرغ و گوشت بروید.
• از خوردن غذاهای سرخ‌شده و تند خودداری کنید؛ زیرا باعث تشدید سوزش معده در بارداری می‌شوند.

نکات مهمی که در پنجمین ماه بارداری را باید بدانید

در صورت مشاهده علائم زیر در این ماه‌، فوراً به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید:

• خونریزی واژن
• گرفتگی شدید شکم یا درد زیر شکم در ماه پنجم بارداری
• درد لگن
• تب بالاتر از 38 درجه
• لرز
• ادرار دردناک یا کم شدن ادرار
• تیره شدن ادرار 
• استفراغی که بیش از 24 ساعت طول بکشد یا به مرور بدتر شود.
• سرگیجه
• افزایش ترشحات واژن یا ترشحات واژن همراه با بوی ناخوشایند

این علائم غیر معمول می‌تواند نشانه دهنده یکی از عوارض بارداری باشد. بنابراین فورا به پزشک مراجعه کنید.

عوارض در پنجمین ماه از بارداری

از عوارض بارداری در این ماه می‌توان از سقط جنین یا زایمان بچه مرده نام برد.

علائم سقط جنین که معمولا قبل از هفته بیستم بارداری اتفاق می افتد، عبارتند از:

• خونریزی واژن
• گرفتگی یا درد زیر شکم در ماه پنجم بارداری
• درد کمر
• بافت، مایعات یا مواد لخته مانندی که از واژن خارج می‌شود.
• زایمان بچه مرده نیز یک از عوارض بارداری قبل از هفته 20 ام حاملگی است که ممکن است به دلیل نقایص مادرزادی یا نامساعد بودن شرایط بارداری اتفاق بیفتد. 
• نکات مهمی‌که باید برای ماه پنجم بارداری بدانید

در اینجا اقدامات ضروری که می‌بایست در ماه پنجم بارداری انجام دهید، آمده است:

• استرس خود را کنترل کنید.
• به مقدار کافی آب بنوشید.
• از سیگار کشیدن و نوشیدن الکل خودداری کنید.
• به بدن خود استراحت دهید.
• بهداشت دهان و دندان را حفظ کنید.
• در هنگام نشستن وضعیت مناسب را حفظ کرده و از نشستن طولانی خودداری کنید. نشستن طولانی می‌تواند باعث درد واژن در ماه پنجم بارداری شود و خطر بواسیر بارداری را افزایش می‌دهد. 
• موقعیتهای خواب مختلف را امتحان کنید تا بهترین وضعیت خواب را برای خود پیدا کنید. 
• از نشستن و ایستادن ناگهانی خودداری کنید، زیرا ممکن است باعث افت فشار خون شود و دچار غش یا سرگیجه شوید.
• ویتامین‌های دوران بارداری را به طور مرتب مصرف کنید.
• اجسام سنگین بلند نکنید.
• وعده‌های غذایی کوچک را در فواصل منظم میل کنید.
• بدون مشورت با پزشک هیچ دارویی مصرف نکنید.
• تمرینات پیاده‌روی و کگل را که باعث تقویت عضلات لگن می‌شود‌، انجام دهید.
• لباس‌های گشاد و راحت و کفش‌های تخت راحتی بپوشید.
• از مواجهه با مواد شیمیایی مضر خودداری کنید.

در ماه پنجم بارداری چه اتفاقی می افتد؟

ماه پنجم بارداری دیگر ظاهر شما نشان می‌دهد که وضعیت عادی ندارید و باردار هستید، شکم شما بر آمده شده است و هر روز هم میزان این برآمدگی بیشتر می‌شود. به یاد داشته باشید که اندازه شکم در ماه پنج بارداری و به طور کلی در تمام طول بارداری بستگی بسیاری زیادی به جثه واقعی شما دارد. بنابراین هرگز سایز شکم خود را با اندازه شکم مادران باردار دیگر در هیچ ماهی از بارداری مقایسه نکنید.  

اگر بد ویار نباشید، از ویار، تهوع صبحگاهی و شرایط دشوار بارداری عبور کرده اید و اکنون روزهای خوبی را سپری می کنید. ممکن است گهگاهی اندکی درد در ناحیه واژن خود احساس کنید یا اینکه در قسمت پهلوهای خود احساس کشیدگی داشته باشد و یا حتی با کمردرد درگیر باشید؛ باید بدانید که همه اینها عوارض بالا رفتن سن بارداری است و معمولا جایی برای نگرانی ندارد. با این حال می توانید پزشک خود را در جریان تمام این تحولات بدنی قرار دهید. 

ماه پنجم بارداری هفته چندم است؟

با توجه به اینکه ماه پنجم بارداری از هفته هفدهم بارداری ( اول ماه پنجم بارداری) شروع می‌شود و تا هفته بیستم بارداری ( پایان ماه پنجم بارداری) ادامه دارد، احتمالا لازم دارید که آزمایشات و سونوگرافی‌های خاصی را انجام دهید. البته تعداد آزمایش‌ها و سونوهای بارداری به شدت به وضعیت مادر بستگی دارد. بنابراین ممکن است کسی در پنج ماهگی بارداری خود برای سنجش بیشتر و بهتر بچه مثلا نیاز داشته باشد سونوی IUGR انجام دهد یا آزمایش ادرار برای بررسی نحوه دفع پروتئین از ادرار انجام دهد؛ در حالی که انجام این آزمایشات برای مادر باردار دیگر ضرورت نداشته باشد. 

در هر صورت نی نی شما در ماه پنجم بارداری به سرعت در حال رشد و تکامل است؛ صدای شما را می‌شنود و نسبت به تمام کارهای شما عکس‌العمل دارد. بد نیست بدانید که ترشحات بدن در ماه پنج بارداری در حد طبیعی و مشابه سفیده تخم مرغ است. البته شدت ترشحات کم و زیاد می‌شود.

به عنوان یک مادر لازم است بدانید مهمترین مسئله در بارداری این است که نوزاد از مادری سالم متولد شود و کمترین مشکلات احتمالی را داشته باشد. 

تمام دغدغه‌ها و مشکلات مادران در ماه پنجم بارداری

حرکات جنین در ماه پنجم بارداری 

ماه پنجم بارداری مساوی است با حرکات زیاد جنین. در این ماه جنین الگوی خواب و فعالیت مشخصی دارد و حتی گاهی ممکن است مادر متوجه سکسکه‌های جنین شود. در این ماه مادر به صورت واضح و مشخص تکان‌های جنین را حس می‌کند. این اتفاق جزء ویژگی‌های مهم این ماه است.

خوردن جگر در ماه پنجم بارداری

در حالت کلی جگر یک غذای سالم و غنی از ویتامین‌ها، مواد معدنی و پروتئین  است. این ماده غذایی‌ حاوی مقادیر زیادی از ویتامین A یا رتینول است. وجود مقدار زیاد ویتامین A در رژیم مادر باردار ممکن است باعث ایجاد نقایص مادرزادی در کودک شود، مخصوصا در اولین ماه‌های بارداری. واقعیت این است که دوزهای بالای ویتامین A باعث ایجاد نقایص مادرزادی می‌شود؛ طبق گفته موسسه پزشکی (IOM)، بهتر است رژیم توصیه شده (RDA) ویتامین A برای زنان باردار 2565 IUS در روز باشد. 

لذا توصیه می‌کنیم در سه ماه اول بارداری به سراغ مصرف جگر نروید؛ اما اگر از بارداری خود مطلع نبودید و جگر هم مصرف کرده‌اید، لازم نیست نگران باشید. آنچه مهم است این است که از حد تعادل خارج نشوید و بیش از اندازه از این ماده غذایی استفاده نکنید. 

بدیهی است که در ماه پنجم بارداری مصرف جگر ایمن است، اما همیشه به یاد داشته باشید که باید به میزان متعادل و کم از این ماده استفاده کنید. خوردن بیش از اندازه هر ماده غذایی بی شک مشکل ساز است. بنابراین اگر هوس خوردن جگر دارید، می‌توانید کمی از این ماده غذایی استفاده کنید. 

ترشح ماه پنجم بارداری

به طور کلی افزایش ترشحات واژینال در دوران بارداری کاملا طبیعی است. این ترشحات مانند ترشح معمولیِ پیش از بارداری، بدون بو، بی‌رنگ یا تقریبا شیری ‌رنگ است؛ دقیقا مشابه ترشحات تخمک‌گذاری؛ در واقع افزایش هورمون استروژن در دوران بارداری باعث افزایش جریان و فشار خون در ناحیه لگن شده و بر تراوشات لایه‌های مخاطی رحم و دستگاه تناسلی تاثیر می‌گذارد.

چنانچه شکل، رنگ و بوی این ترشحات تغییر کند، به معنای وجود مشکلی است که باید بررسی شود. لذا در صورت داشتن ترشحات خاکستری با بوی ماهی، ترشحات سبز و زرد رنگ با بوی تند و شدید و ترشحات سبز و خاکستری و یا زرد روشن که بوی بدی دارد، حتما باید پزشک بارداری خود را در جریان قرار دهید. 

سفت شدن شکم ماه پنجم بارداری

در هفته هجدهم بارداری (دومین هفته از پنجمین ماه بارداری) رحم به خوبی در زیر ناف احساس می‌شود.  همزمان با رشد رحم، نقطه تعادل در بدن تغییر می‌کند و همین موضوع باعث کم تعادلی بدن می‌شود. در این زمان شکم به سرعت در حال رشد و بزرگ شدن است. احساس کشش و فشار و سفت شدن شکم در این زمان کاملا طبیعی است. 

مکمل‌های ماه پنجم بارداری

استفاده از مکمل از ابتدای بارداری آغاز می‌شود. کما اینکه استفاده از اسیدفولیک تا سه ماه پیش از بارداری باید شروع شود. مکمل‌های بارداری دوزهای مناسب و متعادلی از انواع ویتامین‌ها و مواد مغذی را دارند و برای یک بارداری سالم و ایمن لازم هستند.

ویتامین C، ویتامینD، ویتامینE، اسید فولیک، آهن، سلنیوم، زینک، منگزیم، و امگا بخشی از ویتامین‌ها و مواد مغذی موجود در مکمل‌ها هستند. 

 استفاده از کپسول‌های مکمل در تمام طول بارداری ادامه دارد؛ اما ممکن است پزشک از ماه خاصی از بارداری به تناسب وضعیت مادر مصرف کلسیم، ویتامین دی و آهن را به صورت جداگانه نیز برای مادر آغاز کند. بسته به وضعیت سلامت و رژیم غذایی و ویاری که دارد، استفاده از این مکمل‌ها می‌تواند از ماه چهارم یا ماه پنجم بارداری آغاز شود و تا سه ماه پس از زایمان نیز ادامه داشته باشد. 

اینکه از مکمل های ایرانی استفاده کنید یا خارجی در وهله اول به بودجه شما و و در وهله بعدی به نظر پزشک شما بستگی دارد. 

گاهی ممکن است پزشک در کنار آهن، کلسیم و ویتامین دی، کپسول امگا نیز برای مادر تجویز کند. این موارد بستگی به نظر پزشک و وضعیت مادر دارد. 

لکه بینی ماه پنجم بارداری

هر شکلی از خونریزی و لکه بینی در بارداری می‌تواند نگران‌کننده باشد. گرچه همه لکه‌بینی‌ها به معنای وجود مشکل جدی و حاد نیستند، اما به هر حال بهترین و ایدآل‌ترین بارداری، بدون هیچ شکلی از لکه بینی و خونریزی به پایان می‌رسد.

به طور کلی پزشک باید علت لکه بینی را تشخیص دهد، اما در ماه پنجم بارداری، عفونت، انجام آزمایش و سونوگرافی،  خونریزی ساب‌کوریونیک یا خونریزی در اطراف جفت  می‌تواند دلیل خونریزی و لکه بینی باشد. البته مقاربت هم می‌تواند علت لکه بینی در بارداری باشد. 

درد لگن ماه پنجم بارداری

گرچه نمی‌توان زمان کاملا دقیقی برای درد لگن در بارداری تعیین کرد، اما بسیاری از مادران با شروع ماه پنجم بارداری، از این درد شکایت دارند. در حقیقت هر قدر که مادر به انتهای دوران بارداری خود نزدیک می‌شود، شکمش برجسته‌تر می‌شود و وزنش بیشتر می‌شود، احتمال بروز این عارضه بیشتر است. معمولا درد لگن از نیمه دومِ سه ماهه دوم آغاز می‌شود؛ یعنی حدوداً از 20 هفتگی. در این زمان افزایش وزن مادر به حدی رسیده است که می‌تواند سبب ایجاد فشار بر روی مفاصل شده و لگن درد را آغاز کند.

درد لگن نشان می‌دهد که مقدار هورمون ریلکسین در بدن افزایش پیدا کرده و اثرات مربوطه را بر روی عضلات، استخوان‌ها و ... گذاشته است. گرچه دردهای این چنینی در بارداری طبیعی محسوب می‌شوند، اما چنانچه درد، بسیار شدید و تیر کشنده و غیرقابل تحمل باشد، به هیچ وجه طبیعی نیست و حتما باید به پزشک مراجعه شود.

کم کاری تیروئید ماه پنجم بارداری

عملکرد صحیح غده تیروئید در دوران بارداری اهمیت بسیار زیادی دارد. حتما لازم است در دوران بارداری هر ماه هورمون‌های تیروئیدی از طریق آزمایش خون اندازه‌گیری شوند و از طبیعی بودن مقدار هورمون‌های تیروئید اطمینان حاصل شود؛ خصوصا اگر مادر سابقه بیماری تیروئیدی دارد. 

تیروئید از اواخر ماه سوم جنینی شروع به ترشح هورمون می‌کند، بنابراین در 3 ماهه اول بارداری، جنین قادر به ساختن هورمون‌های تیروئیدی نیست و به هورمون‌های تیروئیدی که از طریق جفت از مادر دریافت می‌کند، وابسته است. مقادیر کمی از هورمون‌های تیروئید که از مادر به جنین می‌رسد، در رشد و تکامل مغز نقش اساسی دارد. کم کاری تیروئید درمان نشده در مادر باعث کاهش ضریب هوشی و عقب‌ماندگی ذهنی در جنین می شود. علاوه بر این خشکی پوست، افزایش وزن شدید، کاهش ضربان قلب، سقط جنین، زایمان زودرس، مسمومیت بارداری و فشار خون ناشی از بارداری از عوارض کم کاری تیروئید در دوران بارداری هستند.

احتمال اینکه خانمی در دوران بارداری دچار کم کاری تیروئید شود، حدود 2 درصد است. چنانچه خانمی دچار کم ‌کاری تیروئید باشد و بدون درمان اقدام به بارداری کند، شانس باردار شدنش بسیار پایین است و حتی اگر باردار شود، احتمال سقط جنین بسیار بالاست.

از همین جهت لازم است از ماه اول بارداری خانم مبتلا به کم کاری تیروئید ماهانه آزمایش TSH، T3 و T4  انجام دهد؛ زیرا بدن در دوران بارداری (هم برای مادر هم جنین) به میزان بیشتری از هورمون‌های تیروئیدی نیاز دارد و کاهش یا نبود این هورمون‌ها نه تنها سبب خستگی شدید مادر می‌شود، بلکه بر رشد جنین هم اثر منفی می‌گذارد. بد نیست بدانید که درمان‌های مربوط به کم کاری تیروئید اثر منفی بر جنین نمی‌گذارد و لازم است در تمام طول بارداری ادامه داشته باشد و مرتبا آزمایش خون انجام شود.

استفاده از نوع و مقدار داروهای تیروئیدی حتما باید تحت نظر پزشک باشد. به طور کلی فرقی نمی‌کند که مادر در چه ماهی از بارداری به سر می‌برد؛ در هر صورت غده تیروئید در تمام دوران بارداری باید عملکردی صحیح و درست داشته باشد؛ اگر قرار باشد این عملکرد به کمک دارو تصحیح شود، حتما باید داروهای لازم تجویز و استفاده شود.

انقباض رحم در ماه پنجم بارداری

انقباض رحم زمانی رخ می‌دهند که عضلات رحم کوتاه‌تر و سفت‌تر شده باشد. زمانی که انقباض رحم را در ماه پنجم بارداری احساس می‌کنید، به این معنی است که رحم جمع شده و به سمت بالا رفته است. این انقباضات به‌طور طبيعي بدون درد هستند و با عنوان انقباض «براكستون هيكس» شناخته می‌شوند.

استراحت کردن، دوش آب گرم و قرار دادن حوله گرم روی شکم و نوشیدن آب زیاد و آب رسانی به بدن در کنترل این انقباضات تاثیر بسیار زیادی دارند. البته توجه داشته باشید که باید مدام مثانه‌تان را خالی کنید. 

شکم کوچک ماه پنجم بارداری

چنانچه در دوران بارداری به موقع پزشک بارداری خود را ملاقات می‌کنید و تمام آزمایشات و سونوهای لازم را انجام داده‌اید و از سلامت جنین خود کاملا مطمئن هستید، هرگز نباید نگران کوچک بودن شکم در ماه پنجم بارداری یا در دیگر ماه‌های بارداری باشید. 

این تصور که داشتن شکم بزرگ مساوی است با داشتن یک نوزاد سالم، کاملا غلط و بی‌اساس است. به طور کلی تغییر موقعیت جنین در بارداری می‌تواند شکل شکم مادر را در هفته‌های مختلف تغییر دهد. بد نیست بدانید که وجود بیش از حد مایع آمنیوتیک و داشتن دوقلوهای همسان، برخی از دلایل شکم بزرگ و کم بودن مایع آمنیوتیک، از دلایل داشتن شکم کوچک در بارداری است.

شکم در بارداری‌های مختلف و در افراد مختلف، اندازه‌های مختلفی پیدا می‌کند. همیشه پزشک یا ماما اندازه جنین را نسبت به زمان زایمان و اندازه شکم بررسی می‌کند.  نتیجه این اندازه‌گیری‌ها کاملا نشان می‌دهد که رشد شکم چطور و چگونه بوده است. بد نیست بدانید که نرخ طبیعی رشد رحم مادر باردار حدود یک سانتیمتر در هفته است. اگر به طور کلی جثه کوچکی دارید، نباید انتظار شکم بزرگی از خود داشته باشید. 

همین جا باید به این نکته اشاره کنیم که تنها مشکل احتمالی مرتبط با شکم کوچک عارضه‌ای است به نام الیگوهیدرآمنیوس که در آن مایع آمنیوتیک بسیار کم می‌شود؛ اما این عارضه از مواردی است که حتما پزشک در مراجعات منظم بارداری متوجه می‌شود، لذا چنانچه به موقع به پزشک مراجعه کرده باشید و آزمایشات و سونوهای لازم را انجام داده باشید، بی تردید جنینی که در شکم کوچک شما رشد می‌کند، کاملا سالم است.

کلیه درد ماه پنجم بارداری

اولا باید یادآوری کنیم که دل درد پریودی در ماه پنجم بارداری را با کلیه درد در ماه پنجم بارداری یکی ندانید. کلیه درد در بارداری برای تمام مادران باردار اتفاق نمی‌افتد. 

عفونت کلیه، مسمومیت حاملگی و سنگ کلیه مهمترین دلایل برای کلیه درد در بارداری هستند. عفونت کلیه می‌تواند سلامت جنین را به خطر بیندازد و باعث سقط جنین شود؛ درد کلیه، تکرر ادرار، وجود خون در ادرار، احساس سوزش و تب از علایم عفونت کلیه هستند که حتما باید جدی گرفته شوند. عفونت کلیه برای یک خانم باردار بسیار خطرناک است و ممکن است با عوارض بدی هم همراه باشد. فرقی نمی‌کند کلیه درد در ماه پنج بارداری اتفاق افتاده باشد یا در دیگر ماه‌های بارداری. 

با توجه به اینکه پره اکلامپسی، سندرمی است که بر اثر نقص در جاگذاری تخمک در جداره رحم بروز می‌کند، می‌تواند باعث فشار به کلیه‌ها و در نتیجه باعث بالا رفتن فشار خون و دفع پروتئین از طریق ادرار ‌شود. درد کلیه، تاری دید، ورم و افزایش ناگهانی وزن، سردردهای شدید، درد بالا و جلوی شکم، درد قسمت بالا و سمت راست شکم روی کبد، فشارخون بالای 14 از مهم‌ترین علائم مسمومیت حاملگی هستند. 

با حذف نمک از رژیم غذایی یک بانوی باردار، احتمال ابتلا به سنگ کلیه بارداری بسیار کاهش پیدا می‌کند. بیشتر سنگ‌های کلیه کلسیمی هستند. با کاهش مصرف نمک دفع کلسیم از ادرار هم کم می‌شود. اگر علت کلیه درد در بارداری سنگ کلیه باشد، محل قرارگرفتن و اندازه سنگ برای اقدامات درمانی لازم بسیار مهم است.معمولا تا جای امکان به سنگ‌ها دست زده نمی‌شود تا انتهای بارداری؛ اما بعضی از سنگ‌ها باعث عفونت می‌شوند که حتما باید درمان شوند. در این موارد پزشک متخصص کلیه با مشورت پزشک متخصص زنان و زایمان با عمل جراحی بدون بیهوشی سنگ را از کلیه خارج می کنند.

 درد پهلو و درد کلیه و پخش شدن درد به طرف پایین و کشاله ران و دستگاه تناسلی، احساس تهوع، سوزش ادرار و ادرار خونی مهمترین نشانه‌های ابتلا به سنگ کلیه بارداری است. 

لازم است حتما یادآوری کنیم که وقتی سنگ کلیه در لوله حالب گیر می‌افتد به صورت دردهای شدید خودش را نشان می‌دهد ؛ این دردها نباید با درد زایمان اشتباه گرفته شود. درد شدید ناگهانی که به صورت موجی می‌آید، مهمترین نشانه گیر کردن سنگ در حالب است.

تهوع، استفراغ، رنگ پریدگی، خون در ادرار، تغییر رنگ ادرار از نشانه‌های گیر افتادن سنگ در لوله حالب است. 

خوردن آب هویج ماه پنجم بارداری

نگرانی از خوردن آب هویج در بارداری چه در ماه پنجم بارداری و چه در دیگر ماه‌های بارداری از جهت ممنوعیت دریافت ویتامین A در دوران بارداری است و از آنجا که هویج منبع خوب و غنی از این ویتامین است، در خوردن یا نخوردن آن شک و تردید وجود دارد. 

باید بدانید مصرف متعادل از هر ماده غذایی در دوران بارداری مجاز است. اگر بهترین مواد غذایی را بیشتر از حد اندازه مصرف کنید، بی تردید به جای فایده، ضرر خواهید کرد.

بهتر است برای تهیه آب هویج در دوران بارداری از هویج‌های کوچکتر استفاده کنید و پوست هویج را کاملا با چاقو نگیرید، بلکه با فرچه پوست هویج را تمیز کنید. 

سرگیجه در ماه پنجم بارداری 

همانطور که قبلا هم اشاره کردیم، تغییرات هورمونی متهم ردیف اول تمام مشکلاتی است که در بارداری تجربه می‌کنید. تغییرات هورمونی و رشد جنین در هر ماه بارداری از جمله ماه پنجم بارداری و با افزایش سن بارداری، دور از انتظار نیست. باید بتوانید این عارضه را کنترل و مدیریت کنید.

تنگی نفس در ماه پنجم بارداری

گرچه احساس تنگی نفس در سه ماهه پایانی بارداری بیشتر شایع است، ولی هستند مادرانی که از این عارضه در سه ماهه دوم بارداری نیز شکایت دارند. 

تاثیر هورمون‌های بارداری در قلب و ریه، رشد رحم و بزرگتر شدن رحم در اثر افزایش سن بارداری و فشار آن بر ماهیچه دیافراگرم و جمع شدن ریه، بزرگتر شدن شکم و نزدیکی شکم به دیافراگرم و ریه، زیاده‌روی در ورزش کردن و استراحت نکردن، بارداری دو یا چند قلو و وزن مادر از علل اصلی احساس تنگی نفس در بارداری است. 

هماتوم در ماه پنجم بارداری 

منظور از هماتوم جمع شدن موضعی خون یا لخته شدن خون در بیرون رگ‌های خونی، در بافت‌ها و اندام است. هماتوم در بارداری یا هماتوم ساب کوریونیک (هماتوم جفتی) به معنی تجمع غیر طبیعی خون بین جفت و دیواره رحم است که اصطلاحا به آن خونریزی پشت جفت نیز گفته می‌شود.

به طور معمول هماتوم در بارداری درمان خاصی ندارد و اغلب به صورت خود به خود جذب می‌شود، اما در صورت تداوم منجر به کنده شدن ساک بارداری از رحم و سقط جنین می‌شود. 

استراحت، اجتناب از رابطه جنسی، پرهیز از بلند کردن اجسام سنگین و ایستادن طولانی مدت، پروژسترون تراپی، مصرف مایعات به میزان کافی جهت جلوگیری از دهیدراته شدن، افزایش وعده های غذایی و کاهش حجم مواد غذایی مصرفی و افزایش مصرف فیبر در رژیم غذایی و مایعات جهت جلوگیری از یبوست از مهمترین اقدامات برای خلاصی از هماتوم بارداری است. تکرار سونوگرافی با نظر پزشک برای پیگیری وضعیت هماتوم بسیار مهم است. 

درد شدید واژن در ماه پنجم بارداری

درد واژن در بارداری با افزایش سن بارداری طبیعی است. اگر شدت درد بیشتر از حد انتظار باشد، باید بررسی‌های لازم انجام شود. به اعتقاد بسیاری از مادران باردار، تجربه هر دردی در دوران بارداری کاملا طبیعی است؛

باید بدانید که علت اصلی درد واژن در بارداری چه در ماه پنجم بارداری و چه در ماه‌های بالاتر بارداری، جنین در حال رشد است. 

علت احتمالی دیگر درد واژن در بارداری هورمون ریلاکسین است که با نزدیک شدن به زایمان به شل شدن رباط‌ها کمک می‌کند، اما بر مفاصل لگن نیز تاثیر می‌گذارد. 

در یک نگاه کلی بزرگ شدن رحم، تغییرات هورمونی، رشد جنین شایع‌ترین علل درد واژن در بارداری هستند. با این حال عفونت و اتساع دهانه رحم نیز می‌تواند علت این عارضه باشد. 

چنانچه درد در ناحیه تناسلی خارجی و مهبل (ناحیه تناسلی خارجی) باشد، ممکن است علت آن عفونت باشد. همچنین گشاد شدن رحم هم می‌تواند منجر به احساس یک درد شدید و تیر کشیدن واژن شود. انسداد در مراحل بعدی حاملگی و چند هفته قبل از زایمان اتفاق می‌افتد. این موضوع نگران کننده نیست؛ مگر اینکه درد در قسمت پایین شکم باشد و یا اینکه شدت آن بیشتر شود.

ویار در ماه پنجم بارداری 

اگر اول ماه پنجم بارداری هستید یا پایان ماه پنجم بارداری را تجربه می‌کنید، اما هنوز ویار بارداری و تهوع صبحگاهی دست از سر شما بر نداشته است، احتمالا باید این وضعیت را تا پایان بارداری تحمل کنید. در اکثر موارد ویار بارداری حداکثر بعد از پایان ماه چهارم بارداری به شدت کم می‌شود و وضعیت مادر بهبودی خوبی پیدا می‌کند، اما اگر چنین نشد، عموما تا پایان بارداری ادامه خواهد داشت. 

معمولا پزشکان از قرص‌ها و آمپول‌های خاصی برای کنترل ویارهای شدید بارداری استفاده می‌کنند. این داروها برای عده‌ای کاملا مفید واقع می‌شوند و برای عده‌ای هم بی فایده هستند. به طور کلی باید بدانید که تحمل ویار یکی از کارهای مهم و البته سختی است که در دوران بارداری باید انجام دهید. 

خونریزی در ماه پنجم بارداری 

خونریزی در سه ماهه دوم یا سوم بارداری معمولا جدی تر از سه ماهه اول است. مشکلات دهانه رحم، قطع ناگهانی جفت، پایین بودن جفت، رگ‌های خونی جفت، زایمان زودهنگام و سقط مهمترین علل خونریزی در سه ماه دوم و سوم بارداری هستند. 

تغذیه ماه پنجم بارداری 

غذاهای غنی از پروتئین از جمله مرغ، تخم مرغ، آجیل و غلات، مصرف مایعات فراوان و دهیدراته نگه داشتن بدن، مصرف دو لیوان شیر در روز، مصرف سبزیجات خام مثل کلم، هویج، گوجه فرنگی تازه، برگ‌های سبزیجات و ریشه چغندر، مصرف میوه از جمله سیب، گلابی، موز، کیوی، پرتقال، انواع توت‌ها در ماه پنجم بارداری تاثیر خوبی در وضعیت مادر و جنین دارد. 

کمردرد در ماه پنجم بارداری

کشیدگی عضلات پشت و اطراف مهره‌ها، شل شدن عضلات شکم، تغییرات هورمونی و شل شدن لیگامان‌ها، افزایش وزن مادر در حاملگی و بزرگ شدن رحم و افزایش فشار روی عروق و اعصاب ناحیه کمر و استرس و هیجانات روحی باعث ایجاد کمردرد و تشدید درد کمر در بارداری حتی در ماه پنجم بارداری می‌شوند. 

ماساژ، پیاده‌روی در آب، استراحت کردن، بلند نکردن اجسام سنگین، استفاده از کفش راحت و بدون پاشنه و به پهلو نخوابیدن و قرار دادن یک متکا در بین پاها برای کاهش و کنترل کمردردهای بارداری بسیار موثر هستند. 

اگر کمردرد شما بیشتر از حد معمول و طبیعی است، حتما این موضوع را با پزشک در میان بگذارید و از مصرف مسکن در بارداری به طور خودسرانه جدا خودداری کنید. 

اضافه وزن در ماه پنجم بارداری 

اضافه وزن در بارداری نه تنها در ماه پنجم بلکه در تمام طول بارداری می‌تواند مشکلات زیادی را ایجاد کند. بنابراین از همان ابتدای بارداری مراقبت افزایش وزن بی رویه خود باشید و هرگز تصور نکنید که باید به اندازه دو نفر غذا بخورید. اگر در ماه پنجم بارداری هستید و نسبت به سن بارداری و وزن پیش از بارداری دچار اضافه وزن شده‌اید، حتما در شکل غذا خوردن خود تجدید نظر کنید. برای این کار می‌توانید اختصاصا از یک پزشک متخصص تغذیه کمک بگیرید. 

به یاد داشته باشید که ابتلای مادران باردار به دیابت بارداری در نتیجه اضافه وزن بارداری بسیار شایع است. هرگز تصور نکنید که اگر وزن بیشتری اضافه کنید، کودک سالم‌تری به دنیا می‌آورید. بسیاری از خانم‌ها در دوران بارداری وزن چندان زیادی اضافه نمی‌کنند، در حالی که جنین آنها به خوبی وزن می‌گیرد و با وزن نرمال و ایده‌آل متولد می‌شود. 

یادآوری می‌کنیم که در حالت عادی در سه ماهه اول بارداری فقط باید یک تا ۲ کیلوگرم وزن اضافه کنید و پس از آن باید به طور متوسط هفته‌ای نیم کیلوگرم اضافه کنید.

رنگ مو در ماه پنجم بارداری

با توجه به اینکه ماه پنج بارداری در سه ماه دوم بارداری قرار دارد، اکثرا گفته شده است که رنگ مو در این دوران نمی‌تواند ضرر داشته باشد. 

به طور کلی توصیه می شود که مادران باردار به ویژه در سه ماهه اول بارداری سراغ رنگ موهای شیمیایی و غیرطبیعی نروند، زیرا در این دوران جنین در حال رشد و تکامل است و ممکن است به دلیل جذب مواد شیمیایی رنگ مو و ورود به بدن مادر، جنین دچار آسیب شده و منجر به بروز ناهنجاری‌هایی شود. 

منع استفاده از رنگ مو در سه ماه اول بارداری به صورت جدی در سه ماهه دوم و سوم مطرح نیست. بنابراین اگر مادر بارداری بخواهد موهایش را رنگ کند، می‌تواند بعد از ماه چهارم از رنگ هایی شیمیایی استفاده کند؛ به شرط اینکه مدت زمان تماس رنگ با مو خیلی زیاد نباشد. با این حال اگر ضروری نیست توصیه می کنیم که استفاده از رنگ موی شیمیایی را تا بعد از پایان بارداری کنار بگذارید.

درد ناف در ماه پنجم بارداری

درد دور ناف در بارداری، از درد‌های رایج در سه ماهه دوم و سوم است که اغلب طبیعی و بی خطر است و علت آن رشد جنین و افزایش فشار روی ناحیه شکم و ناف است. ناف، نقطه اتصال جفت در رحم است و بعد از تولد به هیچ بخشی از حفره شکم متصل نیست. اغلب اوقات، درد دور ناف بی ضرر است و زمانی که نوزاد متولد می‌شود، درد از بین می‌رود.

فشار رحمی، کش آمدن، ناف بیرون زده و فتق ناف از علل اصلی درد ناف در ماه پنجم بارداری یا به طور کلی سه ماه دوم و سوم بارداری است. 

اگر درد دور ناف همراه با تب، استفراغ، تورم، خونریزی و گرفتگی و اسپاسم عضلات است، حتما باید به سریعا به پزشک مراجعه کنید. 

نزدیکی در ماه پنجم بارداری

به طور کلی رابطه زناشویی در بارداری هیچ منعی ندارد، اما آدابی دارد که حتما باید رعایت شود تا مادر و جنین در سلامت کامل باقی بمانند. قانون مقاربت و نزدیکی در بارداری اینگونه است که چنانچه سقط یا زایمان زودرس مادر را تهدید نمی‌کند، با رعایت آداب خاص مقاربت در دوران بارداری بلامانع است. از آنجا که نزدیکی باعث پر خون شدن دهانه رحم می‌شود، لذا برای کسانی که در معرض سقط یا زایمان زودرس هستند توصیه نمی شود.

بنابراین در صورت داشتن سابقه سقط یا زایمان زودرس، خونریزی یا پارگی کیسه آب جنین و یا داشتن سابقه انقباضات خود به خودی رحمی، تعداد زایمان متعدد و نارسایی دهانه رحم، داشتن سابقه فشار خون بارداری، چهار تا شش هفته اواخر بارداری مقاربت و نزدیکی در بارداری ممنوع است. 

سوزش معده در ماه پنجم بارداری 

سوزش معده در یک چهارم تا نیمی از زنان باردار اتفاق می افتد. این وضعیت معمولا در سه ماهه اول یا دوم بارداری اتفاق افتاده و تا پایان بارداری ادامه دارد. این اتفاق کاملا طبیعی و نرمال است و هیچ چاره‌ای جز کنار آمدن با آن وجود ندارد. 

به طور کلی تغییرات هورمونی و فیزیکی بدن در دوران بارداری می‌تواند به صورت موقتی باعث سوزش سرِ دل و ریفلاکس (برگشت اسید) معده شود. احساس سوزش سرِ دل از هفته 30 تا 36 بیشتر می‌شود. 

برای کنترل این عارضه حجم غذا را کم و دفعات خوردن غذا را زیاد کنید؛ هنگام خوابیدن حتما به صورت شیب‌دار بخوابید؛ به پهلوی چپ بخوابید؛ خم نشوید؛ سیگار نکشید؛ با سرعت و عجله غذا نخورید و مایعات را کم کم بنوشید و حتما داروهای گوارشی در بارداری را تحت نظر پزشک مصرف کنید. 

مسافرت در ماه پنجم بارداری 

سفر در بارداری برای تجدید قوا و تقویت روحیه مادر بسیار موثر است، البته به شرطی که بارداری مادر از نوع پر خطر و پر ریسک نباشد. 

برای سفر در بارداری باید بدانید که احتمالا بیشتر از هر وقت دیگری به دستشویی نیاز پیدا خواهید کرد؛ وضعیت گوارش و معده شما اجازه نمی‌دهد که هر چیزی را به هر مقدار که دوست دارید، بخورید؛ زودتر خسته می‌شوید و به استراحت بیشتری نیاز خواهید داشت؛ احتمالا خلق و خوی حساس‌تری پیدا می‌کنید و شاید حوصله‌ای برای سفرهای دسته جمعی نداشته باشید. 

اگر پزشک سفر کردن را برای شما منع نکرده است، در صورتی که می‌توانید با وضعیت جدید خود کنار بیایید، می‌توانید سفر در دوران بارداری را نیز تجربه کنید. به طور کلی اگر بد ویار نباشید، مسافرت در ماه پنجم بارداری می‌تواند برای شما بسیار ایده‌آل باشد، زیرا از تهوع سه ماه اول بارداری عبور کرده‌اید و هنوز وارد سنگینی سه ماه سوم بارداری نشده‌اید. 

نحوه خوابیدن در ماه پنجم بارداری 

بهترین شکل خوابیدن در دوران بارداری، چه در ماه پنجم بارداری و چه در دیگر ماه‌های بارداری، خوابیدن به پهلوی چپ است. حتما از یک متکا برای قرار دادن بین پاهای خود استفاده کنید. خوابیدن به پشت یا شکم در بارداری هرگز توصیه نمی‌شود. در واقع نمی‌توانید به این حالت‌ها بخوابید؛ زیرا سریعا احساس ناراحتی می‌کنید. 

به طور کلی از هفته بیست بارداری (اواخر ماه پنجم بارداری) حتما باید به پهلو و ترجیحا بیشتر پهلو چپ بخوابید. خوابیدن به پهلوی چپ در بارداری باعث افزایش خونرسانی به جنین و رسیدن مواد مغذی بیشتر به او می‌شود؛ همچنین از لحاظ آناتومیکی باعث کاهش فشار به اندام‌های داخلی بدن مادر شده و برای مادر و جنین بسیار بهتر است. 

شیاف پروژسترون در ماه پنجم بارداری

استفاده از شیاف پروژسترون در بارداری برای حفظ بارداری و جلوگیری از سقط جنین است. اینکه این شیاف دقیقا از چه ماهی از بارداری استفاده شود و تا چه زمانی ادامه داشته باشد، پزشک تشخیص می‌دهد. گاهی استفاده از شیاف پروژسترون از ابتدای حاملگی است، گاهی ماه سوم و چهارم و گاهی اواخر ماه پنجم بارداری. زمان استفاده و دوز مصرف شیاف پروژسترون برای هر کسی به تناسب وضعیت بارداری خاصی که دارد، متفاوت است که این موضوع را پزشک تشخیص می‌دهد. 

برای بیشتر مادرانی که جفت پایین، سرویکس کوتاه، سابقه سقط و سابقه زایمان زودرس دارند، این شیاف تجویز می‌شود. این شیاف به طور کلی حفظ کننده بارداری است. 

پهلو درد در ماه پنجم بارداری

به طور کلی فشار عضلانی، درد رباط گرد، علل گوارشی، انقباضات براکستون هیکس و گرفتگی از اصلی‌ترین دلایل درد پهلو در بارداری هستند. البته بسیاری از پزشکان به چپ یا راست بودن درد پهلو در بارداری توجه می‌کنند. معمولا در سه ماهه اول و دوم ، با کشیده شدن رحم، گرفتگی عضلات رخ می‌دهد.

حاملگی خارج از رحم، سقط جنین، آپاندیسیت، سنگ کیسه صفرا و پره اکلامپسی از علل خطرناک درد پهلو در بارداری هستند. به طور کلی باید پزشک بررسی‌های لازم را انجام دهد تا جدی بودن یا نبودن درد پهلو در ماه پنجم بارداری مشخص شود.

تکرر ادرار در ماه پنجم بارداری

گرچه گفته می‌شود که در سه ماهه دوم بارداری، رحم از ناحیه شکم بزرگ شده و فشار کمتری به مثانه وارد می‌کند و در نتیجه تکرر ادرار کاهش یافته و شرایط به طور موقت کمی بهتر می‌شود؛ اما بسیاری از مادران از تکرر ادرار در ماه پنجم بارداری نیز گلایه دارند. 

باید گفت که اگر آزمایش‌ها وجود عفونت مجاری ادراری را رد کرده باشد، تکرر ادرار حتی در ماه پنجم بارداری نیز طبیعی و نرمال است. در واقع تغییرات هورمونی، فشار بر مثانه و جمع شدن مایعات اضافی در کلیه‌ها علت اصلی تکرر ادرار در بارداری است که اساسا چاره‌ای جز کنار آمدن با این موضوع وجود ندارد. 

بی خوابی در ماه پنجم بارداری

گرچه گفته می‌شود در سه ماه دوم بارداری برنامه خواب مادر نسبت به سه ماه اول کمی بهتر می‌شود و مادر از افزایش سطح انرژی و کاهش خستگی بهرمند می شوند؛ ولی به دلیل رشد جنین و ادامه تغییرات در بدن مادر هنوز اختلال در کیفیت خواب وجود دارد. این اختلال خود را با بی‌خوابی نشان می‌دهد. معمولا با ورود به ماه سوم، چهارم و پنجم بارداری مشکلات بارداری مانند حالت تهوع، استفراغ و بی حالی بهبود می یابند و کیفیت خواب بهتر می‌شود؛ اما برخی از مادر حتی در ماه پنجم بارداری نیز از بی‌خوابی‌های شبانه گله‌مند هستند. 

چاره‌ای جز کنار آمدن با این عارضه را ندارید. گرچه گفته می‌شود از اواخر بارداری و خصوصا در دو هفته انتهایی بارداری بدن به خودی خود برای بیداری‌های شبانه پس از تولد فرزند آمادگی پیدا می‌کند و از همین موقع است که مادران باردار نیمه شب‌ها به خودی خود بیدار می‌شوند؛ اما ممکن است برخی از خانم‌ها این موضوع را کمی زودتر تجربه کنند. البته بی‌خوابی در ماه پنجم بارداری قطعا در تمام شب‌ها نیست. 

می‌توانید از این فرصت محدود برای نوازش جنین از طریق لمس شکم خود استفاده کنید. قرآن بخوانید تا هم خودتان و هم جنین آرامش داشته باشید؛ کتاب بخوانید و برای تربیت فرزند خود برنامه بچینید. 

البته نباید فراموش کنیم که یکی از اصلی‌ترین علل بی‌خوابی در بارداری نیاز مادر به دستشویی رفتن در نیمه شب و دقیقا در وسط خواب شبانه است. بدیهی است که پس از بیدار شدن، خوابیدن دوباره سخت خواهد بود. 

اسهال در ماه پنجم بارداری

بر خلافی یبوست، اسهال در بارداری شایع نیست و می‌تواند در نتیجه یک ویروس معده یا مسمومیت غذایی، برخی آنتی‌بیوتیک‌ها یا آنتی‌اسیدها، لاکتوز موجود در محصولات لبنی، مشکلات گوارشی به دلیل سندرم روده تحریک‌پذیر و یک بیماری التهابی روده باشد. 

اگر اسهال با درد معده، تب، اسهال انفجاری، خون یا مخاط و کم شدن آب بدن مثل خشکی دهان، سرگیجه یا احساس سبکی سر همراه باشد، خطرناک است و می‌تواند نشانه مشکل جدی باشد. 

اسهالی که با انقباضات منظم یا مکرر، ترشح واژن بیشتر از معمول یا ترشحات آبکی، خونی یا شبیه مخاط، گرفتگی عضلات و فشار یا درد مداوم یا بدترشونده در لگن یا ناحیه تحتانی شکم همراه باشد، نشانه زایمان زودرس است و سریعا باید به پزشک مراجعه شود. 

به طور کلی نه تنها اسهال در ماه پنجم بارداری، بلکه در دیگر ماه‌های بارداری نیز باید مورد بررسی قرار بگیرد تا علت آن شناخته و رفع شود. 

بی اشتهایی در ماه پنجم بارداری

سه ماهه دوم بارداری یکی از مراحل حیاتی بارداری است، زیرا قسمت اعظم رشد جنین در این مرحله اتفاق می افتد. بی‌ اشتهایی در ماه پنجم بارداری نگران کننده است، زیرا تامین مواد مغذی برای رشد جنین در این مرحله بسیار مهم است.

در سه ماه دوم بارداری بی اشتهایی به این دلیل است که رحم در اثر بزرگ شدن به قسمت پایین معده فشار وارد می‌کند و همچنین سیستم گوارشی نیز در فرایند هضم غذا کند عمل می‌کند.  برای آنکه بی اشتهایی، جنین را از مواد غذایی ضروری محروم نکند، تلاش کنید مصرف کلسیم، پروتئین و غذاهایی را که امگا3 دارند، در مقادیر کم اما وعده های بیشتر در برنامه غذایی خود بگنجانید.

یبوست در ماه پنجم بارداری

ابتلا به یبوست بارداری در همه خانم های باردار، فراگیر و معمولا قطعی و حتمی است. راهکارهای مختلفی برای کنترل این وضعیت وجود دارد؛ هم استفاده از شربت‌های مانند آدی‌ژل و هم راهکارهای خانگی و سنتی. در هر صورت این عارضه باید کنترل و مدیریت شود؛ در غیر این صورت به مشکل مزمنی تبدیل خواهد شد که حتی پس از بارداری ادامه خواهد داشت و وضعیت بدتری پیدا خواهد کرد. 

نامنظم شدن حرکات روده، عامل اصلی به وجود آورنده مشکل یبوست در بارداری است. این مشکل با افزایش سن بارداری بیشتر می‌شود. تلاش کنید که با راهکارهای موثر این مشکل را درمان کنید، در غیر این صورت به بواسیر و پس از آن به فیشر (شقاق مقعدی) مبتلا خواهید شد که بسیار دردناک است و در مراحل درمان سختی هم دارد. 

وضعیت جنین در ماه پنجم بارداری 

جنین به سرعت در حال رشد است. اکنون دیگر رشد جنین کاملا قابل درک و مشاهده است. وزن جنین بعد از گذشت دو هفته از ماه پنجم بارداری، دو برابر می‌شود. در این ماه قد جنین بین 13 تا 14 سانتی‌متر است. رگ‌های خونی در داخل پوست شفاف جنین قابل مشاهده هستند. در ماه پنجم بارداری پاهای جنین نسبت به بقیه بدن نامتناسب است؛ یعنی پاهای او از بازوهایش بلندتر است. استخوان سازی جنین ادامه دارد و دستگاه تناسلی او توسعه یافته است. نوک سینه‌های کودک بر روی قفسه سینه‌اش برجسته می‌شود.

در این ماه دندان‌های شیری کودک در لثه‌هایش تشکیل می‌شود. جنین در این ماه می‌تواند بدن خود را بکشد، خمیازه بکشد و چهره خودش را بانمک کند. اثر انگشت او در این ماه کاملا شکل گرفته است. تا پایان ماه پنجم بارداری، کلیه‌های جنین به طور کامل تشکیل می‌شود و ادرار تولید می‌کند. در ماه پنجم بارداری، روی پوست جنین ماده سفید و چسبناکی به نام ورنیکس شروع به تشکیل شدن می‌کند. 

اگر فیلم جنین در ماه پنجم بارداری را دیده باشید یا به عکس جنین در ماه پنجم بارداری توجه کرده باشید، به خوبی می‌دانید که جنین شمایلی کامل و شبیه به یک انسان بسیار کوچک دارد. جنین در هجده هفته تقریبا 14.2 سانتی‌متر است. شکل جنین در ماه پنجم بارداری به طور تقریبی به ‌اندازه یک سیب‌زمینی بزرگ است و وزن جنین در هفته 18 بارداری حدود 190 گرم است.

ماه پنجم بارداری چی بخورم؟

تغذیه ماه پنجم بارداری برای زیبایی جنین و برای سلامتی او همانند سایر ماه‌های بارداری اهمیت دارد. توصیه می کنیم از میوه های مفید در ماه پنجم بارداری غافل نشوید و بنا بر فصلی که در آن قرار دارید، از میوه‌های تازه استفاده کنید. به عنوان یک مادر بارداری همه چیز بخورید و خوب بخورید؛ البته اگر وضعیت معده، سوزش معده و دستگاه گوارش شما این اجازه را می‌دهد که خوب بخورید؛ ترجیحا وعده‌های غذایی خود را زیاد کنید و در هر وعده حجم کمی از مواد غذایی را بخورید. 

خوردن مویز، انواع مغزیجات، سویق‌های مخصوص دوران بارداری، انواع میوه‌ها مطابق فصلی که در آن قرار دارید، سالاد، سبزی، مرغ، ماهی، میگو، گوشت قرمز کاملا پخته شده، عناب، برگه زردآلو، شیر، دوغ و لبنیات و... از جمله مواد خوراکی هستند که می‌توانید استفاده کنید. 

ماه پنجم بارداری در ریحانه بهشتی

اعمال ماه پنجم بارداری در ریحانه بهشتی همانند سایر ماه‌های بارداری به تفکیک توضیح داده شده است. بر اساس آنچه که در کتاب پر تیراژ ریحانه بهشتی آمده است، ماه پنجم بارداری، ماه حرکت است. در ابتدای این ماه است که مادر می‌تواند حرکت جنین درون شکم خود را احساس کند. در این ماه علاوه بر حرکت بدن، انگشتان جنین نیز حرکت می‌کنند. در این ماه جنین صداهای بلند را می‌شنود و واکنش نشان می‌دهد. 

تلاوت سوره فتح در روزهای پنج شنبه و جمعه ماه پنجم بارداری، خواندن سوره التین در یکی از نمازهای شبانه، خوردن انجیر و زیتون در وعده صبحانه، خوردن مغز استخوان، خواندن سوره فتح بر یک انار و ناشتا خوردن انار به صورت روزانه از جمله کارهای توصیه شده در ماه پنجم بارداری در ریحانه بهشتی است. 

سونوگرافی‌های ماه پنجم بارداری کدامند؟

مرحله سوم سونوگرافی‌های بارداری در سه ماهه دوم بارداری است. این سونوگرافی با عنوان سونوی آنومالی معروف است. سونوگرافی آنومالی معمولا در سه ماهه دوم بارداری و بین هفته‌های 16 تا 19 تجویز می‌شود. در این سونوگرافی جنین برای یافتن هر نوع نقص ساختاری و مشکلات رشد، به دقت بررسی می‌شود. متخصص سونوگرافی، اجزای بدن جنین را برای وجود هر نوع مشکل احتمالی در قلب، شکم، ستون فقرات، صورت و سایر بخش‌ها بررسی می‌کند. همچنین وضعیت جفت و محل قرارگیری آن و بند ناف مورد بررسی قرار می‌گیرد و امکان تعیین جنسیت جنین نیز وجود دارد.

یکی از بررسی‌هایی که در این مرحله انجام می‌گیرد، اندازه گیری قطر گردن جنین است. چنانچه اندازه آن غیر طبیعی باشد، پزشک دستور انجام آزمایشات بیشتر را برای تایید سلامتی جنین می دهد.

چنانچه در خانواده مادر و یا پدر نوزاد سابقه ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی وجود داشته باشد، معمولا پزشک یک اکو قلبی برای اطمینان از سلامت جنین نیز انجام می‌دهد. گاهی سونوگرافی بارداری مرحله سوم به هفته 23 موکول می‌شود تا در همین مرحله بررسی‌های لازم برای اطمینان از سلامت جنین صورت بگیرد.

ماه پنجم بارداری دوقلویی

ماه پنجم بارداری دوقلویی یعنی از هفته 17 تا 20 بارداری. 

• در هفته 17 حاملگی دوقلو، جنین از سر تا کفل 13 سانتیمتر است. تقریبا اندازه یک گلابی. 
• در هفته 18 بارداری دوقلو، هر نوزاد به طور متوسط 14 سانتیمتر از سر تا کفل طول دارد. یعنی هر جنین به اندازه یک فلفل دلمه است. 
• در هفته 19 حاملگی دوقلو، هر نوزاد به طور متوسط 15 سانتیمتر از سر تا کفل طول دارد. هر جنین به اندازه یک انبه است. 
• در هفته 20 حاملگی دوقلو، هر کدام از نی نی‌ها 26 سانتی‌متر از سر تا کفل طول دارند و وزنی برابر 300 گرم خواهند داشت. در این زمان هر جنین به اندازه یک قارچ است. 

کلام آخر

در این مقاله سعی کردیم تمام نگرانی های مادران در ماه پنجم بارداری و تمام اطلاعات مفید در مورد این ماه از بارداری را به طور کامل و جامع در اختیار شما قرار دهیم. چنانچه نیاز به دریافت اطلاعات بیشتر دارید، می توانید از سایر مقاله های سایت کمک بگیرید.